Nổi hạch ở nách do đâu? Các phương pháp điều trị phổ biến

Nổi hạch ở nách khiến nhiều người lo lắng vì không biết đây có phải dấu hiệu bệnh nguy hiểm hay không. Tùy từng nguyên nhân, hạch có thể là phản ứng bình thường của hệ miễn dịch hoặc là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hạch nách và các phương pháp điều trị.

Hạch ở nách là gì?

Khi đề cập đến nổi hạch ở nách, nhiều người thường liên tưởng ngay đến những vấn đề bất thường của cơ thể. Tuy nhiên, hạch thực chất là một phần quan trọng của hệ bạch huyết - hệ thống chịu trách nhiệm bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây bệnh. Việc hiểu đúng bản chất của hạch giúp người bệnh giảm lo lắng và chủ động theo dõi sức khỏe tốt hơn.

Hạch là một dạng tổ chức lympho thuộc hệ bạch huyết, xuất hiện ở nhiều vị trí như cổ, nách, bẹn,… Các hạch này hoạt động như một “bộ lọc” tự nhiên, giữ lại những vi sinh vật hoặc chất lạ có nguy cơ gây hại. Khi hệ miễn dịch phát hiện có tác nhân xâm nhập, hạch sẽ kích hoạt phản ứng viêm, dẫn đến sưng to. Tình trạng nổi hạch ở nách có thể xuất hiện đơn độc hoặc kèm theo hạch ở những vị trí khác như cổ, bẹn hay ổ bụng. Kích thước, tính chất của hạch và các triệu chứng đi kèm như sốt, mệt mỏi, vã mồ hôi, sụt cân,… là những đặc điểm quan trọng để bác sĩ nhận biết nguyên nhân.

Nguyên nhân gây nổi hạch ở nách

Tình trạng nổi hạch ở nách thường cho thấy hệ miễn dịch đang phản ứng trước một tình huống bất thường trong cơ thể. Hạch hoạt động như “trạm gác” và sẽ phì đại khi phải làm việc nhiều hơn. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra hạch nách, được chia thành nhóm lành tính và ác tính.

Nhóm nguyên nhân lành tính

Những nguyên nhân lành tính thường không đe dọa sức khỏe nhưng nếu không hiểu rõ cơ chế hình thành, nhiều người dễ nhầm lẫn hoặc hoang mang khi thấy nách xuất hiện hạch. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp và cách hạch phản ứng trong từng tình huống cụ thể.

• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng là lý do thường gặp nhất khi nổi hạch ở nách. Khi hệ miễn dịch ghi nhận sự xâm nhập của vi sinh vật gây bệnh, hạch sẽ hoạt động mạnh hơn để lọc bỏ tác nhân lạ. Chính vì vậy, hạch phì đại là phản ứng tự nhiên, thể hiện rằng cơ thể đang chiến đấu chống lại nhiễm trùng.
• Các bệnh lý có từ trước: Những bệnh tự miễn hoặc u hạt có khả năng kích thích phản ứng viêm kéo dài, khiến hạch nách sưng to mà không do nhiễm trùng cấp tính. Trong nhóm bệnh này, hạch thường tiến triển âm thầm và có thể tồn tại lâu nếu bệnh nền chưa được kiểm soát tốt.
• Tác dụng phụ của thuốc hoặc vắc xin: Hạch phản ứng sau khi tiêm vắc xin hoặc dùng thuốc đặc hiệu là tình trạng hoàn toàn bình thường. Điều này cho thấy hệ miễn dịch đang được kích hoạt đúng cách, tạo ra kháng thể bảo vệ cơ thể và đa số hạch phản ứng biến mất sau vài ngày đến vài tuần.
• Các nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân phổ biến, hạch cũng có thể xuất hiện khi cơ thể tiếp xúc với vật liệu lạ như silicone. Đây là phản ứng miễn dịch nhằm bảo vệ cơ thể trước yếu tố xâm nhập không tự nhiên. Tuy hạch này không phải lúc nào cũng nguy hiểm nhưng vẫn cần theo dõi để tránh biến chứng viêm hoặc kích ứng kéo dài.

Nhóm nguyên nhân ác tính

Nhóm nguyên nhân ác tính tuy ít gặp hơn nhưng lại đáng lo ngại vì liên quan đến bệnh ung thư. Đặc điểm của hạch do ung thư thường khác biệt rõ rệt so với hạch lành tính, đòi hỏi người bệnh phải quan sát kỹ và đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu nghi ngờ.

• Ung thư vú: Khi hạch nách bị tế bào ung thư xâm lấn, kích thước hạch thường tăng nhanh hơn hạch lành tính, có xu hướng cứng, khó di động và không đau, khiến nhiều người dễ bỏ qua. Tuy nhiên, đây lại là yếu tố quan trọng trong việc đánh giá mức độ lan rộng của bệnh.
• Ung thư hạch: Ung thư hạch là tình trạng tế bào lympho tăng sinh hỗn loạn và lan rộng trong hệ bạch huyết. Khi đó, hạch nách có thể to lên dù không có nhiễm trùng hay viêm cấp tính. Hạch trong lymphoma có thể không đau, dễ di động và xuất hiện ở nhiều vị trí cùng lúc.
• Bệnh bạch cầu: Với bệnh bạch cầu, tủy xương sản xuất quá nhiều tế bào máu bất thường, làm ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của hệ bạch huyết. Hạch nách đôi khi là một trong những dấu hiệu sớm. Người bệnh có thể kèm theo triệu chứng mệt mỏi, bầm tím, sốt kéo dài,… và cần thăm khám nhanh để xác định bệnh.
• Ung thư di căn: Ung thư di căn đến hạch nách thường là giai đoạn muộn, khi tế bào ung thư lan từ cơ quan khác theo đường bạch huyết. Hạch lúc này thường cứng, không đau và phát triển ngày càng lớn. Việc phát hiện di căn ở hạch giúp bác sĩ đánh giá toàn diện tình trạng bệnh và quyết định phác đồ điều trị phù hợp.

Nhóm đối tượng dễ xuất hiện hạch ở nách

Không phải ai nổi hạch ở nách cũng xuất phát từ cùng một nguyên nhân. Mỗi nhóm đối tượng dưới đây có những yếu tố nguy cơ đặc thù dẫn đến hạch nách.

Nổi hạch nách ở nam giới

Ở nam giới, ngoài các nguyên nhân chung, hạch nách thường xuất hiện do tình trạng nút thắt cơ. Việc vận động quá sức vùng thân trên khiến cơ bị căng kéo, tạo cảm giác như có cục ở nách. Tuy không nguy hiểm nhưng tình trạng này gây khó chịu và dễ bị nhầm lẫn với hạch bệnh lý. Khi này người bệnh cần nghỉ ngơi, chườm ấm và massage là biện pháp giúp nam giới giảm triệu chứng.

Nổi hạch nách ở nữ giới

Phụ nữ khi phát hiện có khối ở nách cần kiểm tra thêm vùng vú bởi đây là vị trí dễ liên quan đến các bệnh tuyến vú. Một số dấu hiệu cảnh báo có thể kể đến như:

• Một bên vú thay đổi kích thước bất thường, méo mó hoặc chảy xệ khác thường.
• Xuất hiện các cục nhỏ trong mô vú khi sờ nắn.
• Chảy dịch đầu vú, đặc biệt có lẫn máu là dấu hiệu nguy hiểm.
• Núm vú thay đổi trở nên sần sùi, viêm, thụt vào, có vảy hoặc đau,...
• Sưng hạch tại các khu vực kế cận như hạch cổ.

Nổi hạch nách ở trẻ em

Trẻ em cũng có thể nổi hạch nách, đặc biệt sau tiêm vắc xin BCG. Hạch thường xuất hiện sau vài tuần đến vài tháng, ít gây đau và tự nhỏ lại. Một số ít trường hợp hạch tấy đỏ, sưng to, chảy mủ khiến trẻ sốt và quấy khóc, cần đưa trẻ đi kiểm tra.

Nổi hạch ở nách có nguy hiểm không?

Nổi hạch ở nách không phải lúc nào cũng nguy hiểm. Tuy nhiên, việc nhận biết đúng mức độ giúp người bệnh tránh tâm lý chủ quan. Thông thường, hạch chỉ có thể sờ thấy rõ khi tình trạng viêm nghiêm trọng khiến hạch phát triển lớn.

Hạch lành tính thường mềm, di động, ấn vào gây đau nhẹ và có thể kèm theo triệu chứng mệt mỏi, sốt nhẹ hoặc đau nhức cơ thể. Trong khi đó, hạch ác tính lại có đặc điểm khác biệt như kích thước tăng dần, cứng, dính vào mô xung quanh, không đau và không di động. Đây là dấu hiệu cần được thăm khám sớm để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị hạch ở nách

Tùy theo tính chất của hạch, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Cụ thể, không phải trường hợp nào cũng cần dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Điều trị hạch lành tính

Hạch lành tính thường đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị đơn giản hoặc đôi khi không cần can thiệp. Thay vào đó, người bệnh cần giữ tâm lý thoải mái và theo dõi sự thay đổi của hạch trong một thời gian nhất định.

• Nếu hạch xuất hiện do viêm nhiễm, người bệnh có biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau. Khi đó, bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau.
• Hạch nách do u mỡ, u sợi thường không cần điều trị ngay. Bệnh nhân nên theo dõi định kỳ để kiểm soát sự phát triển của khối hạch.
• Các hạch phản ứng sau tiêm vắc xin hoặc do stress, căng cơ thường tự thuyên giảm sau vài ngày đến vài tuần.

Điều trị hạch ác tính

Với hạch ác tính, điều trị cần thực hiện theo phác đồ rõ ràng và có sự theo dõi sát sao của bác sĩ. Mỗi loại ung thư sẽ có phương pháp tiếp cận khác nhau, từ phẫu thuật đến hóa trị và liệu pháp miễn dịch. Việc tuân thủ điều trị đúng lộ trình đóng vai trò quyết định trong việc kiểm soát và cải thiện tiên lượng.

• Phẫu thuật: Loại bỏ khối u và các hạch liên quan.
• Hóa trị: Dùng thuốc tiêu diệt tế bào ung thư.
• Xạ trị: Chiếu tia để thu nhỏ hoặc tiêu diệt tế bào ác tính.
• Liệu pháp miễn dịch: Tăng cường khả năng của hệ miễn dịch chống lại tế bào ung thư.

Nổi hạch ở nách là hiện tượng thường gặp và phần lớn mang tính chất lành tính. Tuy nhiên, nếu hạch kéo dài, to dần, cứng, không đau hoặc kèm theo các triệu chứng toàn thân bất thường, bạn nên đi khám sớm để xác định nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.