Phân biệt khiếm thính và điếc: Hiểu rõ để hỗ trợ tốt hơn

Khiếm thính và điếc là những vấn đề thính giác mà nhiều người gặp phải, nhưng chúng có những đặc điểm và mức độ ảnh hưởng khác nhau. Việc phân biệt rõ ràng giữa khiếm thính và điếc là rất quan trọng, giúp các bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị và hỗ trợ phù hợp. Hiểu rõ sự khác biệt giữa 2 tình trạng này cũng giúp gia đình và cộng đồng hiểu đúng về nhu cầu của người khiếm thính và điếc, từ đó tạo ra một môi trường hỗ trợ tích cực.

Khái niệm về khiếm thính và điếc

Khiếm thính là tình trạng suy giảm khả năng nghe ở các mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Người khiếm thính vẫn có thể nghe được âm thanh. Nhưng họ gặp khó khăn trong việc nhận diện âm thanh rõ ràng, đặc biệt là trong môi trường ồn ào hoặc khi âm thanh có tần số thấp và cao.

Điếc là tình trạng mất thính lực ở một mức độ nghiêm trọng, khiến người bệnh không thể nghe được âm thanh, kể cả âm thanh lớn hoặc ở tần số thấp (như tiếng trống, tiếng sấm), mặc dù một số người vẫn có thể nghe được âm thanh ở tần số thấp.

Các loại khiếm thính và điếc

Để hiểu rõ hơn về tình trạng khiếm thính và điếc, chúng ta cần phân biệt các loại khác nhau và đặc điểm riêng biệt của từng loại.

Các loại khiếm thính

Khiếm thính được chia thành ba loại chính dựa trên nguyên nhân và vị trí tổn thương trong hệ thống thính giác, bao gồm:

Khiếm thính dẫn truyền: Loại khiếm thính này xảy ra khi âm thanh không được dẫn truyền đầy đủ từ tai ngoài qua màng nhĩ và chuỗi xương con của tai giữa vào tai trong. Nguyên nhân thường gặp là viêm tai giữa, viêm tai ngoài, thủng màng nhĩ, tắc vòi nhĩ hoặc các khối u vùng tai ngoài và tai giữa. Đặc điểm của loại này là người bệnh thường nghe kém các âm thanh ở tần số cao và trung bình, nhưng vẫn nhận biết được âm thanh tần số thấp.

Khiếm thính thần kinh giác quan: Khiếm thính thần kinh giác quan là do tổn thương tế bào lông ở ốc tai hoặc dây thần kinh thính giác. Những tổn thương này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm lão hóa, tiếp xúc lâu dài với tiếng ồn lớn, các bệnh lý như tiểu đường, bệnh Meniere, hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc. Tổn thương này làm giảm khả năng tiếp nhận và truyền tải âm thanh đến não.

Khiếm thính hỗn hợp: Khiếm thính hỗn hợp là sự kết hợp giữa khiếm thính dẫn truyền và khiếm thính thần kinh giác quan. Ví dụ, một người có thể bị viêm tai giữa (gây khiếm thính dẫn truyền) kết hợp với tổn thương ốc tai do tuổi tác (gây khiếm thính thần kinh giác quan).

Khiếm thính trung ương: Một số tài liệu còn đề cập đến khiếm thính trung ương, xảy ra khi tổn thương ở dây thần kinh số 8 hoặc các vùng não liên quan đến chức năng nghe. Loại này hiếm gặp hơn và thường liên quan đến các bệnh lý thần kinh trung ương.

Các loại điếc

Điếc được phân loại dựa trên thời điểm và nguyên nhân mất thính lực. Có hai loại điếc chính gồm:

• Điếc bẩm sinh: Điếc bẩm sinh là tình trạng mất thính lực xuất hiện từ khi sinh ra. Nguyên nhân của điếc bẩm sinh có thể là di truyền (do đột biến gen GJB2 hoặc hội chứng Usher) hoặc nhiễm trùng khi mang thai (như rubella hoặc cytomegalovirus).
• Điếc mắc phải: Điếc mắc phải xảy ra sau khi sinh và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như: Tuổi già, bệnh lý, chấn thương, tác dụng phụ của thuốc,… Điếc mắc phải có thể xảy ra đột ngột hoặc tiến triển dần theo thời gian.

Ảnh hưởng của khiếm thính và điếc đối với cuộc sống

Mức độ ảnh hưởng của khiếm thính đến khả năng giao tiếp và học hỏi của người bị khiếm thính nhẹ hơn so với người điếc. Tuy nhiên, nếu được hỗ trợ đúng cách, người khiếm thính vẫn có thể giao tiếp và tham gia vào các hoạt động xã hội bình thường. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu ảnh hưởng của khiếm thính đối với cuộc sống của người bệnh.

Người điếc không thể giao tiếp bằng âm thanh, điều này tạo ra nhiều khó khăn trong việc tương tác và giao tiếp với người khác. Điếc có thể gây ra khó khăn lớn trong việc hòa nhập cộng đồng, đặc biệt là trong việc học hỏi, tìm kiếm việc làm và phát triển nghề nghiệp. Việc thiếu sự hỗ trợ và không có các phương tiện giao tiếp phù hợp sẽ làm cho người điếc gặp nhiều trở ngại trong cuộc sống hàng ngày.

Cách điều trị và hỗ trợ cho người khiếm thính và điếc

Với người khiếm thính, mục tiêu điều trị là phục hồi hoặc cải thiện tối đa khả năng nghe, giúp người bệnh giao tiếp tốt hơn trong đời sống hàng ngày. Đối với người điếc, mục tiêu hỗ trợ tập trung vào phục hồi một phần khả năng nghe (nếu còn có thể) và phát triển các phương thức giao tiếp thay thế như ngôn ngữ ký hiệu, đọc khẩu hình.

Phương pháp điều trị và hỗ trợ cho người khiếm thính

Nếu khiếm thính do các bệnh lý như viêm tai giữa, ráy tai, thủng màng nhĩ,… bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc, phẫu thuật hoặc các biện pháp y khoa để phục hồi thính lực. Họ có thể sử dụng máy trợ thính để cải thiện khả năng nghe. Thiết bị này giúp họ nhận biết âm thanh rõ ràng hơn, từ đó giao tiếp hiệu quả hơn với người xung quanh.

Phương pháp cấy ghép ốc tai điện tử áp dụng cho trường hợp khiếm thính nặng mà máy trợ thính không đủ hiệu quả. Thiết bị này giúp chuyển đổi âm thanh thành tín hiệu điện, kích thích trực tiếp dây thần kinh thính giác.

Trẻ khiếm thính cần được can thiệp sớm các chương trình giáo dục đặc biệt, luyện nghe - nói, phục hồi chức năng thính giác để phát triển ngôn ngữ và tư duy bình thường.

Phương pháp điều trị và hỗ trợ cho người điếc

Người điếc sâu thường không đáp ứng với máy trợ thính thông thường. Cấy ghép ốc tai điện tử là phương pháp điều trị phổ biến cho người điếc sâu khi máy trợ thính không hiệu quả. Các phương pháp khác như máy trợ thính gắn vào xương hoặc cấy ghép thính giác thân não chỉ được áp dụng cho những trường hợp đặc biệt, khi tổn thương thính giác quá nặng và không thể phục hồi bằng phương pháp thông thường. Tuy nhiên hiệu quả phụ thuộc vào tổn thương thực thể và thời điểm can thiệp.

Đối với trường hợp không thể phục hồi thính lực, các phương pháp giao tiếp thay thế như ngôn ngữ ký hiệu, đọc khẩu hình, sử dụng biểu cảm khuôn mặt, cử chỉ,… là cần thiết để người bệnh hòa nhập xã hội và giao tiếp hiệu quả.

Người điếc, đặc biệt là trẻ em, cần được tiếp cận các chương trình giáo dục chuyên biệt, đào tạo kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ và hỗ trợ tâm lý để phát triển toàn diện.

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa khiếm thính và điếc là bước đầu tiên nhưng quan trọng trong việc tìm kiếm giải pháp hỗ trợ thính giác hiệu quả. Khiếm thính có thể được hỗ trợ bằng máy trợ thính hoặc các phương pháp can thiệp khác. Trong khi điếc sâu thường đòi hỏi sự hỗ trợ từ công nghệ tiên tiến hơn như ốc tai nhân tạo. Sự hỗ trợ từ cộng đồng và gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp những người bị khiếm thính hoặc điếc thích nghi với cuộc sống hàng ngày.