Những điều quan trọng cha mẹ cần phải biết về ngộ độc thuốc ở trẻ em

aNhiều trường hợp trẻ nhỏ lỡ uống sai loại thuốc hoặc sử dụng quá liều sẽ dẫn đến ngộ độc thuốc, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tình trạng sức khỏe của trẻ. Với tình trạng ngộ độc thuốc ở trẻ em, việc không phát hiện và xử lý kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tình trạng tử vong.

Nguyên nhân gây ra ngộ độc thuốc ở trẻ em

Dữ liệu từ ngành Y tế Việt Nam chỉ ra rằng, hàng năm có khoảng 30% bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu do ngộ độc cấp và trong tổng số này tỷ lệ tử vong chiếm tới 12%. Trong nhóm bệnh nhân cấp cứu, không ít trẻ em phải đối mặt với tình trạng ngộ độc thuốc. Các nguyên nhân gây ngộ độc thuốc ở trẻ em bao gồm:

Tự ý sử dụng thuốc cho con

Rất nhiều phụ huynh tự ý mua thuốc để tự điều trị tại nhà cho con mà không có sự hướng dẫn từ bác sĩ. Với việc không hiểu rõ về bệnh lý và tình trạng sức khỏe của con, việc này có thể dẫn đến ngộ độc thuốc khi liều lượng và thành phần của thuốc không được kiểm soát.

Không tuân thủ liều lượng được chỉ định

Một số phụ huynh vì tâm lý muốn con mau khỏe có thể tự tăng liều thuốc cho con, điều này cũng là nguyên nhân tiềm ẩn gây ngộ độc thuốc ở trẻ em. Ngoài ra, một số phụ huynh khác còn sử dụng toa thuốc cũ cho trẻ mà không nhận ra rằng đó có thể làm cho trẻ bị ngộ độc.

Trẻ nhầm thuốc với kẹo

Sự bất cẩn của người lớn khi để thuốc trong các hộp đựng bánh kẹo hoặc đồ chơi, vật dụng sinh hoạt hàng ngày của trẻ có thể dẫn đến trẻ nhỏ nhầm lẫn giữa thuốc và kẹo. Sự tò mò và khám phá tự nhiên của trẻ khiến trẻ ăn phải thuốc và gây ngộ độc thuốc ở trẻ em.

Sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc

Một số phụ huynh có thể tìm kiếm loại thuốc giúp trẻ ham ăn, chóng lớn mà không biết về nguồn gốc và tính an toàn của thuốc. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ ngộ độc thuốc ở trẻ em khi sử dụng các loại thuốc không rõ thành phần và nguồn xuất xứ.

Vấn đề tâm lý của trẻ

Nguyên nhân tiếp theo gây ngộ độc thuốc ở trẻ em ít được chú ý hơn là vấn đề tâm lý. Ở độ tuổi 10 - 17, tâm lý của trẻ thay đổi nhiều và trẻ có thể tự ý sử dụng thuốc để tự ngược đãi bản thân khi gặp xung đột trong cuộc sống, chẳng hạn như bị la rầy, môi trường gia đình xấu, chỉ trích vì học kém. Những trường hợp này, nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Do đó, phụ huynh cần chú ý đến tâm lý của trẻ, đặc biệt là ở độ tuổi này.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng ngộ độc thuốc ở trẻ em

Khi trẻ bị ngộ độc thuốc, điều quan trọng nhất là cha mẹ không nên hoảng sợ quá mức mà thay vào đó cần giữ bình tĩnh và kiểm tra xung quanh để xem xét liệu có bất kỳ vỉ thuốc nào bị vỡ hoặc bị hỏng hoặc có chai thuốc nào bị vứt bừa bãi không. Khi đưa trẻ đến bệnh viện, phụ huynh nên mang theo các vỉ thuốc, gói thuốc hoặc chai thuốc bị hỏng này để giúp bác sĩ dễ dàng đánh giá và điều trị cho trẻ.

Tình trạng ngộ độc thuốc ở trẻ em thường thể hiện những dấu hiệu sau:

• Dấu hiệu tại đường tiêu hóa: Thường xảy ra ngay từ giai đoạn sớm do thuốc gây ngộ độc sau khi trẻ uống sẽ tác động trực tiếp ở đây, gây buồn nôn, đau bụng, nôn nhiều và một số trường hợp có tiêu chảy.
• Dấu hiệu tại đường hô hấp: Trẻ có thể bắt đầu ho sặc sụa một cách đột ngột, đặc biệt là trẻ nhỏ do tâm lý hoảng sợ. Trong các trường hợp nặng hơn, trẻ có thể thể hiện tình trạng tím môi, thở nhanh, thậm chí khó thở.
• Dấu hiệu tại hệ thần kinh: Biểu hiện có thể đa dạng từ hôn mê hoặc co giật toàn thân đến run tay chân, yếu cơ, run cơ và có thể dẫn đến liệt cơ. Trong trường hợp nặng, ngộ độc thuốc có thể gây liệt hô hấp và rối loạn nhịp tim.
• Dấu hiệu tăng tiết: Trẻ có thể trải qua tăng tiết đờm nhầy ở cổ họng hoặc đường hô hấp, tay chân lạnh do mồ hôi, sự tăng bất thường trong dịch tiêu hóa và có thể chảy nước miếng nhiều.

Cách sơ cứu khi trẻ bị ngộ độc thuốc

Trong tình huống trẻ bị ngộ độc thuốc, điều quan trọng là phụ huynh cần giữ bình tĩnh và thực hiện biện pháp sơ cứu ban đầu đúng cách để bảo vệ trẻ khỏi tác động có thể gây ra do ngộ độc thuốc.

Nguyên tắc xử lý sơ cứu ban đầu như sau:

Xác định loại thuốc trẻ đã uống

Phụ huynh cần xác định loại thuốc mà trẻ đã uống, liều lượng là bao nhiêu và mang theo mẫu thuốc hoặc chai lọ thuốc đã sử dụng để thông báo cho bác sĩ. Điều này giúp bác sĩ xác định và thực hiện các biện pháp giải độc phù hợp để trẻ vượt qua tình trạng nguy hiểm một cách hiệu quả.

Giữ trẻ ở tư thế ngồi hoặc đứng

Khi biết trẻ bị ngộ độc thuốc, phụ huynh cần giữ trẻ ở tư thế ngồi hoặc đứng, tránh đặt trẻ ở tư thế nằm. Việc này giúp ngăn chặn chất trong dạ dày trào lên thực quản khi trẻ nôn, tránh nguy cơ chất độc hại vào khí phế quản và phổi.

Trường hợp trẻ còn phản ứng tốt

Nếu ngộ độc thuốc ở trẻ em mà trẻ tỉnh táo và chưa nôn nhiều, phụ huynh có thể giúp trẻ nôn ói nhẹ nhàng để loại bỏ một phần chất độc hại. Sử dụng ngón tay (nên quấn thêm miếng gạc mềm, sạch) để kích thích vùng sàn miệng trẻ, giúp trẻ nôn ói nhẹ nhàng và hiệu quả.

Trường hợp trẻ bị hôn mê

Trong trường hợp ngộ độc thuốc ở trẻ em mà trẻ đã hôn mê hoặc có cơn co giật thì không nên gây nôn. Đặc biệt, nếu có nghi ngờ trẻ cảm thấy ngộ độc thuốc và có thể đã uống hóa chất độc hại như axit, xăng dầu, bazơ thì phụ huynh tuyệt đối không được gây nôn cho trẻ. Nếu trẻ than đau rát vùng họng, phụ huynh có thể cho trẻ uống vài ngụm nước lọc một cách từ từ để làm dịu cơn đau.

Sau khi thực hiện biện pháp sơ cứu ban đầu, người nhà cần ngay lập tức đưa trẻ đến bệnh viện gần nhất để bác sĩ tiếp tục quá trình cấp cứu, giải độc cho trẻ.

Biện pháp phòng ngừa ngộ độc thuốc ở trẻ em

Để đảm bảo an toàn cho trẻ trước nguy cơ ngộ độc thuốc thì phụ huynh cần lưu ý đến những nguyên tắc phòng tránh dưới đây:

• Tránh tự ý mua thuốc cho trẻ uống khi chưa được bác sĩ khám và kê đơn. Việc cho trẻ uống thuốc cần tuân theo đúng và đủ liều theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không nên tự ý giảm hoặc tăng liều thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ để tránh ngộ độc thuốc ở trẻ em.
• Lưu trữ thuốc nằm ngoài tầm tay và tầm nhìn của trẻ. Bố mẹ nên giữ tất cả các loại thuốc điều trị của gia đình trong tủ có khóa.
• Tránh uống thuốc trước mặt trẻ vì trẻ có thể chú ý và bắt chước cách uống thuốc một cách không an toàn.
• Không để thuốc trong các chai nước uống, hộp kẹo giúp ngăn trẻ nhầm tưởng rằng đó là nước ngọt hoặc thức ăn. Tránh để trẻ chơi với các loại thuốc viên có màu xanh hoặc đỏ để tránh tình trạng trẻ nhầm lẫn.
• Tuyệt đối không nên cho trẻ uống những loại thuốc không rõ nguồn gốc và loại thuốc không được xác định xuất xứ.

Như vậy, Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ những thông tin quan trọng về nguy cơ ngộ độc thuốc ở trẻ em. Hy vọng rằng, sự nhận thức vấn đề nguy hiểm này sẽ giúp các phụ huynh thực hiện biện pháp phòng tránh đúng đắn, bảo vệ sức khỏe và an toàn cho tương lai của các em nhỏ.