Nhận biết triệu chứng sốt siêu vi ở trẻ em để tránh biến chứng nguy hiểm

Sốt siêu vi là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ phải nhập viện trong mùa dịch. Tuy đa phần lành tính, bệnh vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu cha mẹ không kịp thời nhận biết và xử trí. Vậy triệu chứng của bệnh sốt siêu vi ở trẻ em là gì, khi nào cần đưa bé đi khám và cách chăm sóc ra sao?

Triệu chứng sốt siêu vi ở trẻ em là gì?

Sốt siêu vi ở trẻ em là tình trạng thân nhiệt tăng cao do sự xâm nhập của các loại virus, không phải vi khuẩn. Đây là bệnh thường gặp, nhất là trong mùa dịch cúm, thời điểm giao mùa hoặc khi môi trường sống không đảm bảo vệ sinh. Điểm đặc trưng của sốt siêu vi là các biểu hiện thường xuất hiện đồng thời và có thể tiến triển nhanh nếu không được theo dõi chặt chẽ.

Dấu hiệu nhận biết sốt siêu vi khá đa dạng, tuy nhiên có một số triệu chứng điển hình cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Sốt cao đột ngột: Thân nhiệt thường tăng từ 38°C đến trên 39 - 40°C. Sốt có thể liên tục hoặc từng cơn, đôi khi khó hạ sốt bằng thuốc thông thường.
• Triệu chứng toàn thân: Trẻ thường mệt mỏi, uể oải, quấy khóc, chán ăn, ngủ kém. Với trẻ lớn, có thể than đau đầu, đau cơ, đau khớp, đau mỏi toàn thân.
• Triệu chứng hô hấp: Nhiều trẻ xuất hiện chảy nước mũi trong, nghẹt mũi, ho khan hoặc ho có đờm, viêm đỏ họng, đôi khi kèm khàn tiếng.
• Triệu chứng tiêu hóa: Một số trường hợp có nôn ói, tiêu chảy, bụng khó chịu, khiến cơ thể nhanh mất nước.
• Biểu hiện ngoài da: Ở một số bệnh do virus đặc thù (như sốt phát ban, tay chân miệng), trẻ có thể nổi ban đỏ sau vài ngày sốt, kèm ngứa hoặc khó chịu.
• Triệu chứng ở mắt và thần kinh: Trẻ có thể đỏ mắt, chảy nước mắt, trong trường hợp nặng có thể quấy khóc nhiều, li bì hoặc co giật khi sốt quá cao.

Nguyên nhân và con đường lây lan sốt siêu vi ở trẻ

Nguyên nhân chính gây sốt siêu vi là do trẻ nhiễm phải các chủng virus thường gặp như Rhinovirus, Adenovirus, Coronavirus, Enterovirus, virus cúm A và B. Các tác nhân này tấn công chủ yếu qua đường hô hấp và có thể nhanh chóng lây lan trong cộng đồng.

Cơ chế lây lan phổ biến nhất gồm:

• Đường hô hấp: Virus phát tán khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, sau đó lây sang trẻ qua không khí.
• Tiếp xúc trực tiếp: Chạm tay vào dịch tiết từ mũi, miệng của người nhiễm bệnh rồi đưa lên mắt, mũi, miệng.
• Vật dụng trung gian: Virus tồn tại trên đồ chơi, ly tách, khăn mặt, tay nắm cửa… và truyền sang trẻ khi tiếp xúc.

Trẻ nhỏ có sức đề kháng chưa hoàn thiện nên dễ bị lây nhiễm, nhất là khi đi học mẫu giáo hoặc tham gia sinh hoạt nơi đông người. Ngoài ra, yếu tố thời tiết giao mùa, môi trường sống ẩm thấp hoặc dinh dưỡng kém cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Khi nào cần đưa trẻ bị sốt siêu vi đến bệnh viện?

Phần lớn trường hợp sốt siêu vi có thể tự khỏi sau 5 - 7 ngày nếu trẻ được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, một số biểu hiện bất thường lại cảnh báo nguy cơ biến chứng nặng, cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan. Ngay khi trẻ xuất hiện các biểu hiện sau, cần đưa đến cơ sở y tế để thăm khám:

• Sốt cao trên 39°C không đáp ứng thuốc hạ sốt, kéo dài quá 48 giờ.
• Co giật, lơ mơ, khó đánh thức hoặc trẻ có biểu hiện li bì bất thường.
• Thở nhanh, khó thở, rút lõm lồng ngực, tím tái môi và đầu chi.
• Dấu hiệu xuất huyết: Chấm đỏ dưới da, chảy máu cam, chảy máu nướu răng.
• Nôn ói liên tục, tiêu chảy nhiều, mất nước: Môi khô, tiểu ít, mắt trũng.
• Trẻ dưới 12 tháng tuổi sốt trên 2 ngày không thuyên giảm.

Những trường hợp trên cần được bác sĩ thăm khám để loại trừ các bệnh nguy hiểm và có hướng xử trí kịp thời. Việc đưa trẻ đi bệnh viện đúng lúc giúp giảm nguy cơ biến chứng như viêm não, viêm phổi hay mất nước nặng.

Cách chăm sóc và phòng ngừa sốt siêu vi ở trẻ em

Cách chăm sóc trẻ bị sốt siêu vi tại nhà

Phần lớn các trường hợp sốt siêu vi ở trẻ em có thể thuyên giảm sau 5 - 7 ngày nếu được theo dõi và chăm sóc đúng cách.

• Hạ sốt an toàn: Khi nhiệt độ cơ thể ≥38,5°C, có thể cho trẻ dùng Paracetamol với liều 10 - 15 mg/kg/lần, cách 4 - 6 giờ. Ba mẹ không được phối hợp nhiều loại thuốc hạ sốt cùng lúc cho trẻ uống. Kết hợp lau mát bằng khăn ấm ở vùng nách, bẹn và trán để hỗ trợ giảm nhiệt.
• Đảm bảo bù nước và điện giải: Cho trẻ uống nhiều nước, sữa hoặc dung dịch oresol theo hướng dẫn để phòng ngừa mất nước, đặc biệt nếu trẻ có nôn ói hay tiêu chảy.
• Dinh dưỡng hợp lý: Ưu tiên thức ăn mềm, loãng, dễ tiêu như cháo, súp, sữa chua. Nên chia thành nhiều bữa nhỏ, tránh ép trẻ ăn quá nhiều một lúc. Bổ sung thêm rau xanh, trái cây giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng.
• Nghỉ ngơi và không gian sống: Giữ phòng thông thoáng, sạch sẽ, tránh gió lùa. Hạn chế để trẻ vận động mạnh, cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể nhanh hồi phục.
• Theo dõi sát triệu chứng: Đo thân nhiệt thường xuyên, quan sát tình trạng ăn uống, tiểu tiện, mức độ tỉnh táo. Nếu trẻ sốt cao liên tục trên 2 ngày, co giật, khó thở, phát ban bất thường hoặc nôn ói nhiều, cần đưa đến cơ sở y tế ngay.

Biện pháp phòng ngừa sốt siêu vi ở trẻ em

Phòng bệnh đóng vai trò quan trọng, giúp hạn chế tối đa nguy cơ trẻ mắc và lây lan bệnh trong cộng đồng. Một số biện pháp cha mẹ cần lưu ý gồm:

• Tiêm vắc xin đầy đủ: Đây là phương pháp phòng bệnh chủ động, hiệu quả đối với nhiều loại virus gây bệnh ở trẻ em như cúm mùa, sởi, thủy đậu, rubella.
• Giữ vệ sinh cá nhân: Tập cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi chơi với đồ chơi. Dạy trẻ che miệng khi ho hoặc hắt hơi để hạn chế phát tán virus.
• Vệ sinh môi trường sống: Giữ nhà cửa sạch sẽ, thoáng khí, thường xuyên khử khuẩn đồ dùng, đồ chơi. Tránh để môi trường ẩm thấp vì đây là điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh tồn tại và phát triển.
• Dinh dưỡng khoa học: Xây dựng thực đơn cân đối với đầy đủ nhóm chất (tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất), đặc biệt chú trọng các thực phẩm tăng sức đề kháng như rau củ quả, cá, trứng, sữa.
• Hạn chế tiếp xúc nơi đông người: Trong mùa dịch, nên tránh cho trẻ đến khu vực đông đúc hoặc tiếp xúc với người đang mắc bệnh. Điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm chéo.

Sốt siêu vi là bệnh thường gặp nhưng cũng có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan. Cha mẹ cần nhận biết sớm triệu chứng sốt siêu vi ở trẻ em, chăm sóc đúng cách tại nhà và đưa con đi khám khi có dấu hiệu bất thường. Chủ động phòng ngừa, giữ vệ sinh và tiêm phòng đầy đủ là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cho trẻ.