Nguyên nhân viêm màng não mủ là gì?

Viêm màng não mủ là bệnh lý tương đối phổ biến. Nếu không được chẩn đoán và điều trị, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm hoặc để lại di chứng. Vậy nguyên nhân viêm màng não mủ là gì? Hãy đọc bài viết dưới đây và giải đáp thắc mắc trên nhé!

Viêm màng não mủ là gì?

Viêm màng não mủ hay còn gọi là viêm màng não do vi khuẩn, là tình trạng màng não bị nhiễm trùng do mầm bệnh (chủ yếu là vi khuẩn) gây ra, có thể gây viêm và tạo mủ.

Là một trong những bệnh thường gặp ở trẻ em, viêm màng não do vi khuẩn thường gặp nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi. Mầm bệnh xuất hiện trong khoang dịch não tủy, làm tổn thương hệ thần kinh, tỷ lệ tử vong cao, để lại những di chứng nặng nề về vận động và nhận thức.

Nguyên nhân viêm màng não mủ

Ba loại vi khuẩn phổ biến nhất gây ra bệnh viêm màng não là: Phế cầu (Streptococcus pneumoniae), Haemophilus influenzae type b và não mô cầu (meningococcus). Ở trẻ sơ sinh, các mầm bệnh thường gặp là: Escherichia coli, Listeria monocytogenes, liên cầu nhóm B.

Ngoài ra, nhiều loại vi khuẩn và nấm khác cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh viêm màng não mủ nhưng nó ít phổ biến hơn và thường xảy ra ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, streptococcus nhóm B.

Phế cầu khuẩn Streptococcus pneumoniae là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh viêm màng não ở các nước đã được chủng ngừa Haemophilus influenzae type b. Tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não do phế cầu là khoảng 1 - 3 trên 1000 dân số, có nghĩa là trung bình có khoảng 1 - 3 người trên 1000 bị viêm màng não do phế cầu.

Sau khi sinh, trẻ có thể bị lây nhiễm vi khuẩn này từ các thành viên trong gia đình. Phế cầu lưu lại ở hầu họng gây viêm xoang, viêm tai giữa,… và các vi khuẩn này xâm nhập vào dịch não tủy và gây viêm màng não mủ.

Các yếu tố nguy cơ của viêm màng não do phế cầu là viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi, rò rỉ dịch não tủy qua tai hoặc mũi, cắt lách, nhiễm HIV và bệnh ghép vật chủ sau khi ghép tủy xương.

Viêm màng não do Haemophilus influenzae type B

Viêm màng não do Haemophilus influenzae type b thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 1 đến 36 tháng tuổi chưa được chủng ngừa loại thuốc này. Trong thời gian này, não bộ của bé đang phát triển nên nếu để bệnh nhiễm trùng thì thường có những biến chứng rất nặng có thể gây tử vong trong vài ngày đầu.

Phương thức lây truyền là qua các giọt dịch tiết đường hô hấp lây từ người này sang người khác, rất dễ bùng phát thành dịch lớn. Bệnh vẫn có tỷ lệ tử vong cao và thường xuất hiện trong những ngày đầu của bệnh.

Viêm màng não mô cầu

Đối tượng chủ yếu mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu là trẻ nhỏ từ 6 - 12 tháng tuổi. Tỷ lệ hiện mắc thường thấp hơn ở trẻ em trên 1 tuổi.

Lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc giữa người với người qua các giọt dịch tiết đường hô hấp. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm vi khuẩn hầu họng cũng sẽ mắc bệnh.

Viêm màng não mủ do não mô cầu thường có biểu hiện như ban xuất huyết hoại tử hình sao (ban đỏ). Tỷ lệ tử vong tối cấp rất cao. Ở thể này, tử vong thường xảy ra trong vòng 24 giờ sau khi nhập viện.

Viêm màng não mủ do E. coli

Là một loại vi khuẩn thường trú trong hệ tiêu hóa, E. coli thường gây viêm màng não mủ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ và ít gặp hơn ở trẻ lớn và người lớn. Viêm màng não do E. coli ở trẻ sơ sinh là một bệnh nguy hiểm vì thường được xếp vào nhóm nhiễm trùng huyết với tỷ lệ tử vong cao.

Viêm màng não do Listeria monocytogenes

 Thịt, sữa và các loại thực phẩm sống khác thường mang vi khuẩn này. Người già, trẻ sơ sinh, dùng thuốc ức chế miễn dịch, AIDS và những bệnh nhân suy giảm miễn dịch khác thường có nguy cơ mắc bệnh.

Những ai dễ mắc bệnh viêm màng não mủ?

Mầm bệnh xuất hiện trong các khoảng chứa dịch não tủy. Thông thường, không gian này được ngăn cách với hệ thống mạch máu bởi hệ thống "hàng rào máu não". Vì một lý do nào đó, hàng rào này bị phá vỡ, vi khuẩn có cơ hội gây bệnh.

• Trẻ nhỏ: Đặc biệt là trẻ sơ sinh hàng rào máu não chưa được hoàn thiện;
• Viêm xoang, viêm tai giữa;
• Ức chế miễn dịch;
• Cắt lách đã được thực hiện;
• Ung thư máu, giảm bạch cầu, suy tủy xương;
• Phẫu thuật thần kinh.

Ở Việt Nam, bệnh viêm màng não mủ có một điểm đặc biệt, đó là bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn Streptococcus suis hay còn gọi là liên cầu khuẩn gây ra. Những người thường xuyên ăn đồ sống của lợn, đặc biệt là tiết canh sẽ có nguy cơ mắc bệnh viêm màng não do chất này gây ra.

Điều trị viêm màng não mủ

Điều trị viêm màng não mủ cần theo dõi sớm, chặt chẽ để thay đổi phương pháp điều trị thích hợp và xử trí kịp thời các biến chứng. Điều trị bao gồm hai thành phần chính: Điều trị đặc hiệu và chăm sóc hỗ trợ.

Điều trị đặc hiệu: Dùng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh

Cần chẩn đoán căn nguyên và điều trị đặc hiệu kết hợp với kháng sinh sớm. Thuốc kháng sinh thường được dùng ngay sau khi chọc dò dịch não tủy nếu nghi ngờ viêm bể thận.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân không cho chọc dò dịch não tủy vẫn được điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm, được lựa chọn dựa trên tần suất mầm bệnh, khả năng xâm nhập hàng rào máu não và độc tính thấp của chúng.

Sau khi có kết quả phổ kháng khuẩn, tiến hành xử lý theo phổ kháng khuẩn.

Tùy thuộc vào mầm bệnh, viện điều trị có thể kéo dài từ 10 ngày đến 3 tuần.

Chăm sóc hỗ trợ bao gồm:

• Đảm bảo thông khí: Đúng tư thế, hút, cung cấp oxy đầy đủ.
• Hạ sốt: Cởi quần áo, hạ nhiệt, dùng paracetamol, thuốc an thần (co giật nếu sốt).
• Chống phù não, cân bằng nước và điện giải Đảm bảo dinh dưỡng, phòng, chống loét tì đè do nằm lâu, tập vật lý trị liệu.
• Một số biến chứng nặng như viêm màng não mủ có biến chứng áp xe não cần điều trị phẫu thuật.

Trên đây là những giải đáp của Nhà Thuốc Long Châu về nguyên nhân viêm màng não mủ. Hy vọng qua bài viết, bạn đọc có thể đúc rút cho mình nhiều kiến thức hữu ích để có thể cải thiện tình trạng này.

Nguyễn Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp