Chấn thương tai ngoài​: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tai ngoài, bao gồm vành tai và ống tai ngoài, đóng vai trò quan trọng trong việc thu nhận và dẫn truyền âm thanh đến tai giữa. Do vị trí nhô ra và tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài, tai ngoài rất dễ bị tổn thương. Bài viết này sẽ đi sâu vào các loại chấn thương tai ngoài​ thường gặp, mô tả nguyên nhân, triệu chứng đặc trưng và hướng dẫn các bước sơ cứu ban đầu hiệu quả.

Các loại chấn thương tai ngoài thường gặp

Các chấn thương tai ngoài khá đa dạng về mức độ nghiêm trọng, từ những vết trầy xước nhỏ đến các vết rách phức tạp hoặc tụ máu vành tai.

Vết trầy xước và vết cắt

Vết trầy xước và vết cắt là những tổn thương da nông thường gặp ở vùng tai ngoài, bao gồm cả vành tai và phần da ở cửa ống tai ngoài. Vết trầy xước và vết cắt ở tai ngoài có thể do nhiều nguyên nhân gây ra trong sinh hoạt hàng ngày. Phổ biến nhất là tác động của các vật sắc nhọn từ móng tay, đầu bút, kẹp tóc, móng vuốt hoặc răng của thú cưng. Vết trầy xước thường chỉ đau nhẹ, chảy một lượng máu rất nhỏ, thường cũng không đáng lo ngại.

Đối với vết cắt sâu hoặc chảy máu nhiều, ngoài việc dùng gạc sạch ấn lên vết thương, bạn cần phải rửa vết thương bằng dung dịch nước muối sinh lý. Nếu vết cắt sâu và chảy máu không ngừng, bạn cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khâu vết thương và điều trị bằng thuốc kháng sinh nếu cần. Hãy quan sát vết thương hàng ngày để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng vết thương hở. Nếu vết thương sâu hoặc bẩn và bạn chưa được tiêm vắc xin uốn ván trong vòng 5 - 10 năm qua, bạn có thể cần tiêm để phòng ngừa uốn ván.

Vết rách vành tai

Vết rách vành tai là một dạng chấn thương nghiêm trọng hơn so với trầy xước hoặc cắt nông. Da và sụn của vành tai có thể bị tổn thương do lực tác động mạnh. Các nguyên nhân phổ biến thường là va đập mạnh, tai nạn giao thông, vết cắn của động vật, tác động mạnh làm giằng xé vành tai,… Vết rách vành tai thường gây đau dữ dội, có thể chảy máu khá nhiều nếu vết thương sâu.

Trường hợp này, bạn cần dùng tay hoặc một miếng gạc sạch ấn chặt lên vết thương vài phút cho đến khi máu ngừng chảy hoặc chảy chậm lại đáng kể. Nếu có thể, bạn hãy giữ đầu cao hơn tim để giúp giảm lưu lượng máu đến vùng tai, hỗ trợ cầm máu. Che vết thương bằng một miếng gạc sạch hoặc băng y tế sẽ giúp tránh bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập.

Vết rách vành tai có thể cần phải khâu để phục hồi cấu trúc và chức năng của tai, ngăn ngừa nhiễm trùng và tránh biến dạng thẩm mỹ. Việc khâu này cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo kết quả tốt nhất. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào, người bệnh cần phải đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được đánh giá và điều trị bằng kháng sinh kịp thời.

Tụ máu vành tai

Chấn thương tai ngoài​ tụ máu vành tai là tình trạng máu tụ lại giữa lớp sụn và lớp da của vành tai. Điều này thường xảy ra sau một chấn thương trực tiếp vào tai, gây vỡ các mạch máu nhỏ và dẫn đến sự tích tụ máu trong khoang ảo giữa sụn và da. Các tình huống thường có thể gây tụ máu vành tai như: Chơi thể thao, bị đánh vào tai,…

Tụ máu vành tai thường đi kèm cảm giác đau nhức khó chịu kèm vết bầm tím do máu chảy ra dưới da. Bác sĩ sẽ dẫn lưu máu tụ và kê đơn thuốc kháng sinh uống để phòng ngừa nhiễm trùng.

Dị vật trong ống tai ngoài

Dị vật trong ống tai ngoài là tình trạng có vật thể lạ mắc kẹt bên trong ống tai. Nguyên nhân có thể do trẻ em nhét đồ vật nhỏ hoặc côn trùng bay vào tai. Người bệnh sẽ có cảm giác đau từ nhẹ đến dữ dội. Dị vật có kích thước lớn hoặc nằm ở vị trí gây tắc nghẽn ống tai có thể cản trở sự truyền âm thanh đến màng nhĩ, dẫn đến nghe kém hoặc cảm giác ù tai. Nếu dị vật gây tổn thương niêm mạc ống tai hoặc gây viêm nhiễm, có thể xuất hiện dịch chảy ra từ tai màu trong, vàng hoặc có mủ nếu bị nhiễm trùng.

Bạn không nên cố gắng tự ý lấy dị vật ra nếu không chắc chắn về sự an toàn. Nếu là côn trùng còn sống, bạn có thể nghiêng đầu sang bên tai bị dị vật và nhẹ nhàng kéo dái tai xuống để tạo đường thẳng cho côn trùng bò ra. Nếu không được, bạn có thể nhỏ vài giọt dầu khoáng, dầu ô liu hoặc dầu thực vật ấm (không nóng) vào tai để làm bất động hoặc chết côn trùng. Sau đó, hãy đến gặp bác sĩ để lấy xác côn trùng ra.

Bỏng tai ngoài

Bỏng tai ngoài là tổn thương da và các mô sâu hơn ở vành tai và ống tai ngoài do tiếp xúc với các nguồn nhiệt, hóa chất, điện hoặc lạnh. Vùng da bị bỏng có thể trở nên đỏ ửng kèm cảm giác đau rát dữ dội. Các nốt phồng chứa đầy dịch có thể hình thành trên bề mặt da bị bỏng. Trong trường hợp bỏng sâu, da có thể bị trắng bệch, đen hoặc cháy sém. Cách xử lý khi gặp chấn thương tai ngoài​ này như sau:

• Nếu bị bỏng nhiệt, bạn cần ngay lập tức ngâm hoặc xối vùng tai bị bỏng dưới vòi nước mát trong khoảng 15 - 20 phút.
• Nếu bị bỏng hóa chất, bạn cần rửa liên tục vùng tai bị bỏng dưới vòi nước chảy nhẹ trong ít nhất 20 phút để loại bỏ hoàn toàn hóa chất.
• Trong trường hợp bỏng điện, trước khi tiếp cận nạn nhân, hãy đảm bảo ngắt nguồn điện hoặc sử dụng vật cách điện để cắt đứt nguồn điện, tránh nguy cơ bị điện giật. Sau khi đảm bảo an toàn, bạn có thể xử lý vết bỏng và đưa nạn nhân đến bệnh viện.
• Nếu bị bỏng lạnh, bạn hãy làm ấm vùng tai bị bỏng từ từ bằng cách ngâm trong nước ấm hoặc dùng khăn ấm áp nhẹ nhàng áp lên.

Bạn có thể dùng các thuốc giảm đau không kê đơn nhưng không được bôi bất kỳ loại thuốc hoặc kem nào lên vết bỏng khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ. Bạn cần đến bệnh viện ngay lập tức trong các trường hợp sau:

• Bỏng độ 2 hoặc độ 3 ở tai ngoài;
• Bỏng do hóa chất hoặc điện;
• Bỏng lan rộng hoặc bao phủ toàn bộ vành tai hoặc ống tai;
• Có dấu hiệu nhiễm trùng (đau tăng lên, sưng, nóng đỏ, chảy mủ, sốt, ớn lạnh).

Biến chứng chấn thương tai ngoài​ cần cảnh giác

Các chấn thương tai ngoài​ có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Vết cắn của động vật chứa nhiều loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng, bao gồm cả nhiễm trùng sụn (viêm sụn vành tai), một biến chứng khó điều trị và có thể gây biến dạng vĩnh viễn.
• Chấn thương tai ngoài có thể gây tổn thương ống tai, thủng màng nhĩ, tổn thương xương con. Việc xử lý dị vật trong ống tai ngoài tốt nhất nên được thực hiện bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm và trang thiết bị phù hợp.
• Khi máu tụ lại giữa da và sụn, nó sẽ ngăn chặn sự cung cấp máu và chất dinh dưỡng đến sụn. Nếu tình trạng này kéo dài, sụn có thể bị hoại tử và xơ hóa. Khi đó, mô sẹo sẽ hình thành một cách bất thường, làm cho vành tai trở nên dày, gồ ghề và biến dạng vĩnh viễn, được gọi là "tai súp lơ".

Phòng ngừa chấn thương tai ngoài

Để phòng ngừa chấn thương tai ngoài​, bạn cần áp dụng các biện pháp sau:

• Khi tham gia thể thao, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và hướng dẫn an toàn để tránh va chạm không đáng có. Tốt nhất bạn nên lựa chọn hoạt động phù hợp với khả năng và sức khỏe của bản thân.
• Trong các môn thể thao đối kháng, sử dụng mũ bảo hộ bảo vệ tai là rất cần thiết. Với các môn thể thao dưới nước, nút bịt tai giúp ngăn ngừa nước vào ống tai. Trong môi trường làm việc ồn ào, việc sử dụng nút bịt tai sẽ giúp bảo vệ tai khỏi các tác động vật lý.
• Khi đi máy bay, sử dụng các kỹ thuật cân bằng áp suất như Valsalva để giảm khó chịu. Khi lặn biển, thực hiện kỹ thuật cân bằng áp suất thường xuyên và tránh lặn khi nghẹt mũi.

Chấn thương tai ngoài là một vấn đề thường gặp, bao gồm nhiều dạng tổn thương khác nhau từ nhẹ đến nặng. Việc nhận biết sớm loại chấn thương và thực hiện sơ cứu đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, hạn chế biến chứng và giúp rút ngắn thời gian phục hồi.