Những dấu hiệu bé bị lác mắt

Lác mắt không chỉ ảnh hưởng xấu đến thẩm mỹ mà còn gây nhiều khó khăn trong sinh hoạt, thậm chí lác còn có thể dẫn đến nguy cơ mất thị lực hoàn toàn bên lác. Tìm hiểu về dấu hiệu bé bị lác mắt sẽ giúp phát hiện sớm các bất thường mắt của trẻ. 

Lác là gì?

Để duy trì được chuyển động mắt theo ý muốn, mỗi nhãn cầu của chúng ta được chi phối bởi nhóm cơ vận nhãn gồm 6 cơ: Cơ thẳng trên, cơ thẳng dưới, cơ thẳng ngoài, cơ thẳng trong, cơ chéo trên và cơ chéo dưới. Các cơ này kết hợp hài hòa giúp mắt thực hiện được các vận động nhìn lên, xuống, ngang, dọc và liếc vào trong hay ra ngoài.

Các cơ chi phối chuyển động của mắt

Bình thường, hai mắt sẽ được điều khiển nhìn tập trung vào 1 điểm, vì vậy hình ảnh thu được từ hai mắt truyền về não sẽ thống nhất và được hợp lại thành một. Trong khi đó đối với người bị lác, hai mắt không di chuyển cùng hướng mà một hoặc cả hai lệch hướng, điều này sẽ dẫn đến hai khả năng:

• Nếu lác ở trẻ em, não bộ có xu hướng loại bỏ hình ảnh ở mắt bị lệch và giữ lại hình ảnh ở mắt không lệch. Vì vậy trẻ sẽ chỉ nhìn thấy hình ảnh của 1 bên mắt, điều này khiến cho diện tích nhìn của trẻ bị hạn chế, về lâu dài ảnh hưởng đến khả năng cảm quan, đánh giá vật thể 3D.
• Đối với lác mắt mắc phải ở người lớn, đa số trường hợp não giữ lại cả 2 hình ảnh ở 2 mắt gây hiện tượng nhìn đôi.

Lác mắt được chia thành 2 loại:

• Lác cơ năng (lác đồng hành): Mắt bị lác vẫn di chuyển cùng hướng với mắt lành.
• Lác liệt (lác không đồng hành): Mắt bị lác di chuyển khác hướng với mắt lành, thường là hậu quả của liệt dây thần kinh vận nhãn.

Tùy vào vị trí tổn thương mà lác có thể lệch hướng vào trong, ra ngoài hoặc chéo lên, chéo xuống... Bệnh lác mắt có thể bị ở 1 hoặc cả 2 mắt, trong đó bên bị lác về lâu dài thường suy giảm thị lực do não ưu tiên sử dụng hình ảnh của mắt lành hơn.

Dấu hiệu bé bị lác mắt

Kiểm tra mắt lác có một số phép thử đơn giản mà bạn có thể làm tại nhà.

• Trước tiên, về tư thế kiểm tra. Hai người ngồi đối diện nhau, cách 1m. Dùng 1 ngón tay đưa ra giữa hai người, yêu cầu người cần kiểm tra nhìn vào đầu ngón tay và bắt đầu di chuyển tay theo các hướng. Quan sát vận động của hai mắt người đối diện, nếu hai mắt không đối xứng, không di chuyển cùng nhau, 1 hoặc cả 2 lệch hướng chuyển động của tay thì khả năng họ bị lác rất cao.
• Đối với trẻ nhỏ không chịu ngồi yên và hợp tác, ba mẹ có thể để trẻ chơi đồ chơi, di chuyển đồ chơi gần và ra xa, theo nhiều hướng và quan sát mắt con. Trong nhiều hoạt động hàng ngày cũng có thể phát hiện được những chuyển động mắt bất thường.
• Đôi khi quan sát trẻ sơ sinh có thể thấy hai mắt hơi lệch vào trong, nhất là khi nhìn vật ở gần. Tuy nhiên có thể đây là hiện tượng “lác giả”, do trẻ thường có mũi phẳng, rộng, đồng thời có nếp da trong mi làm cho mắt có vẻ như hơi lệch nhau. Những trường hợp này đa số sẽ cải thiện khi trẻ lớn lên và không tiến triển thành mắt lác.
• Những trường hợp mắt lác nhẹ, lác ẩn, lác không liên tục dấu hiệu thường kín đáo và tình trạng lác chưa ảnh hưởng nhiều đến khả năng nhìn, người bị lác thường có xu hướng nghiêng đầu, nghiêng người để nhìn dễ hơn, tránh nhìn đôi. Những trường hợp này thường khó phát hiện với những người không có chuyên môn, vì vậy cần những thăm khám chuyên sâu hơn bởi các bác sĩ. Khám mắt định kỳ mỗi 6 tháng là việc rất quan trọng để phát hiện mắt lác và nhiều vấn đề khác của mắt, đặc biệt quan trọng với trẻ dưới 3 tuổi rưỡi. Dưới 3 tuổi là giai đoạn vàng của chữa bệnh lác mắt, tỉ lệ thành công hơn 90%, và giảm dần khi lớn lên.

Dấu hiệu bé bị lác mắt là hai mắt hơi lệch

Ngoài cách kiểm tra như trên, ba mẹ có thể quan sát các dấu hiệu khác của con trong sinh hoạt hàng ngày:

• Trẻ thường bị mỏi mắt, nhìn kém, đặc biệt khi cần nhìn tập trung, chính xác một vật thể ở xa.
• Trẻ bị nhìn mờ hơn ở một bên mắt.
• Trẻ thường phải nghiêng đầu, nheo mắt, liếc mắt khi nhìn.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc sắp xếp đồ vặt thẳng hàng, song song.

Nguyên nhân lác mắt

Như đã trình bày ở trên, mắt chuyển động được là nhờ sự phối hợp 6 cơ vận nhãn của mỗi nhãn cầu. Khi có bất thường gì trong hoạt động của bất kỳ cơ nào cũng có thể dẫn đến lác mắt.

Các bất thường có thể do bẩm sinh (liệt, rối loạn thần kinh cơ...) hoặc những nguyên nhân mắc phải (bị ngã chấn thương, viêm, nhiễm khuẩn thần kinh, cơ...). Ở người lớn, lác còn có thể là biến chứng của các bệnh đái tháo đường, đột quỵ, bại liệt...

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bị lác mắt như:

• Tật khúc xạ mắt.
• Tiền sử gia đình.
• Bệnh rối loạn thần kinh cơ.

Lác mắt có chữa được không?

Tùy vào vị trí tổn thương, nguyên nhân gây bệnh và độ tuổi mà khả năng chữa khỏi hoàn toàn lác mắt là khác nhau ở mỗi người. Bác sĩ sẽ dựa vào đặc điểm và tình hình riêng của bệnh nhân để đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp.

Đeo kính hoặc miếng che mắt

Kính chuyên dụng hoặc miếng che mắt sẽ được bịt ở mắt lành. Trẻ sẽ tập quan sát bằng mắt lác, điều này giữ cho chức năng của mắt lác không bị suy giảm, đồng thời điều chỉnh lại khả năng vận động của mắt lác. Phương pháp này rất hiệu quả với những trường hợp lác do quy tụ điều tiết hoặc kèm tật khúc xạ. 

Bài tập chữa lác mắt

Luyện tập kiên trì sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng lác mắt, nhiều trường hợp có thể khỏi hoàn toàn mà không cần can thiệp y khoa. Hãy tham khảo một số bài tập đơn giản sau đây, dành ra ít nhất 30 phút mỗi ngày để luyện tập.

• Bài tập số 1: Bịt mắt và nhìn vào một điểm. Chuẩn bị một tờ giấy, chấm 1 điểm màu ở trên giấy và yêu cầu bé bịt một mắt, nhìn bằng mắt còn lại. Di chuyển từ từ tờ giấy lại gần, ra xa, theo nhiều hướng để bé nhìn theo. Lặp lại với mắt kia và làm trong nhiều lần.
• Bài tập số 2: Nhìn vào các vật dạng chuỗi liên tiếp. Bạn có thể yêu cầu bé nhìn vào các dãy ghế, các hàng cây hoặc để bế xếp các vật theo hàng thẳng. Cha mẹ nên để trẻ thực hiện quan sát những vật thể đơn giản trong đời sống mà không nên gò bó trẻ trong những bài dạy máy móc, điều này giúp trẻ có nhiều hiểu biết hơn về thế giới xung quanh, đồng thời không tạo áp lực tâm lý cho trẻ.

Quan sát các vật dạng chuỗi giúp cải thiện tình trạng lác mắt ở trẻ

Phẫu thuật cơ mắt

Những trường hợp lác nặng, không thể điều trị bằng các phương pháp luyện tập thì cần can thiệp phẫu thuật càng sớm càng tốt. Phẫu thuật sớm sẽ tăng khả năng hồi phục thị giác cho mắt và có thể điều trị khỏi hoàn toàn tật mắt lác ở trẻ.

Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, là sự gắn kết của mỗi người với thế giới. Hãy bảo vệ đôi mắt của trẻ để con có thể tận hưởng vẻ đẹp của thế giới rộng lớn. Hy vọng bài viết này giúp bạn nhận biết được dấu hiệu bé bị lác mắt và những kiến thức cần thiết về tật mắt này. 

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp