Nghiện rượu: Nguyên nhân của viêm tụy cấp?

Rượu bia là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh viêm tụy cấp, nếu không điều trị kịp thời có thể có nhiều biến chứng gây hại cho sức khỏe. Vậy biểu hiện của viêm tụy cấp thế nào, cách điều trị và phòng ngừa ra sao? Bạn có thể xem bài viết dưới đây để tham khảo.

Bệnh viêm tụy cấp là gì?

Viêm tụy cấp là chứng viêm nhiễm cấp tính và tổn thương của các nhu mô tụy, thường khởi phát đột ngột, khó có thể dự đoán trước. Bệnh này làm cho chức năng tuyến tụy bị rối loạn, kể cả chức năng nội tiết, tiêu hóa. Bệnh viêm tụy cấp không được điều trị kịp thời có khả năng gây tử vong.

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên bệnh viêm tụy cấp nhưng có thể đưa về các nhóm nguyên nhân cơ bản gây nên căn bệnh này như sau:

• Rượu bia là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng viêm tụy cấp.
• Tăng mỡ máu, sỏi mật làm tắc ống dẫn chung hoặc tắc cơ vòng Oddi làm dòng chảy của ống tụy bị ngưng.
• Men tụy do bị tắc ứ lại gây phá hủy cấu trúc của tuyến tụy.
• Do tác động va đập gây chấn thương vùng tụy hoặc do rối loạn chuyển hóa hoặc có thể do mắc các bệnh tự miễn.
• Ngoài ra cũng có nhiều trường hợp viêm tụy không rõ nguyên nhân, số này chiếm khoảng 10-15%.

Chức năng của tuyến tụy là tiết ra một số men tụy như trypsin, lipase, amylase để thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn. Những men kể trên được tiết ra dưới dạng tĩnh (không hoạt động), chỉ ở tá tràng chúng mới được hoạt hóa và có tác dụng. Khi bị tác động bởi một nguyên nhân nào đó làm tăng độ nhạy cảm đáp ứng của những tế bào tuyến tụy với acetylcholine, cholecystokinin và acid. Những men này bị hoạt hóa ngay trong lòng ống tụy, chuyển thành dạng hoạt động khiến các mô tụy bị phá hủy. Viêm tụy cấp chính là một quá trình tự hủy mô do chính các men tụy gây nên. 

Biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm tụy cấp được thể hiện qua các thể bệnh chính như viêm tụy cấp thể xuất huyết, viêm tụy cấp thể phù nề, viêm tụy cấp thể xuất huyết hoại tử. Trong các thể bệnh này thì trường hợp viêm tụy cấp thể xuất huyết hoại tử có mức độ dẫn tới tử vong rất cao, từ 80-90%.

Một số triệu chứng viêm tụy cấp tính như sốt, nhịp tim cao hơn, buồn nôn và nôn, bụng đau và sưng, ăn vào bụng càng đau hơn,…

Viêm tụy mạn tính thường xảy ra sau một đợt viêm tụy cấp. Nguyên nhân khác của viêm tụy mạn là do uống nhiều rượu trong một thời gian dài. Có thể dùng rượu nặng một thời gian dài không gây ra triệu chứng, nhưng khi tụy tổn thương triệu chứng viêm tụy sẽ nghiêm trọng. Triệu chứng của viêm tụy mạn cũng gần giống như viêm tụy cấp, bệnh nhân cũng cảm thấy đau liên tục từ bụng lan ra sau lưng và nôn. Bệnh nhân có thể bị tiêu chảy và sụt cân do tuyến tụy không giải phóng đủ enzym để biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng. Có đến 30% những người viêm tụy mạn tính không rõ nguyên nhân. Những người mắc viêm tụy mạn tính thường là nam giới ở độ tuổi 30-40.

Bệnh viêm tụy cấp có thể nguy hiểm tới tính mạng. Bệnh viêm tụy cấp nếu không được điều trị kịp thời sẽ diễn biến phức tạp dẫn tới những biến chứng nặng nề. Không chỉ tuyến tụy mà nhiều cơ quan khác cũng bị ảnh hưởng và diễn tiến rất nhanh, thậm chí có thể gây tử vong. Bệnh nhân nặng sẽ được điều trị hồi sức, nếu như không đáp ứng sẽ được chỉ định phẫu thuật để cắt lọc những mô hoại tử. 

Quá trình diễn biến của bệnh viêm tụy cấp

Tình trạng sốc được coi là một trong những biến chứng xảy ra sớm ở thời điểm khởi phát ban đầu của bệnh. Tình trạng sốc có thể do xuất huyết hay tình trạng nhiễm khuẩn nặng gây ra. Nếu sốc do nhiễm khuẩn nhu mô tụy nặng thì quá trình này xảy ra muộn hơn, thường xuất hiện vào tuần thứ 3 kể kể từ khi có dấu hiệu viêm.

Tình trạng biến chứng xuất huyết có thể xuất hiện ở trong xoang bụng, trong ống tiêu hóa hay ngay tại tuyến tụy và tại các cơ quan khác làm cho mạch máu bị tổn thương. Những biến chứng này thường xảy ra ở tuần đầu của bệnh. Bệnh viêm tụy cấp xảy ra biến chứng xuất huyết thì đều có tiên lượng nặng.

Ở cuối tuần đầu tiên và đầu tuần thứ 2 của bệnh thường xảy ra tình trạng nhiễm trùng. Tình trạng nhiễm trùng xảy ra tạo thành những ổ áp xe dẫn tới viêm phúc mạc toàn thể, hoại tử mô. Với tình trạng viêm diễn tiến như vậy được tiên lượng khá nặng. Trường hợp xuất hiện dấu hiệu suy hô hấp cấp cũng được tiên lượng nặng.

Tình trạng nang giả tụy thường xuất hiện ở tuần thứ 2 hoặc tuần thứ 3 kể từ khi khởi phát bệnh. Nguyên nhân của nang giả tụy là do quá trình đóng kén để khu trú những tổn thương ở nhu mô tụy. Ở nang giả tụy có chứa các chất dịch, những mảnh vỡ của nhu mô tuyến tụy và enzym tuyến tụy. Sau thời gian 4-6 tuần thì nang này có thể được “thu dọn” hay dẫn lưu vào đường tụy rồi biến mất. Nang này có thể gây bội nhiễm hoặc tạo thành áp xe nếu để kéo dài. 

Viêm tụy cấp có thể gây ra nhiều biến chứng như giảm thể tích tuần hoàn, suy hô hấp, hoại tử nhu mô tụy, liệt ruột cơ năng hay nhiễm trùng huyết. Nếu không được phát hiện điều trị kịp thời, bệnh viêm tụy cấp có thể gây ra những biến chứng toàn thân nặng nề. Nó tác động xấu đến các hoạt động của nhiều cơ quan chức năng khác như suy giảm chức năng thận, trụy tim,... Nếu có tình trạng chảy máu trong tụy sẽ là diễn tiến rất xấu, bệnh nhân có thể tử vong ngay trong những ngày đầu bị bệnh.

Nghiện rượu: Nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp

Vị trí của tuyến tụy nằm ở ngay bên cạnh ruột non, phía sau của dạ dày và là tuyến lớn nhất. Nhiệm vụ chính của tuyến tụy bao gồm giải phóng insulin, glucagon vào máu và giải phóng những enzyme tiêu hóa vào ruột non để quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra bình thường. Đây là những hooc-môn giúp cơ thể kiểm soát cách sử dụng thực phẩm chúng ta nạp vào và tạo ra nguồn năng lượng đi nuôi cơ thể. Khi những enzyme tiêu hóa bắt đầu hoạt động trước khi tuyến tụy giải phóng chúng sẽ làm cho tuyến tụy bị tổn thương. Theo một số nghiên cứu và thống kê thì bên cạnh những nguyên nhân gây viêm tụy cấp như sỏi mật, rối loạn chuyển hóa, nhiễm trùng, phẫu thuật, chấn thương… thì việc uống nhiều rượu bia đang dần trở thành nguyên nhân gây bệnh hàng đầu.

Nghiện rượu có thể gây nên tình trạng viêm tụy cấp, khiến cơ thể chịu nhiều cơn đau nghiêm trọng

Tác động của rượu gây nên hẹp các ống nhỏ dẫn lưu dịch trong tuyến tụy và tiến tới tình trạng tắc nghẽn và gây ra viêm tụy cấp. Nếu như uống nhiều rượu hoặc nghiện rượu trong một thời gian dài sẽ dẫn tới tình trạng viêm tụy mãn tính. Một tình trạng viêm tụy cấp mà khiến nhiều người nhầm tưởng đó là ngộ độc thực phẩm hoặc xuất huyết tiêu hóa. Bởi vì viêm tụy cấp có thể xảy ra sau một bữa ăn quá nhiều đồ ngon hoặc chỉ sau một lần uống rượu.

Viêm tụy cấp tính có phòng ngừa được không?

Nếu trường hợp viêm tụy cấp là do lạm dụng rượu hoặc nghiện rượu thì có thể phòng ngừa được. Người bệnh cần hạn chế uống rượu hoặc bỏ hẳn rượu thì sẽ giảm được nguy cơ viêm tụy cấp do rượu. Nếu tự bản thân người bệnh không thể tự cai rượu thì nên gặp bác sĩ hoặc chuyên gia để được tư vấn và điều trị.

Bỏ thuốc lá và có chế độ ăn uống lành mạnh và uống thuốc đều đặn và đầy đủ cũng giúp người bệnh thoát khỏi viêm tụy cấp.

Viêm tụy cấp do uống rượu hoàn toàn có thể xảy ra với bất kì ai trong chúng ta. Tránh xa bia rượu ngay từ bây giờ là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Tuệ Nhi

Nguồn tham khảo: Vinmec