Vết thương mạch máu: Nguyên nhân và cách sơ cứu bạn cần biết

Vết thương mạch máu rất thường gặp trong bệnh viện, cả trong thời chiến lẫn thời bình. Những vết thương này khác nhau về loại cũng như nguyên nhân, mặc dù y học hiện đại đã có nhiều tiến bộ song việc chẩn đoán và điều trị vết thương mạch máu vẫn còn là một thách thức. Bạn cần biết rằng, sai sót trong điều trị có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không hành động ngay lập tức.

Vết thương mạch máu là gì?

Vết thương mạch máu xảy ra khi mạch máu bị vỡ, rách hoặc mất một đoạn, dẫn đến chảy máu đáng kể. Ngoài ra, các chấn thương gây tổn thương mô mềm rộng ảnh hưởng đến mạch máu cũng có thể được phân loại là vết thương mạch máu. Trong những trường hợp như vậy, việc chăm sóc cấp cứu ngay lập tức là rất quan trọng để giảm thiểu mất máu và bảo vệ tính mạng của bệnh nhân.

Đôi khi, vết thương mạch máu không gây chảy máu rõ ràng. Điều này có thể xảy ra khi máu ngừng chảy hoặc nếu có khối máu tụ hình thành dưới da. Trong một số trường hợp nhất định, cơ thể có thể tự chữa lành các vết thương mạch máu. Tình trạng này thường xảy ra khi mạch máu bị vỡ co lại vào mô mềm xung quanh hoặc nội mạc hình thành cục máu đông để cầm máu.

Phân loại vết thương mạch máu

Vết thương mạch máu có thể được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân, vị trí và bản chất:

Nguyên nhân

• Tai nạn hoặc chấn thương;
• Vật sắc nhọn hoặc vết thương do đạn bắn;
• Các thủ thuật y tế không đúng như tiêm không đúng cách.

Vị trí

• Chấn thương mạch máu ngoại biên;
• Chấn thương mạch máu ở cổ, gốc cổ, ngực, bụng hoặc chân tay;
• Chấn thương do gãy xương hoặc trong quá trình phẫu thuật do kỹ thuật không phù hợp.

Bản chất

• Chấn thương mạch máu đơn giản;
• Chấn thương kết hợp liên quan đến mô mềm, cơ, xương hoặc dây thần kinh.

Phản ứng khẩn cấp đối với vết thương mạch máu

Đối với bất kỳ chấn thương mạch máu nào, hành động nhanh chóng là điều cần thiết để ngăn ngừa mất máu quá nhiều và tránh các biến chứng đe dọa tính mạng. Các bước chính trong sơ cứu vết thương mạch máu bao gồm ấn vào vùng bị ảnh hưởng, nâng cao chi bị thương nếu có thể và tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Sơ cứu đúng cách có thể ổn định bệnh nhân cho đến khi có sự chăm sóc chuyên nghiệp, cải thiện đáng kể khả năng phục hồi.

Mức độ nguy hiểm của các tổn thương tại mạch máu

Như đã đề cập bên trên, khi mạch máu bị tổn thương, việc không hành động nhanh chóng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm cả các tình huống đe dọa tính mạng. Nếu không có biện pháp thích hợp để kiểm soát chảy máu, chấn thương mạch máu có thể dẫn đến những điều sau:

Sốc mất máu

Cấp cứu chậm trễ có thể dẫn đến mất quá nhiều máu, dẫn đến sốc mất máu. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như lo lắng tột độ, đổ mồ hôi, hoảng loạn, huyết áp thấp và trong những trường hợp nghiêm trọng, tử vong. Nếu không can thiệp kịp thời, quá trình trao đổi chất kỵ khí của cơ thể có thể dẫn đến sốc nhiễm độc hoặc nhiễm trùng huyết, gây nguy hiểm hơn nữa đến tính mạng của bệnh nhân.

Hình thành phình động mạch

Chấn thương mạch máu có thể dẫn đến hình thành phình động mạch, trong đó mạch máu phình ra do bị tổn thương. Khi chạm vào phình động mạch, bạn có thể cảm thấy như một khối giãn hoặc bầm tím. Điều trị y tế cho phình động mạch bao gồm can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật để sửa chữa mạch máu bị ảnh hưởng và ngăn ngừa vỡ.

Lưu lượng máu đến các chi bị suy giảm

Nếu vị trí tổn thương mạch máu bị hẹp hoặc tắc nghẽn, lưu lượng máu đến chi bị ảnh hưởng có thể không đủ. Điều này dẫn đến tình trạng cung cấp máu bị suy giảm, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho chi theo thời gian.

Ngoài ra, áp lực tĩnh mạch tăng có thể dẫn đến rò động mạch tĩnh mạch, một tình trạng hình thành các kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch. Trong những trường hợp này, cần phải can thiệp phẫu thuật như khâu vết thương hoặc thắt lỗ rò để phục hồi lưu thông máu bình thường.

Nhìn chung, tổn thương mạch máu có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Nhận biết mức độ nghiêm trọng của những tổn thương này và hiểu được phản ứng phù hợp có thể tạo ra sự khác biệt quan trọng trong kết quả điều trị của bệnh nhân. Các chuyên gia y tế phải hành động nhanh chóng để ngăn ngừa tổn thương lâu dài hoặc hậu quả đe dọa tính mạng liên quan đến chấn thương mạch máu.

Cách sơ cứu vết thương mạch máu

Khi xảy ra vết thương mạch máu, sơ cứu ngay lập tức là rất quan trọng để ngăn ngừa mất máu nghiêm trọng và bảo vệ tính mạng của nạn nhân. Hành động nhanh chóng có thể giảm thiểu nguy cơ sốc và tử vong bằng cách duy trì các chức năng quan trọng và giảm biến chứng.

Nguyên tắc sơ cứu vết thương mạch máu

Các nguyên tắc chính để sơ cứu vết thương mạch máu là:

Hành động nhanh chóng

Cần phải hành động ngay lập tức để cầm máu ồ ạt. Trì hoãn sơ cứu làm tăng nguy cơ mất máu quá nhiều, dẫn đến sốc hoặc tử vong.

Điều chỉnh phản ứng với vết thương

Các vết thương khác nhau cần các phương pháp cầm máu khác nhau. Ví dụ, vết rách sâu có thể cần băng bó, trong khi vết thương giập nát có thể cần băng ép.

Kỹ thuật sơ cứu vết thương mạch máu

Băng bó

Nên sử dụng băng bó trong trường hợp chi bị giập nát hoàn toàn hoặc ở gần bệnh viện, nơi có thể tiến hành phẫu thuật cấp cứu trong vòng một giờ. Các hướng dẫn quan trọng khi sử dụng băng bó bao gồm:

• Đặt băng bó càng gần vết thương càng tốt và ở vị trí dễ thấy.
• Ghi lại thời gian thắt garô để thông báo cho nhân viên y tế tại bệnh viện.
• Nới lỏng garo trong vài phút sau mỗi 15 - 20 phút để máu chảy đến vùng bên dưới vết thương, sau đó thắt chặt lại.

Nén động mạch

Để cầm máu, hãy ấn chặt vào động mạch phía trên vị trí bị thương. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết thương, có thể dùng ngón tay hoặc toàn bộ bàn tay để tạo áp lực.

Băng cầm máu

Sử dụng khăn sạch, gấp thành một cục và ấn trực tiếp vào vết thương. Cố định chặt bằng băng thun để cầm máu. Phương pháp này đơn giản, hiệu quả và gây ra ít xáo trộn nhất cho vị trí bị thương.

Gập chi

Gập chi bị thương có thể giúp nén các khối cơ xung quanh vết thương và cầm máu. Kỹ thuật này có hiệu quả đối với các vùng như cánh tay, thân, bụng hoặc đùi. Tuy nhiên, không thể áp dụng cho mọi vết thương, đặc biệt là nếu bệnh nhân bị đau dữ dội hoặc bất tỉnh.

Ngoài ra, nếu chấn thương mạch máu đi kèm với gãy xương, việc uốn cong chi có thể không phải là một lựa chọn.

Tóm lại, chấn thương mạch máu là tình trạng nghiêm trọng và cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp. Sau khi sơ cứu, điều cần thiết là phải đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để điều trị thêm. Điều trị vết thương mạch máu không đúng cách hoặc chậm trễ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Nếu bạn không tự tin vào các kỹ năng sơ cứu của mình, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức và làm theo hướng dẫn của chuyên gia nhé.