Nhóm máu nào là nhóm máu hiếm nhất? Những rủi ro khi có nhóm máu hiếm

Mỗi người chúng ta đều thuộc một nhóm máu nhất định. Tuy nhiên, không phải tất cả các nhóm máu đều phổ biến. Vậy nhóm máu nào hiếm nhất​? Và việc sở hữu một nhóm máu hiếm có ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của chúng ta?

Hệ thống nhóm máu ABO

Hệ thống nhóm máu ABO được phát hiện vào đầu thế kỷ 20 và được đặt theo tên của các kháng nguyên A và B có trên bề mặt hồng cầu. Theo hệ thống phân loại này, sẽ có 4 nhóm máu cơ bản ở người là A, B, AB và O. Sự khác biệt giữa các nhóm máu này là do sự hiện diện hoặc vắng mặt của các kháng nguyên A và B trên bề mặt hồng cầu, cũng như sự có mặt của các kháng thể tương ứng trong huyết tương.

• Nếu trên hồng cầu có kháng nguyên A và trong huyết tương có kháng thể B, đó sẽ là nhóm máu A.
• Nếu trên hồng cầu có kháng nguyên B và trong huyết tương có kháng thể A, đó sẽ là nhóm máu B.
• Nếu trên hồng cầu có cả kháng nguyên A và B còn trong huyết tương không có kháng thể nào, đó sẽ là nhóm máu AB.
• Nếu trên hồng cầu không có kháng nguyên A hoặc B nhưng trong huyết tương có kháng thể A và B, đó sẽ là nhóm máu O.

Tỷ lệ phân bố của các nhóm máu ABO khác nhau giữa các dân tộc và vùng miền. Tuy nhiên, nhìn chung, nhóm máu O thường là nhóm máu phổ biến nhất, tiếp theo là nhóm máu A, B và AB. Việc xác định nhóm máu ABO là vô cùng quan trọng trong truyền máu. Nếu truyền nhầm nhóm máu, các kháng thể trong huyết tương của người nhận sẽ tấn công hồng cầu của máu truyền. Từ đó sẽ gây ra phản ứng truyền máu, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như sốt, suy thận, thậm chí tử vong.

Yếu tố Rh

Trước khi giải đáp thắc mắc nhóm máu nào hiếm nhất​, chúng ta cũng cần tìm hiểu về yếu tố Rh. Bên cạnh hệ thống ABO, yếu tố Rh cũng đóng một vai trò quan trọng trong truyền máu. Yếu tố Rh (Rhesus) được đặt tên theo loài khỉ Rhesus do kháng nguyên này lần đầu tiên phát hiện ở chúng. Phân loại nhóm máu theo yếu tố Rh ta có nhóm máu Rh dương (+) và Rh âm (-). Trong đó:

• Rh dương (+): Hồng cầu có chứa kháng nguyên D. Đây là nhóm máu phổ biến hơn.
• Rh âm (-): Hồng cầu không chứa kháng nguyên D.

Mặc dù không phải là hiếm nhất ở tất cả mọi nơi, nhưng Rh âm thường được coi là nhóm máu hiếm ở nhiều khu vực. Tỷ lệ người có Rh âm khác nhau giữa các dân tộc. Ví dụ, ở người châu Âu, tỷ lệ người có Rh âm cao hơn so với người châu Á. Tại Việt Nam, có tới 99,96% số người thuộc nhóm máu Rh+ (hoặc O+ hoặc B+ hoặc A+ hoặc AB+) nhưng chỉ có 0,04% - 0,07% số người thuộc nhóm máu Rh- (hoặc O- hoặc B- hoặc A- hoặc AB-).

Nhóm máu nào hiếm nhất trên thế giới?

Hệ thống ABO và yếu tố Rh có thể đã khá quen thuộc với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, những thông tin về các nhóm máu hiếm vẫn còn nhiều bí ẩn và thu hút sự tò mò đối với nhiều người.

Nhóm máu hiếm là gì?

Nhóm máu hiếm là những nhóm máu có tần suất xuất hiện rất thấp trong dân số. Điều này có thể do sự thiếu vắng hoặc sự hiện diện bất thường của các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu. Các kháng nguyên này chính là những "dấu hiệu nhận dạng" giúp cơ thể phân biệt tế bào của mình với tế bào lạ.

Tại sao lại có nhóm máu hiếm?

Nhóm máu được quyết định bởi gen di truyền. Sự kết hợp ngẫu nhiên của các gen từ bố mẹ có thể tạo ra những nhóm máu hiếm gặp. Ngoài ra, các đột biến gen cũng có thể dẫn đến sự hình thành các kháng nguyên mới hoặc mất đi các kháng nguyên cũ, tạo ra những nhóm máu độc đáo. Tần suất xuất hiện của các nhóm máu hiếm có thể khác nhau giữa các dân tộc và vùng miền.

Các nhóm máu có tỷ lệ dưới 0,1% trong cộng đồng được gọi là nhóm máu hiếm (Theo Hiệp hội Truyền máu quốc tế). Trong cộng đồng, các nhóm máu dưới 0,01% được gọi là nhóm máu rất hiếm.

Nhóm máu nào hiếm nhất​ trong cộng đồng?

Nhóm máu Bombay được biết đến là một trong những nhóm máu hiếm nhất thế giới. Người mang nhóm máu này không có kháng nguyên H, một kháng nguyên nền tảng cho việc hình thành kháng nguyên A và B. Nhóm máu Rh null cũng là một nhóm máu cực kỳ hiếm. Người mang nhóm máu này gần như không có bất kỳ kháng nguyên Rh nào trên hồng cầu. Ngoài ra, còn có các nhóm máu hiếm khác với các biến thể khác nhau của kháng nguyên A, B và Rh.

Rủi ro khi mang nhóm máu hiếm

Việc sở hữu một nhóm máu hiếm mang đến những rủi ro nhất định trong cuộc sống, đặc biệt là trong các tình huống y tế.

Ảnh hưởng đến thai kỳ

Vấn đề tương thích Rh đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai. Nếu người mẹ Rh âm (-) mang thai đứa con đầu lòng Rh dương (+), một lượng nhỏ máu của thai nhi có thể xâm nhập vào cơ thể mẹ và kích thích mẹ sản sinh kháng thể chống D. Ở những lần mang thai sau, nếu thai nhi tiếp tục là Rh dương (+), các kháng thể này có thể tấn công hồng cầu của thai nhi, gây ra bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh. Mẹ bầu cần xét nghiệm nhóm máu Rh để trong trường hợp Rh âm (-) sẽ được theo dõi và tiêm phòng Rh để phòng ngừa bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh.

Ảnh hưởng đến truyền máu

Việc tìm hiểu nhóm máu nào hiếm nhất​ rất quan trọng trong truyền máu. Người có nhóm máu Rh âm (-) chỉ nên nhận máu từ người hiến có nhóm máu Rh âm (-). Nếu người Rh âm (-) nhận máu Rh dương (+), cơ thể sẽ sản sinh kháng thể chống lại kháng nguyên D, gây ra các phản ứng truyền máu nghiêm trọng. Khi cần truyền máu, người có nhóm máu hiếm thường phải đối mặt với tình trạng khan hiếm máu tương thích. Điều này có thể gây ra sự chậm trễ trong việc điều trị và tăng nguy cơ biến chứng.

Cách giảm thiểu rủi ro khi mang nhóm máu hiếm

Để giảm thiểu các rủi ro, người mang nhóm máu hiếm hãy chia sẻ thông tin về nhóm máu của mình với những người thân thiết để họ có thể hỗ trợ bạn khi cần thiết. Mỗi người mang nhóm máu hiếm nên đăng ký làm người hiến máu. Điều này giúp tăng nguồn cung cấp máu hiếm và hỗ trợ những người cùng cảnh ngộ. Việc kết nối với những người có cùng nhóm máu sẽ giúp bạn cảm thấy an tâm hơn và có thêm sự hỗ trợ khi cần.

Họ cũng được khuyên luôn mang theo thẻ nhóm máu bên mình. Việc này để đảm bảo trong trường hợp khẩn cấp, nhân viên y tế có thể nhanh chóng xác định nhóm máu của họ. Khám sức khỏe định kỳ với họ rất quan trọng để theo dõi tình trạng sức khỏe và phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra.

Người mang nhóm máu hiếm cần luôn thông báo cho bác sĩ về nhóm máu của mình trước khi thực hiện bất kỳ thủ thuật y tế nào. Nếu bạn là phụ nữ mang thai, hãy thông báo cho bác sĩ để được theo dõi và tư vấn phù hợp. Đồng thời, họ cũng nên duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống đủ chất, tập thể dục đều đặn để tăng cường sức khỏe. Họ cũng nên hạn chế tham gia các hoạt động có thể gây chấn thương, dẫn đến mất máu.

Các câu hỏi thường gặp về nhóm máu

Ngoài thắc mắc nhóm máu nào hiếm nhất, còn một số câu hỏi thường gặp khác liên quan đến nhóm máu như:

Nhóm máu nào tốt nhất?

Quan niệm cho rằng một nhóm máu nào đó tốt hơn các nhóm máu còn lại thường dựa trên những thông tin chưa được kiểm chứng khoa học hoặc những quan niệm dân gian. Thực tế, không có nhóm máu nào được coi là "tốt nhất". Mỗi nhóm máu đều có những đặc điểm riêng và không có ưu thế hơn nhóm máu khác về mặt sức khỏe.

Nhóm máu O có hiếm không?

Nhóm máu O không phải là nhóm máu hiếm. Đây thường được xem là nhóm máu phổ biến nhất trên thế giới. Tỷ lệ người mang nhóm máu O chiếm một tỷ lệ đáng kể trong dân số. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ người mang nhóm máu O ở Việt Nam chiếm khoảng 42,1%. 

Trên đây là những thông tin giúp bạn giải đáp câu hỏi nhóm máu nào hiếm nhất. Nhóm máu hiếm như Bombay hay Rhnull, không chỉ đặc biệt mà còn đóng vai trò quan trọng trong y học, nhất là trong các trường hợp cấp cứu hoặc truyền máu. Mặc dù việc sở hữu nhóm máu hiếm có thể mang lại một số thách thức, đặc biệt khi cần tìm nguồn máu tương thích, nhưng sự hiểu biết và chuẩn bị kỹ lưỡng có thể giúp giảm thiểu rủi ro. Việc đăng ký làm người hiến máu và nâng cao nhận thức cộng đồng về nhóm máu hiếm sẽ không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn góp phần cứu sống nhiều người khác. Nhóm máu, dù hiếm hay phổ biến, đều mang giá trị đặc biệt trong cuộc sống. Đồng thời, người có nhóm máu hiếm cũng nên thường xuyên khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe của mình.