Nguyên nhân nào gây nên bệnh sốt rét?

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm phổ biến trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Theo ước tính của WHO vào năm 2020 có khoảng 229 triệu ca mắc bệnh sốt rét và 405.000 ca tử vong. Hiểu biết về nguyên nhân gây bệnh sốt rét sẽ giúp bạn bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ mắc bệnh

Những nguyên nhân nào gây nên bệnh sốt rét?

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do ký sinh trùng Plasmodium gây ra lây truyền qua vết đốt của chủng muỗi Anopheles đã nhiễm bệnh.

Khi muỗi đốt người bệnh, ký sinh trùng Plasmodium theo nước bọt xâm nhập vào cơ thể người, di chuyển đến gan và bắt đầu sinh sản. Sau đó, ký sinh trùng xâm nhập vào tế bào hồng cầu, tiếp tục sinh sản và phá hủy tế bào hồng cầu dẫn đến các triệu chứng đặc trưng của bệnh sốt rét như:

• Sốt cao: Sốt thường xuất hiện theo chu kỳ, thường gặp nhất là sốt cách ngày, lần lượt 1 ngày sốt, 1 ngày không sốt.
• Rét run: Cảm giác rét run dữ dội, thường xảy ra trước khi sốt.
• Đổ mồ hôi: Sau cơn sốt và rét run cơ thể thường đổ mồ hôi nhiều.
• Đau đầu: Đau đầu có thể dữ dội kèm theo buồn nôn và nôn.
• Đau cơ bắp: Cảm giác đau nhức cơ bắp toàn thân.
• Mệt mỏi: Cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu sức sống.
• Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn kèm theo tiêu chảy.

Triệu chứng của bệnh sốt rét

Khi mắc bệnh sốt rét, các biểu hiện ban đầu có thể bao gồm sốt, ớn lạnh, vã mồ hôi, đau nhức cơ thể, buồn nôn, và ói mửa. Các triệu chứng này thường tái phát mỗi 48 - 72 giờ, tùy thuộc vào mức độ nhiễm ký sinh trùng sốt rét và cơ địa của từng bệnh nhân.

Sốt rét thường được chia thành hai thể lâm sàng chính: sốt rét thể thông thường và sốt rét ác tính.

Sốt rét thể thông thường

Đây là những triệu chứng phổ biến và ban đầu khi mắc bệnh sốt rét, thường không đe dọa đến tính mạng. Biểu hiện của sốt rét thể thông thường có thể khác nhau tùy vào cơ thể mỗi người:

• Sốt điển hình: Thường có ba giai đoạn rõ rệt là rét run, sốt, và vã mồ hôi.
• Sốt không điển hình: Các biểu hiện không rõ ràng, bao gồm cảm giác ớn lạnh, rét và nổi da gà, thường gặp ở những người sống trong vùng dịch. Trẻ em và những người bị sốt rét lần đầu có thể sốt liên tục và dao động.
• Ngoài ra, các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm lá lách phình to, gan to, thiếu máu, cơ thể xanh xao và suy nhược.

Sốt rét ác tính

Đây là tình trạng bệnh trở nặng, với các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng người bệnh. Các biểu hiện đặc trưng của sốt rét ác tính bao gồm:

• Sốt cao liên tục: Cơn sốt không giảm và kéo dài.
• Rối loạn ý thức: Bệnh nhân có thể ngủ li bì, mê sảng, và nói lảm nhảm.
• Rối loạn tiêu hóa: Gồm buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng cấp, và ói mửa.
• Đau đầu dữ dội: Các cơn đau đầu xuất hiện liên tục và mạnh.
• Thiếu máu trầm trọng: Biểu hiện bằng da xanh tái, niêm mạc nhợt nhạt, và ánh nhìn lờ đờ.

Nhận biết sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của sốt rét ác tính. Bệnh nhân cần được chăm sóc y tế ngay lập tức khi xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng để đảm bảo an toàn tính mạng.

Điều trị sốt rét như thế nào?

Sốt rét nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Những cách điều trị bệnh sốt rét bao gồm như sau:

Sử dụng thuốc chống sốt rét

Việc sử dụng thuốc chống sốt rét là phương pháp điều trị chính cho bệnh sốt rét. Loại thuốc sử dụng sẽ phụ thuộc vào loại ký sinh trùng Plasmodium gây bệnh, độ tuổi, tình trạng sức khỏe và tiền sử bệnh của người bệnh. Một số loại thuốc chống sốt rét phổ biến bao gồm:

• Artemisinin: Đây là loại thuốc chống sốt rét hiệu quả nhất hiện nay.
• Chloroquine: Loại thuốc này được sử dụng cho các trường hợp sốt rét do Plasmodium falciparum nhạy cảm với thuốc.
• Primaquine: Loại thuốc này được sử dụng để tiêu diệt ký sinh trùng Plasmodium vivax ở gan, ngăn ngừa tái phát bệnh.

Điều trị triệu chứng và biến chứng

• Có thể sử dụng thuốc hạ sốt như thuốc paracetamol để giảm cơn sốt. Bên cạnh đó hãy uống nhiều nước để bù lại lượng nước bị mất do sốt và đổ mồ hôi. Tránh hoạt động quá sức, nên nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể nhanh chóng phục hồi.

• Nếu người bệnh có các biến chứng nguy hiểm như suy thận, suy gan, hôn mê, cần được điều trị y tế tại bệnh viện.

Một vài điều bạn cần lưu ý như sau:

• Việc sử dụng thuốc chống sốt rét cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Không tự ý mua thuốc hoặc sử dụng thuốc theo đơn của người khác.
• Hãy báo trước cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai, đang cho con bú hoặc có bất kỳ bệnh lý nền nào khác.
• Tiếp tục điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ ngay cả khi bạn đã cảm thấy tốt hơn.
• Đi khám lại theo lịch hẹn để kiểm tra sức khỏe và đảm bảo bệnh đã được điều trị triệt để.

Phòng tránh bệnh sốt rét như thế nào?

Để phòng tránh bệnh sốt rét hiệu quả bạn cần thực hiện các biện pháp sau:

Phòng chống muỗi

• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Muỗi thường sinh sản ở những nơi có nước đọng, ao hồ, đầm lầy, cống rãnh, vũng nước sau mưa... Việc loại bỏ các vật dụng đọng nước như lon, chai, xô, chậu…, sẽ ngăn muỗi sinh sản.
• Sử dụng biện pháp chống muỗi như: Ngủ màn kể cả ban ngày đặc biệt là màn tẩm hóa chất chống muỗi, sử dụng vợt muỗi để tiêu diệt muỗi trong nhà, thoa kem chống muỗi lên da khi đi ra ngoài đặc biệt là vào buổi tối, sử dụng thuốc xịt muỗi trong nhà và xung quanh nhà để tiêu diệt muỗi.

Sử dụng thuốc chống sốt rét dự phòng

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh sốt rét nên sử dụng thuốc chống sốt rét dự phòng theo hướng dẫn của bác sĩ, bao gồm:

• Những ai đi du lịch đến vùng đang có dịch sốt rét.
• Người làm việc trong rừng, khu vực nhiều muỗi.
• Trẻ em sống ở vùng có dịch sốt rét cao.
• Người mang thai hoặc cho con bú ở vùng có dịch sốt rét cao.

Nâng cao ý thức cộng đồng

• Tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức cộng đồng về phòng chống bệnh sốt rét.
• Tham gia các hoạt động vệ sinh môi trường, diệt muỗi tập thể.
• Khi có các triệu chứng nghi ngờ sốt rét như sốt cao, rét run, đổ mồ hôi, đau đầu, đau cơ bắp…, cần đến ngay cơ sở y tế uy tín  để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Một vài lưu ý mà bạn cần quan tâm như:

• Việc phòng chống bệnh sốt rét cần sự phối hợp của cả cộng đồng.
• Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức và thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả.
• Sử dụng thuốc chống sốt rét dự phòng cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Khám và điều trị sớm khi có các triệu chứng nghi ngờ sốt rét.
• Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng tránh trên, bạn có thể bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ mắc bệnh sốt rét.

Trên đây là những thông tin về nguyên nhân gây nên bệnh sốt rét mà bạn có thể tham khảo. Hãy lưu ý rằng thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo không thể thay thế cho chẩn đoán và điều trị của bác sĩ, vậy nên bạn cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cụ thể về tình trạng sức khỏe của bản thân.

Xem thêm:

• Sốt rét kéo dài bao lâu và dấu hiệu nhận biết của bệnh?
• Trùng sốt rét lây nhiễm qua đường nào?