Đau bụng do viêm tụy cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm cấp tính xảy ra đột ngột ở tuyến tụy, có thể phát triển nhanh chóng và gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn nếu được điều trị đúng cách và kịp thời. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu khám phá chi tiết về đau bụng do viêm tụy cấp trong bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây đau bụng do viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp gây ra cơn đau bụng dữ dội chủ yếu do sự kích thích và viêm nhiễm của tuyến tụy. Tuyến tụy có chức năng quan trọng trong việc sản xuất enzym tiêu hóa và hormone insulin, nên khi bị viêm, chức năng của nó bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này dẫn đến những cơn đau đột ngột và nghiêm trọng ở vùng bụng.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến viêm tụy cấp và đau bụng là việc tiết ra các enzym tiêu hóa trong tụy không được kích hoạt đúng cách. Thay vào đó, những enzym này lại bắt đầu tiêu hóa các mô tụy, gây ra viêm nhiễm và đau đớn.

Triệu chứng của viêm tụy cấp

Cơn đau bụng do viêm tụy cấp thường xuất hiện đột ngột và dữ dội, thường bắt đầu ở vùng bụng trên hoặc vùng thượng vị và có thể lan ra phía sau. Đau có thể kéo dài trong nhiều giờ hoặc thậm chí nhiều ngày và có thể kèm theo các triệu chứng khác như:

• Đau quặn thắt, kéo dài: Cảm giác đau thường xuyên và dữ dội, có thể tăng khi ăn hoặc uống.
• Buồn nôn và nôn mửa: Nhiều bệnh nhân gặp phải tình trạng nôn mửa liên tục, khiến tình trạng mất nước thêm nghiêm trọng.
• Sốt và lạnh run: Viêm tụy cấp thường gây ra tình trạng sốt, một dấu hiệu của cơ thể đang phản ứng với viêm nhiễm.
• Chướng bụng và cảm giác đầy hơi: Do sự tắc nghẽn trong hệ tiêu hóa, bệnh nhân có thể cảm thấy bụng căng đầy và khó chịu.
• Khó thở: Khi viêm tụy cấp trở nên nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp phải khó thở, điều này xảy ra do viêm cơ hoành thứ phát, tràn dịch trong khoang màng phổi hoặc hội chứng suy hô hấp cấp tính.
• Vàng da: Tắc nghẽn do sỏi mật hoặc sự sưng phù ở đầu tụy có thể khiến người bệnh xuất hiện triệu chứng vàng da.

Bệnh nhân viêm tụy nặng có thể xuất hiện các triệu chứng như sốt, thở nhanh, thiếu oxy, hạ huyết áp, cùng với các dấu hiệu đặc trưng như Cullen (bầm tím quanh rốn) và Gray Turner (bầm tím hai bên mạn sườn). Ngoài ra, một số dấu hiệu có thể giúp xác định nguyên nhân gây viêm tụy. Ví dụ, người bị viêm tụy do rượu thường có gan to, trong khi viêm tụy do tăng lipid máu có thể xuất hiện sự lắng đọng mỡ ở da (xanthomas).

Đau bụng do viêm tụy cấp có nguy hiểm không?

Đau bụng do viêm tụy cấp không chỉ đơn giản là một triệu chứng mà nó còn phản ánh mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm nhiễm. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm tụy cấp có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như hoại tử tụy, nhiễm trùng, thậm chí là suy đa cơ quan. Do đó, khi có dấu hiệu của cơn đau bụng dữ dội kèm theo các triệu chứng như nôn mửa, sốt, bệnh nhân cần tìm kiếm sự can thiệp y tế ngay lập tức.

Biến chứng của bệnh

Phần lớn bệnh nhân có diễn biến nhẹ và phục hồi trong khoảng 3 - 5 ngày mà không gặp biến chứng hay suy tạng. Tuy nhiên, khoảng 20% trường hợp gặp phải viêm tụy cấp nặng, kèm theo các biến chứng tại chỗ hoặc toàn thân, thậm chí suy tạng. Tỷ lệ tử vong chung trong các ca bệnh là khoảng 5%. Viêm tụy cấp có thể gây ra nhiều biến chứng tại chỗ như dịch quanh tụy, giả nang tụy và hoại tử. Khoảng 50% bệnh nhân viêm tụy cấp hoại tử sẽ phát triển huyết khối tĩnh mạch lách. Suy đa tạng có thể tự hồi phục trong vòng 48 giờ đối với các trường hợp viêm tụy nặng vừa phải nhưng có thể kéo dài hơn 48 giờ trong những trường hợp bệnh nghiêm trọng.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ đau bụng do viêm tụy cấp

Mặc dù viêm tụy cấp có thể xảy ra với bất kỳ ai nhưng một số yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ mắc phải tình trạng này:

• Uống nhiều rượu: Việc tiêu thụ rượu bia quá mức là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng bệnh này. Rượu có thể làm tắc nghẽn các ống tụy, khiến enzym tụy không thể thoát ra ngoài và gây viêm.
• Sỏi mật: Sỏi mật là nguyên nhân gây tắc nghẽn các ống dẫn mật, từ đó gây ra viêm tụy cấp.
• Bệnh lý gan, tuyến tụy mãn tính: Các bệnh lý này có thể làm tăng khả năng mắc viêm tụy cấp, khiến đau bụng trở thành triệu chứng phổ biến.
• Thuốc men và hóa chất: Một số loại thuốc có thể gây kích ứng tụy, dẫn đến viêm tụy cấp.

Cách điều trị đau bụng do viêm tụy cấp

Điều trị viêm tụy cấp và giảm đau bụng là một quá trình phức tạp, cần phải kết hợp nhiều phương pháp y tế để đạt hiệu quả. Các biện pháp điều trị đau bụng do viêm tụy cấp bao gồm:

• Nhập viện và theo dõi: Bệnh nhân viêm tụy cấp thường cần phải nhập viện để được theo dõi tình trạng sức khỏe. Các bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm để xác định mức độ viêm và quyết định phương pháp điều trị phù hợp.
• Dinh dưỡng và bù nước: Trong giai đoạn cấp tính, bệnh nhân có thể được chỉ định nhịn ăn để giảm áp lực lên tụy. Đồng thời, việc bổ sung nước và điện giải là vô cùng quan trọng để tránh mất nước do nôn mửa và tiêu chảy.
• Thuốc giảm đau: Để giảm đau bụng, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen. Trong một số trường hợp, thuốc giảm đau mạnh hơn như morphin có thể được chỉ định để kiểm soát cơn đau.
• Kháng sinh: Nếu viêm tụy cấp có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh để kiểm soát tình trạng này.

Phòng ngừa đau bụng do viêm tụy cấp

Một số biện pháp giúp phòng ngừa khả năng mắc viêm tụy cấp như:

• Giảm tiêu thụ rượu bia: Hạn chế uống rượu là một trong những cách hiệu quả để ngăn ngừa viêm tụy cấp.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn uống khoa học, tránh các thực phẩm nhiều dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về tụy.
• Kiểm soát bệnh lý liên quan đến gan, tụy: Các bệnh lý như sỏi mật hay viêm gan cần được điều trị kịp thời để giảm nguy cơ viêm tụy cấp.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Không nên tự ý sử dụng các loại thuốc, đặc biệt là các thuốc có thể gây kích ứng tuyến tụy, mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Đau bụng do viêm tụy cấp là một triệu chứng nghiêm trọng mà bệnh nhân cần phải được điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết và can thiệp y tế sớm có thể giúp giảm thiểu tác động của căn bệnh này đối với sức khỏe. Hãy duy trì thói quen ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để bảo vệ tụy và phòng ngừa viêm tụy cấp, đặc biệt là khi bạn có các yếu tố nguy cơ liên quan.