Những điều cần biết về xét nghiệm widal: Xét nghiệm tìm kháng thể kháng thương hàn

Xét nghiệm widal là gì? Quy trình thực hiện xét nghiệm Widal ra sao? Xét nghiệm này có ý nghĩa như thế nào trong lâm sàng? Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm Widal, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu bài vếu dưới đây nhé.

Tổng quan về bệnh thương hàn

Thương hàn là bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi vi khuẩn Salmonella Typhi. Căn bệnh này có tốc độ lây lan nhanh chóng và có thể tạo thành dịch. Bệnh thường khởi phát đột ngột, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm trong thời gian ngắn rồi dẫn đến tử vong.

Theo thống kê, ước tính mỗi năm trên toàn thế giới có đến gần 16 triệu ca bệnh thương hàn mới mắc và số người chết vì căn bệnh này có thể lên đến 600000 người.

Về cơ chế, bệnh thương hàn sẽ trải qua các giai đoạn cụ thể như sau:

• Thời kỳ ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh kéo dài lên đến tối đa 15 ngày tính từ thời điểm người bệnh bị phơi nhiễm. Trong thời kỳ này, vi khuẩn có sự nhân lên về số lượng và người bệnh chưa có biểu hiện.
• Thời kỳ khởi phát: Thời kỳ này bắt đầu tính từ lúc số lượng vi khuẩn đã đạt đến một mức độ nhất định và lúc này người bệnh sẽ có biểu hiện như đau nhức toàn thân, mệt mỏi, sốt nhẹ và có xu hướng sốt cao về chiều kèm theo triệu chứng ớn lạnh, chán ăn, táo bón, lưỡi đỏ hoặc trắng bẩn, bụng chướng…
• Thời kỳ toàn phát: Kéo dài 2 tuần. Trong thời kỳ này, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng như sốt cao liên tục 39 - 40 độ C, sốt hình cao nguyên và chủ yếu là sốt nóng. Ngoài ra, từ ngày thứ 7 - 12 của bệnh, người bệnh còn kèm theo phát ban kiểu đào ban.
• Giai đoạn hồi phục: Sau khi phát hiện và điều trị với kháng sinh trong vòng 5 - 7 ngày, bệnh sẽ bắt đầu lui dần, người bệnh hạ sốt, các triệu chứng khác cũng dần được cải thiện… Tuy nhiên, nếu không có sự can thiệp điều trị, bệnh có thể kéo dài và tiến triển nghiêm trọng hơn.

Xét nghiệm widal là gì?

Xét nghiệm widal là xét nghiệm tìm kháng thể kháng Salmonella nhằm hỗ trợ sàng lọc và chẩn đoán bệnh thương hàn.

Như các bạn đã biết, tác nhân chính gây ra căn bệnh thương Hàn là trực khuẩn gram âm Salmonella. Dựa vào cấu trúc kháng nguyên, chủ yếu là kháng nguyên lông H và kháng nguyên thân O, trực khuẩn Salmonella được chia làm nhiều tuýp khác nhau. Trong đó, S.typhi, S.paratyphi là hai loại phổ biến còn S.paraphi B và S.paratyphi C rất ít gặp.

Theo đó, widal là xét nghiệm dựa trên phản ứng ngưng kết đặc hiệu giữa kháng nguyên - kháng thể phát hiện kháng thể O và kháng thể H kháng Salmonella trong huyết thanh của người bệnh nhằm phát hiện kháng thể H và kháng thể O trong huyết thanh của người bệnh từ đó hỗ trợ chẩn đoán bệnh thương hàn.

Phản ứng ngưng kết này sử dụng kháng nguyên của 3 chủng S.typhi (H), S.paratyphi A (AH) và S.paratyphi B (BH) và xét nghiệm thực hiện 2 lần. Trong đó lần 1 là cuối tuần 1 và lần 2 cách lần 1 từ 7 - 14 ngày. Kết quả dương tính khi hiệu giá kháng thể lần 2 tăng gấp 4 lần so với hiệu giá kháng thể lần 1.

Quy trình thực hiện xét nghiệm Widal

Về cơ bản, quy trình thực hiện xét nghiệm Widal bao gồm các bước sau:

Chuẩn bị

Để thực hiện xét nghiệm Widal cần chuẩn bị:

• Người thực hiện: Kỹ thuật viên.
• Người bệnh: Nhân viên y tế cần giải thích cho người bệnh hiểu về xét nghiệm cũng như các bước làm xét nghiệm để người bệnh hiểu rõ và phối hợp.
• Phiếu xét nghiệm: Nhân viên y tế sẽ điền đầy đủ thông tin của người bệnh vào phiếu xét nghiệm theo mẫu có sẵn.
• Ngoài ra, cần chuẩn bị hóa chất, dụng cụ cũng như trang thiết bị cần thiết như pipet, ống nghiệm, phiến giấy…

Lấy mẫu bệnh phẩm

Mẫu bệnh phẩm của xét nghiệm Widal là máu. Nhân viên y tế sẽ tiến hành lấy máu tĩnh mạch của người bệnh theo đúng kỹ thuật. Sau khi lấy mẫu, mẫu bệnh phẩm này sẽ nhanh chóng được chuyển về phòng xét nghiệm và các kỹ thuật viên sẽ bắt đầu tiến hành xử trí, phân tích mẫu bệnh phẩm.

Xử trí và phân tích mẫu bệnh phẩm

Ban đầu, ngay sau khi nhận được mẫu bệnh phẩm, kỹ thuật viên sẽ tiến hành quay ly tâm mẫu bệnh phẩm để tách huyết thanh.

Trên phiến giấy

Trên phiến giấy, mã hoá tên/mã . Sử dụng pipet đã được hiệu chỉnh hút một lượng huyết thanh tương ứng với 0,005ml, 0,01ml, 0,02ml, 0,04ml, 0,08ml lên một hàng của vòng tròn đường kính 3cm. Lắc đều chai hóa chất sau đó thêm 1 giọt hóa chất vào mỗi ô huyết thanh. Sử dụng que khuấy trộn đều và xoay tròn đều slide trong 1 phút để đánh giá độ ngưng kết.

Với mỗi ô 0,005ml, 0,01ml, 0,02ml, 0,04ml, 0,08ml sẽ có kết quả dương tính tương ứng với các mức nồng độ lần lượt là 1/320, 1/160, 1/80, 1/40, 1/20.

Trong ống nghiệm

Chuẩn bị 4 bộ 8 ống nghiệm và dán nhãn theo thứ tự từ 1 - 8 để phát hiện kháng thể O, H, AH và BH. Các bước tiến hành lần lượt như sau:

• Kỹ thuật viên sẽ sử dụng pipet hút dung dịch muối đẳng trương cho vào ống số 1 của tất cả các bộ với một lượng vừa đủ 1,9ml. Với mỗi ống còn lại của các bộ thêm 1ml dung dịch muối đẳng trương.
• Để ống nghiệm số 1 trong mỗi hàng đồng thời thêm 0,1ml mẫu huyết thanh cần kiểm tra vào sau đó trộn đều. Chuyển 1ml huyết thanh pha loãng từ ống số 1 sang ống số 2 sau đó trộn đều. Chuyển 1ml mẫu đã pha loãng từ ống số 2 sang ống số 3 và trộn đều. Cứ như vậy tiếp nối các lần pha loãng cho đến ống số 7 trong mỗi bộ.
• Huỷ bỏ 1ml huyết thanh pha loãng từ ống số 7 của mỗi bộ và ống số 8 trong tất cả các bộ được sử dụng như ống chứng.
• Đối với tất cả các ống từ 1 - 8 của mỗi bộ, thêm một giọt huyền phù kháng nguyên WIDAL TEST (O, H, AH, BH) từ các lọ thuốc thử sau đó trộn đều.
• Đậy nắp ống nghiệm và ủ qua đêm ở nhiệt độ 37 độ C.
• Sau khoảng 18 giờ, nhẹ nhàng tháo nút lắng xuống và quan sát sự kết tụ.

Kết quả xét nghiệm

Về bản chất, ngưng kết kháng nguyên chỉ ra sự hiện diện của kháng thể. Theo đó:

• Phản ứng Salmonella Widal âm tính khi hỗn hợp phản ứng đồng nhất.
• Phản ứng Salmonella Widal dương tính khi xuất hiện các hạt ngưng kết có thể quan sát bằng mắt thường. Trong đó, kháng thể O là ngưng kết hạt nhỏ, bền vững, khó tan khi lắc còn kháng thể H là ngưng kết như bông, hạt to, kém bền vững, dễ tan khi lắc.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản xoay quanh xét nghiệm Widal mà Nhà thuốc Long Châu muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc sẽ hiểu hơn về căn bệnh thương hàn và xét nghiệm Widal. Cảm ơn bạn đã luôn yêu mến và đồng hành cùng Nhà thuốc Long Châu.

Xem thêm: 

• Xét nghiệm Beta2 Microglobulin là gì? Vai trò quan trọng của xét nghiệm
• Chỉ định của xét nghiệm tủy đồ là gì? Quy trình thực hiện xét nghiệm
• Xét nghiệm STI là gì? Những loại xét nghiệm STI phổ biến hiện nay