Nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ cha mẹ nào cũng cần biết

Nhiễm trùng tai, đặc biệt là viêm tai giữa, thường gặp nhất ở trẻ từ 3 tháng đến 3 tuổi và tiếp tục phổ biến cho đến 8 tuổi. Khoảng 25% trẻ em sẽ bị nhiễm trùng tai nhiều lần trong đời.

Viêm tai giữa ở trẻ là gì?

Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng tai giữa xảy ra khi virus hoặc vi khuẩn xâm nhập vào tai giữa, khoảng trống phía sau màng nhĩ. Khi trẻ bị viêm tai giữa, vị trí này có thể chứa đầy mủ, tạo áp lực lên màng nhĩ, gây đau nhói và suy giảm thính lực.

Có hai loại viêm tai giữa chính: Viêm tai giữa cấp tính (AOM) và viêm tai giữa tràn dịch (OME), còn được gọi là viêm tai giữa huyết thanh.

Viêm tai giữa cấp tính (AOM)

Viêm tai giữa cấp tính là tình trạng nhiễm trùng tai giữa khởi phát đột ngột, đặc trưng bởi đau tai dữ dội, sốt, khó chịu và giảm thính lực. Tình trạng này xảy ra khi ống eustachian nối tai giữa với phía sau cổ họng bị tắc nghẽn, tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus phát triển. AOM thường xảy ra sau khi bị cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên và cần được chăm sóc y tế kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng như mất thính lực hoặc lây lan nhiễm trùng.

Viêm tai giữa tràn dịch (OME)

Viêm tai giữa có tràn dịch xảy ra khi chất lỏng tích tụ trong tai giữa mà không có nhiễm trùng cấp tính. Trẻ mắc OME có thể không biểu hiện triệu chứng nhiễm trùng cấp tính nhưng có thể bị giảm thính lực hoặc cảm giác đầy trong tai. OME có thể xảy ra do AOM hoặc do chức năng ống eustachian kém và thường tự khỏi. Tuy nhiên, OME dai dẳng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thính giác và lời nói của trẻ.

Nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ

Nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ em có thể do virus, vi khuẩn hoặc đồng nhiễm trùng gây ra. Vi khuẩn phổ biến nhất gây viêm tai giữa là Streptococcus pneumoniae, tiếp theo là Haemophilusenzae và Moraxella catarrhalis. Bên cạnh đó còn có một số nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ khác, bao gồm:

Hệ thống miễn dịch chưa trưởng thành

Trẻ em có hệ miễn dịch kém phát triển dễ bị cảm lạnh hơn, thường dẫn đến nhiễm trùng tai. Viêm tai giữa đặc biệt phổ biến trong mùa lạnh khi bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên phổ biến. Nhiễm trùng tai do cảm lạnh có thể biểu hiện các triệu chứng như sổ mũi, nghẹt mũi hoặc ho.

Cấu trúc tai chưa hoàn chỉnh

Tai bao gồm ba phần: Tai ngoài, tai giữa và tai trong. Viêm tai giữa xảy ra ở tai giữa, không gian chứa đầy không khí phía sau màng nhĩ, nơi chứa các xương mỏng manh truyền rung động âm thanh. Ở trẻ nhỏ, cấu trúc tai chưa phát triển đầy đủ. Do ống eustachian - bộ phận có chức năng điều chỉnh áp suất không khí ở tai giữa và nối nó với hầu trên ở trẻ thường sẽ ngắn hơn, nằm ngang hơn và hẹp hơn, khiến vi khuẩn, virus dễ dàng xâm nhập và dễ bị tắc hơn.

Ngoài ra, các adenoids, mô bạch huyết nằm gần ống eustachian, có thể phóng to và chặn ống eustachian, cản trở việc thoát chất lỏng từ tai.

Các yếu tố nguy cơ chính gây nhiễm trùng tai

Độ tuổi

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (6 tháng đến 2 tuổi) có nguy cơ bị nhiễm trùng tai cao hơn.

Tiền sử gia đình

Yếu tố di truyền có thể làm tăng khả năng mắc bệnh viêm tai giữa.

Dị ứng

Chất gây dị ứng gây viêm đường mũi và đường hô hấp trên, có thể làm to mô bạch huyết và chặn ống eustachian, dẫn đến tích tụ chất lỏng và nhiễm trùng tiềm ẩn ở tai giữa.

Bệnh mãn tính

Trẻ mắc các bệnh mãn tính, đặc biệt là suy giảm miễn dịch và các bệnh hô hấp mãn tính như xơ nang và hen suyễn, dễ bị nhiễm trùng tai hơn.

Hiểu rõ nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ cũng như các yếu tố nguy cơ gây bệnh này là rất quan trọng để phòng ngừa và điều trị kịp thời. Việc đảm bảo trẻ được chủng ngừa, giữ vệ sinh tốt, kiểm soát dị ứng và các bệnh mãn tính có thể làm giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng tai. Nếu con bạn có các triệu chứng của bệnh viêm tai giữa, hãy sớm đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị thích hợp nhằm ngăn ngừa các biến chứng, đồng thời bảo vệ thính giác và sức khỏe tổng thể của trẻ.

Cách phòng ngừa viêm tai giữa ở trẻ

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi rất dễ bị viêm tai giữa do hệ thống miễn dịch và cấu trúc tai vẫn đang phát triển. Để giúp trẻ tránh được căn bệnh viêm tai thường gặp này, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

Cho con bú ít nhất 6 tháng đầu

Sữa mẹ rất giàu kháng thể giúp trẻ chống lại nhiễm trùng. Các bà mẹ được khuyến khích cho con bú sữa mẹ ít nhất trong sáu tháng đầu tiên để tăng cường hệ thống miễn dịch và giảm nguy cơ viêm tai giữa.

Tránh nằm khi cho con bú

Cho trẻ bú khi nằm có thể khiến sữa chảy vào mũi, tai, làm tăng nguy cơ viêm tai. Thay vào đó, hãy bế bé ở tư thế thẳng đứng trong khi bú.

Làm sạch tai trẻ đúng cách

Dùng khăn mềm lau nhẹ tai cho bé. Đảm bảo vải sạch và khô sau mỗi lần sử dụng để tránh vi khuẩn xâm nhập vào tai.

Ngăn nước vào tai khi tắm

Cẩn thận để nước không lọt vào tai trẻ khi tắm. Nước vào tai có thể tạo ra môi trường ẩm ướt tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Tránh dùng tăm bông vào sâu trong tai

Không sử dụng tăm bông hoặc các dụng cụ lấy ráy tai khác vào sâu trong tai của trẻ vì điều này có thể đẩy ráy tai vào sâu hơn và gây tắc nghẽn hoặc hư hỏng. Nếu trẻ bị ngứa tai, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ để có cách điều trị an toàn và phù hợp.

Đảm bảo tiêm chủng kịp thời

Tiêm chủng đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng khác nhau có thể dẫn đến viêm tai giữa. Tuân thủ lịch tiêm chủng được khuyến nghị để bảo vệ sức khỏe cho con bạn.

Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá

Tiếp xúc với khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai ở trẻ em. Giữ con bạn tránh xa môi trường có người hút thuốc để giảm nguy cơ này.

Trẻ nhỏ rất dễ bị viêm tai giữa. Cha mẹ cần biết được đâu là các nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ để chủ động phòng ngừa. Nếu bé có dấu hiệu viêm tai giữa như quấy khóc, kéo tai, chảy dịch tai thì hãy đưa bé đến cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị. Chẩn đoán và can thiệp sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng và đảm bảo trẻ phục hồi nhanh hơn.