Nguyên nhân tắc mạch máu não và những biện pháp phòng ngừa bệnh

Tắc mạch não xảy ra khi một tác nhân gây cản trở hoặc tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu trong não. Tình trạng này sẽ dẫn tới đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Nếu không được chẩn đoán và xử trí sớm sẽ dẫn tới hậu quả để lại di chứng cho người bệnh, thậm chí tử vong. Nguyên nhân tắc mạch máu não chủ yếu do các mảng xơ vữa động mạch và có liên quan đến một số tình trạng bệnh lý khác nhau.

Biểu hiện tắc mạch máu não

Tắc mạch máu não là một bệnh cảnh của bệnh mạch máu não, gây rối loạn ảnh hưởng đến mạch máu não và sự cung cấp máu cho não. Khi xảy ra tắc nghẽn sẽ gây cản trở oxy tới não, từ đó dẫn tới tổn thương não. Tắc mạch máu não là một trong những căn nguyên gây đột quỵ hay tình trạng thiếu máu não thoáng qua, hoặc tai biến mạch máu não.

Tắc mạch máu não có thể gây ra đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Nguyên nhân tắc mạch máu não có thể do một cục máu đông (còn được gọi là huyết khối) hoặc mảng xơ vữa động mạch hình thành trong lòng động mạch. Tình trạng này xảy ra khi cục máu đông hoặc mảng xơ vữa động mạch chặn mạch máu cung cấp máu cho não. Đột quỵ do tắc mạch là loại đột quỵ thiếu máu cục bộ phổ biến nhất. Thuyên tắc mạch xảy ra khi cục máu đông hay mảng xơ vữa vỡ ra từ nơi khác trong cơ thể và di chuyển đến não để chặn một động mạch nhỏ hơn. Những người bị rối loạn nhịp tim có nhiều nguy cơ bị tắc mạch não hơn.

Tắc mạch não là một trường hợp cấp cứu và cần được điều trị kịp thời, chẳng hạn như dùng thuốc và phẫu thuật. Mặc dù hậu quả của tắc mạch não có thể để lại di chứng khuyết tật hoặc tử vong, tuy nhiên nếu được điều trị sớm, một số người vẫn có khả năng bình phục hoàn toàn. Điều quan trọng khi một người bị tắc mạch não đó là phải khôi phục lưu lượng máu đến não càng sớm càng tốt. Nếu không, tế bào não có thể chết nhanh chóng và gây ra tình trạng tàn tật vĩnh viễn hoặc tử vong.

Các triệu chứng của tắc mạch máu não đa dạng khác nhau, tùy thuộc vào vùng não bị tổn thương của bạn. Các triệu chứng của tắc mạch máu não bao gồm:

• Vấn đề mất thăng bằng;
• Mê sảng, lú lẫn;
• Ngất xỉu;
• Mất thị lực một bên hoặc cả hai mắt;
• Tê liệt hoặc yếu ở một bên cơ thể hoặc khuôn mặt;
• Đau đầu đột ngột, dữ dội;
• Khó nói hoặc hiểu lời nói (thất ngôn);
• Nói lắp;
• Thay đổi cảm giác ở một bên cơ thể hoặc khuôn mặt.

Do các tổn thương não là không thể phục hồi, việc xử trí khẩn cấp là rất quan trọng để giảm nguy cơ tổn thương não kéo dài và tăng cơ hội sống sót cho người bệnh. Tắc mạch não sẽ gây thiếu máu não, cản trở việc cung cấp đủ oxy, hậu quả là các tế bào não sẽ bắt đầu chết dần.

Nguyên nhân tắc mạch máu não

Các yếu tố nguy cơ của bệnh tắc nghẽn mạch máu não cũng có điểm tương tự như các yếu tố nguy cơ gây ra mảng xơ vữa động mạch. Nguyên nhân tắc mạch máu não có thể kể đến như:

• Cục máu đông hình thành một cách tự nhiên trong mạch máu não. Đây là huyết khối thường xảy ra ở những vùng mạch máu bị hẹp.
• Cục máu đông di chuyển đến não từ nơi khác trong cơ thể. Loại tắc mạch phổ biến nhất là cục máu đông di chuyển từ tim đến não.
• Mảng xơ vữa động mạch bám trong động mạch ở não, khiến cho lòng động mạch trở nên hẹp hơn.
• Các vấn đề về cấu trúc của mạch máu não.

Trong các yếu tố trên, xơ vữa động mạch là nguyên nhân chính gây ra tình trạng tắc mạch máu não. Điều này xảy ra khi người bệnh có mức cholesterol máu cao cùng với tình trạng viêm trong động mạch não khiến cholesterol tích tụ thành mảng bám dày, dẫn tới việc lòng mạch bị thu hẹp hay các mảng xơ vữa chặn sự lưu thông của dòng máu trong động mạch. Mảng bám này có thể hạn chế hoặc cản trở hoàn toàn dòng máu đến não, gây ra đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua. Thời gian đầu những mảng bám này có thể không có dấu hiệu nhận biết cũng như không gây ra triệu chứng nào, tuy nhiên đôi khi có thể gây ra hiện tượng mù thoáng qua, hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua. Cuối cùng tình trạng này sẽ gây ra đột quỵ não.

Nhìn chung, nguy cơ tắc mạch máu não sẽ cao hơn nếu bạn có kèm theo các tình trạng sức khỏe sau:

• Bệnh đái tháo đường;
• Tăng huyết áp;
• Cholesterol máu cao;
• Đang mang thai, điều này sẽ làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch não;
• Dùng liệu pháp thay thế hormone, điều này có thể làm gia tăng nguy cơ đột quỵ;
• Bệnh Moyamoya: Một tình trạng có thể gây hậu quả tắc nghẽn động mạch não;
• Một số loại thuốc và tình trạng bệnh lý có thể làm cho máu dễ đông hơn và làm tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ;
• Béo phì;
• Hút thuốc lá;
• Chế độ ăn uống không lành mạnh và hạn chế vận động.

Trong những hậu quả của tắc mạch não, đột quỵ là loại biến cố phổ biến nhất. Nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi tác, đặc biệt nếu một người hoặc trong gia đình có người thân đã từng bị đột quỵ. Nguy cơ này tăng gấp đôi sau mỗi 10 năm, từ 55 đến 85 tuổi. Tuy nhiên, đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, ngay cả khi còn nhỏ.

Phòng ngừa tắc mạch máu não

Để phòng ngừa bệnh, điều cần làm đó là giảm các yếu tố nguy cơ, từ đó làm giảm khả năng hình thành các nguyên nhân tắc mạch máu não. Nói cách khác, bạn có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện một lối sống lành mạnh. Sau đây là một số biện pháp phòng ngừa tắc mạch máu não mà bạn có thể áp dụng:

• Kiểm soát tốt bệnh tăng huyết áp;
• Ăn chế độ ít muối, chất béo và calo;
• Tập thể dục cường độ vừa phải đến cao, mỗi tuần ít nhất 150 phút;
• Hạn chế uống rượu;
• Duy trì cân nặng hợp lý;
• Kiểm soát tốt lượng glucose và cholesterol máu;
• Không hút thuốc, tránh nicotin và thuốc lá;
• Giảm căng thẳng;
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ;
• Tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ với tình trạng rối loạn nhịp tim;
• Cân nhắc nguy cơ đông máu so với lợi ích đối với phụ nữ mãn kinh sử dụng liệu pháp hormone.

Đột quỵ và các biến cố mạch máu não khác có thể gây tử vong, tuy nhiên nếu được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể có khả năng hồi phục hoàn toàn. Nguyên nhân tắc mạch máu não thường do cục máu đông hoặc mảnh xơ vữa. Do đó, những người đã từng mắc bệnh mạch máu não hay có nguy cơ cao bị tắc mạch não cần thực hiện theo lời khuyên về lối sống lành mạnh và hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ bị bệnh.

Xem thêm:

• Người mắc bệnh tai biến mạch máu não nên ăn trái cây gì?
• Bị tắc nghẽn mạch máu não nên ăn gì? Những thực phẩm có lợi