Nguyên nhân giãn tĩnh mạch là gì? Hiểu đúng để phòng ngừa sớm

Cảm giác nặng chân, đau mỏi và các tĩnh mạch nổi rõ dưới da có thể là dấu hiệu sớm của giãn tĩnh mạch. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết nguyên nhân giãn tĩnh mạch bắt nguồn từ đâu và vì sao bệnh ngày càng phổ biến. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu đúng các nguyên nhân, để kịp thời phòng ngừa và hạn chế biến chứng.

Nguyên nhân giãn tĩnh mạch là gì?

Giãn tĩnh mạch hình thành do van tĩnh mạch suy yếu, không đóng kín hoàn toàn, gây hiện tượng trào ngược và ứ máu tại chi dưới, đặc biệt là vùng cẳng chân. Tình trạng này chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, từ cơ địa, lối sống cho đến các bệnh lý nền. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân gây suy giãn tĩnh mạch phổ biến:

Do sinh lý và di truyền

Yếu tố sinh lý và di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành giãn tĩnh mạch. Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh, nguy cơ bị giãn tĩnh mạch sẽ cao hơn do cấu trúc thành mạch và van tĩnh mạch bẩm sinh kém bền vững.

Liên quan đến lối sống và nghề nghiệp

Lối sống ít vận động hoặc đặc thù nghề nghiệp phải đứng lâu, ngồi lâu trong thời gian dài làm cản trở quá trình bơm máu từ chân về tim. Khi cơ bắp chân không được vận động thường xuyên, áp lực trong tĩnh mạch tăng cao, lâu dần dẫn đến suy van và giãn tĩnh mạch. Việc mang giày cao gót có thể ảnh hưởng đến hoạt động của cơ bắp chân và tuần hoàn chi dưới, tuy nhiên hiện chưa có đủ bằng chứng để khẳng định đây là yếu tố nguy cơ chính gây giãn tĩnh mạch.

Do bệnh lý và yếu tố thứ phát

Một số bệnh lý như huyết khối tĩnh mạch sâu, suy tim hoặc chấn thương vùng chi dưới có thể làm tổn thương hệ tĩnh mạch và van tĩnh mạch, từ đó làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch. Khi dòng máu bị cản trở hoặc áp lực trong tĩnh mạch tăng kéo dài, nguy cơ giãn tĩnh mạch sẽ cao hơn. Việc sử dụng hormone ngoại sinh kéo dài, như thuốc tránh thai đường uống, có thể ảnh hưởng đến hệ tĩnh mạch và làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh trong một số trường hợp.

Do nội tiết và sinh lý đặc thù

Sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là estrogen và progesterone, có thể làm giãn thành mạch và ảnh hưởng đến chức năng của van tĩnh mạch. Đây là lý do giãn tĩnh mạch thường gặp ở phụ nữ mang thai, phụ nữ sau sinh hoặc trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh. Bên cạnh đó, áp lực từ tử cung lớn trong thai kỳ cũng chèn ép tĩnh mạch vùng chậu, làm cản trở dòng máu hồi lưu và thúc đẩy quá trình giãn mạch.

Yếu tố nguy cơ làm nặng tình trạng suy giãn tĩnh mạch

Bên cạnh các nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ có thể khiến tình trạng suy giãn tĩnh mạch tiến triển nhanh hơn và gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe.

Tuổi tác ngày càng cao

Khi tuổi tăng, thành mạch và van tĩnh mạch dần mất đi độ đàn hồi vốn có. Điều này làm khả năng bơm máu ngược về tim suy giảm, khiến máu dễ ứ đọng ở chân và làm giãn tĩnh mạch nặng hơn theo thời gian.

Thừa cân, béo phì

Nguyên nhân bị giãn tĩnh mạch cũng có thể là thừa cân, béo phì. Trọng lượng cơ thể dư thừa tạo áp lực lớn lên hệ tĩnh mạch chi dưới, đặc biệt là tĩnh mạch chân. Áp lực kéo dài khiến van tĩnh mạch nhanh chóng suy yếu, làm tình trạng giãn mạch tiến triển nặng và khó cải thiện hơn.

Ít vận động, ngồi hoặc đứng lâu

Thói quen ít vận động hoặc phải ngồi, đứng liên tục trong nhiều giờ làm giảm hoạt động co bóp của cơ bắp chân. Khi cơ chân không hỗ trợ bơm máu hiệu quả, máu dễ ứ trệ trong tĩnh mạch và làm bệnh suy giãn tĩnh mạch nặng thêm.

Mang thai nhiều lần

Thai kỳ làm tăng thể tích máu và áp lực trong ổ bụng, đồng thời nội tiết tố thay đổi khiến thành mạch giãn ra. Mang thai nhiều lần có thể làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch do áp lực ổ bụng và thay đổi nội tiết kéo dài, làm hệ tĩnh mạch chịu tải áp lực liên tục.

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều muối, ít chất xơ hoặc uống không đủ nước có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mạch máu, cũng là nguyên nhân giãn tĩnh mạch. Những thói quen này làm tăng nguy cơ viêm, giảm độ bền thành mạch và góp phần làm bệnh tiến triển nhanh hơn.

Cách chẩn đoán bệnh giãn tĩnh mạch

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch cần được thực hiện sớm và chính xác để đánh giá mức độ bệnh cũng như lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ quan sát trực tiếp các dấu hiệu như tĩnh mạch nổi ngoằn ngoèo dưới da, phù chân, thay đổi màu da hoặc cảm giác nặng, đau mỏi chân. Ngoài ra, việc khai thác triệu chứng và tiền sử bệnh giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch đến sinh hoạt hằng ngày của người bệnh.

Siêu âm Doppler mạch máu

Siêu âm Doppler mạch máu là phương pháp chẩn đoán chính xác và phổ biến nhất hiện nay đối với giãn tĩnh mạch. Kỹ thuật này cho phép đánh giá dòng chảy của máu, chức năng van tĩnh mạch và phát hiện tình trạng trào ngược máu. Nhờ siêu âm Doppler, bác sĩ có thể xác định rõ vị trí, mức độ suy giãn tĩnh mạch và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Cách điều trị tình trạng suy giãn tĩnh mạch

Việc điều trị suy giãn tĩnh mạch cần dựa trên cấp độ suy giãn tĩnh mạch, triệu chứng lâm sàng và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Mục tiêu chính là cải thiện tuần hoàn máu, giảm triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng hiện nay:

Điều trị bảo tồn và thay đổi lối sống

Ở giai đoạn nhẹ, suy giãn tĩnh mạch có thể được kiểm soát bằng các biện pháp bảo tồn. Người bệnh được khuyến cáo tăng cường vận động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội để hỗ trợ bơm máu từ chân về tim. Bên cạnh đó, kiểm soát cân nặng, hạn chế đứng hoặc ngồi lâu, kê cao chân khi nghỉ ngơi giúp giảm áp lực lên hệ tĩnh mạch và cải thiện triệu chứng.

Sử dụng vớ y khoa

Vớ y khoa tạo áp lực vừa phải lên chân, giúp hỗ trợ van tĩnh mạch hoạt động hiệu quả hơn và giảm tình trạng ứ trệ máu. Phương pháp chữa giãn tĩnh mạch tại nhà này thường được chỉ định cho người bệnh ở nhiều giai đoạn khác nhau, đặc biệt là người phải đứng hoặc ngồi lâu. Việc lựa chọn loại vớ và mức áp lực cần theo tư vấn của bác sĩ để đạt hiệu quả tối ưu.

Điều trị giãn tĩnh mạch bằng thuốc

Một số loại thuốc có tác dụng tăng trương lực thành mạch, cải thiện tuần hoàn và giảm triệu chứng đau mỏi, nặng chân. Thuốc không giúp chữa khỏi hoàn toàn suy giãn tĩnh mạch nhưng có vai trò hỗ trợ, làm chậm tiến triển bệnh. Người bệnh cần sử dụng các loại thuốc này theo đúng chỉ định, tránh tự ý dùng kéo dài.

Can thiệp xâm lấn tối thiểu

Với các trường hợp suy giãn tĩnh mạch mức độ trung bình đến nặng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp can thiệp xâm lấn tối thiểu như laser nội mạch, sóng cao tần hoặc tiêm xơ tĩnh mạch. Những kỹ thuật này giúp loại bỏ hoặc làm xẹp các tĩnh mạch bị giãn, cải thiện rõ rệt triệu chứng và tính thẩm mỹ. Ưu điểm của các phương pháp này đều là ít đau, hồi phục nhanh và hạn chế biến chứng.

Phẫu thuật điều trị

Phẫu thuật thường chỉ được áp dụng khi các phương pháp khác không còn hiệu quả hoặc khi bệnh đã có biến chứng nghiêm trọng. Phương pháp này nhằm loại bỏ hoàn toàn các tĩnh mạch bị suy giãn nặng. Tuy nhiên, phẫu thuật cần được cân nhắc kỹ lưỡng và thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa để đảm bảo an toàn.

Những câu hỏi thường gặp

Dưới đây là những thắc mắc phổ biến liên quan đến suy giãn tĩnh mạch, giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình trạng này:

Ai dễ mắc bệnh suy giãn tĩnh mạch?

Những người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người thừa cân hoặc có tiền sử gia đình mắc suy giãn tĩnh mạch là nhóm có nguy cơ cao. Bên cạnh đó, người thường xuyên phải đứng lâu, ngồi lâu do đặc thù nghề nghiệp cũng dễ mắc bệnh. Lối sống ít vận động và sinh hoạt không lành mạnh làm nguy cơ bị suy giãn tĩnh mạch tăng lên rõ rệt.

Bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới có nguy hiểm không?

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây đau mỏi, nặng chân và giảm chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển và dẫn đến biến chứng như viêm tĩnh mạch, phù chân hoặc loét da. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách giúp hạn chế rủi ro và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Giãn tĩnh mạch không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Việc nhận diện đúng nguyên nhân giãn tĩnh mạch giúp bạn điều chỉnh lối sống, kiểm soát yếu tố nguy cơ và phòng bệnh hiệu quả hơn. Chủ động chăm sóc hệ mạch máu chính là chìa khóa để duy trì đôi chân khỏe mạnh và chất lượng cuộc sống.