Phòng ngừa chuẩn trong chăm sóc bệnh nhân

Thực hiện phòng ngừa chuẩn giúp ngăn chặn và kiểm soát sự lây truyền của vi khuẩn và vi rút qua các con đường tiếp xúc với da tổn thương hoặc niêm mạc. Nguyên tắc cơ bản của phòng ngừa chuẩn là coi tất cả máu, chất tiết và chất bài tiết (trừ mồ hôi) đều có thể mang lại nguy cơ lây truyền bệnh.

Phòng ngừa chuẩn là gì?

Nhiễm khuẩn bệnh viện hay còn được biết đến với thuật ngữ nhiễm khuẩn liên quan tới chăm sóc y tế (Healthcare Associated Infection - HAI) là những loại nhiễm khuẩn mà người bệnh phát triển trong quá trình điều trị và chăm sóc tại các cơ sở y tế, mà không có dấu hiệu hoặc triệu chứng trước khi nhập viện. Thông thường, các nhiễm khuẩn mà xuất hiện sau khi người bệnh đã nhập viện trong vòng 48 giờ (tức là 2 ngày) được xem là nhiễm khuẩn tại bệnh viện.

Phòng ngừa chuẩn là những biện pháp phòng ngừa cơ bản áp dụng cho tất cả bệnh nhân, không phụ thuộc vào chẩn đoán cụ thể, tình trạng nhiễm trùng hay thời điểm điều trị và chăm sóc y tế. Các biện pháp này dựa trên nguyên tắc rằng máu, dịch tiết và chất bài tiết từ người bệnh đều có thể mang trong đó nguy cơ lây truyền các bệnh truyền nhiễm hay nhiễm khuẩn bệnh viện.

Đối với người bệnh, có nhiều yếu tố có thể góp phần vào sự xuất hiện của các nhiễm khuẩn bệnh viện, bao gồm:

Yếu tố nội sinh: Bao gồm các yếu tố từ bản thân người bệnh như các bệnh mãn tính, làm giảm khả năng phòng vệ của cơ thể. Đặc biệt, vi sinh vật tồn tại trên da và trong các hốc tự nhiên của cơ thể người bệnh có thể gây nhiễm trùng cơ hội. Sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài cũng có thể làm thay đổi hệ sinh thái vi khuẩn của cơ thể, tạo điều kiện cho vi sinh vật kháng thuốc phát triển.

Yếu tố ngoại sinh: Gồm vệ sinh môi trường, nước, không khí, quản lý chất thải, và quản lý quá tải trong bệnh viện. Việc nằm ghép và sử dụng dụng cụ y tế có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật lây lan. Các phẫu thuật và can thiệp thủ thuật xâm lấn cũng có thể là cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

Yếu tố liên quan đến sự tuân thủ của nhân viên y tế (NVYT): Điều này bao gồm việc tuân thủ các nguyên tắc về vệ sinh và vô khuẩn, đặc biệt là về vệ sinh tay của nhân viên y tế. Sự thiếu sót trong việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan trong môi trường chăm sóc y tế.

Đối với nhân viên y tế, ba nguyên nhân chính khiến họ có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn bệnh viện là:

Tai nạn liên quan đến kim tiêm và vật sắc nhọn: Nhân viên y tế có thể gặp nguy cơ nhiễm khuẩn khi làm việc với kim tiêm và các dụng cụ sắc nhọn khác.

Bắn máu và dịch từ người bệnh vào niêm mạc mắt, mũi, miệng: Trong quá trình thực hiện các thủ thuật y tế, nhân viên y tế có thể tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch từ người bệnh, tăng nguy cơ nhiễm trùng qua đường tiếp xúc với niêm mạc mắt, mũi hoặc miệng.

Da tay không tổn thương tiếp xúc với máu và dịch sinh học của người bệnh: Việc tiếp xúc trực tiếp của da tay nhân viên y tế với máu và dịch sinh học của người bệnh cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan.

Nguyên tắc phòng ngừa chuẩn trong chăm sóc bệnh nhân

Các nguyên tắc của phòng ngừa chuẩn đều xoay quanh việc coi tất cả các dạng của máu, dịch sinh học, chất tiết, và chất bài tiết (ngoại trừ mồ hôi) đều mang trong đó nguy cơ lây truyền bệnh truyền nhiễm. Đây là các nguyên tắc cơ bản mà mọi cơ sở y tế nên áp dụng:

Phòng ngừa chuẩn là một chuỗi các biện pháp phòng ngừa cơ bản được áp dụng mọi lúc, mọi nơi, trong tất cả các cơ sở khám bệnh và chữa bệnh.

Tuân thủ phòng ngừa chuẩn để giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế cho người bệnh, đồng thời giảm thiểu rủi ro nhiễm bệnh đối với nhân viên y tế.

Việc thực hiện phòng ngừa chuẩn trong quá trình chăm sóc cho mỗi bệnh nhân phụ thuộc vào sự tương tác giữa nhân viên y tế và bệnh nhân, đồng thời cũng phụ thuộc vào nguy cơ tiếp xúc với máu, dịch sinh học và các chất tiết từ cơ thể của bệnh nhân. Các biện pháp phòng hộ cá nhân và các thực hành phù hợp nên được lựa chọn dựa trên bản chất của tương tác này.

Các nội dung của phòng ngừa chuẩn

Quy trình vệ sinh tay và các biện pháp phòng ngừa khác là những phương tiện cơ bản để ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm trong môi trường y tế. Dưới đây là một số biện pháp quan trọng:

Vệ sinh tay: Rửa tay kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đảm bảo làm sạch toàn bộ bề mặt của tay, bao gồm cả lòng bàn tay, giữa các ngón tay và dưới móng tay. Sử dụng dung dịch rửa tay chứa cồn nếu không có nước và xà phòng sẵn có.

Sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân: Đảm bảo sử dụng đầy đủ và đúng cách các trang thiết bị bảo vệ cá nhân như khẩu trang, kính bảo hộ, găng tay y tế, áo phù hợp, giày bảo hộ, và khẩu trang nếu cần.

Vệ sinh hô hấp và khi ho: Sử dụng khăn giấy hoặc tay áo khi hoặc hắt hơi, tránh việc hô hấp trực tiếp lên tay hoặc người khác.

Sắp xếp người bệnh: Xếp người bệnh sao cho không có tiếp xúc gần gũi với những người khác, giữ khoảng cách an toàn.

Tiêm an toàn và phòng ngừa tổn thương do vật sắc nhọn: Sử dụng kim tiêm và vật liệu y tế sắc nhọn an toàn, đảm bảo vứt bỏ chúng đúng cách sau khi sử dụng.

Vệ sinh môi trường: Dọn dẹp và vệ sinh môi trường làm việc và các khu vực tiếp xúc với bệnh nhân thường xuyên, đặc biệt là các bề mặt tiếp xúc phổ biến như cửa ra vào, bàn làm việc và vật dụng y tế.

Xử lý dụng cụ: Sử dụng và bảo quản các dụng cụ y tế theo hướng dẫn của nhà sản xuất và theo quy trình vệ sinh y tế.

Xử lý đồ vải: Rửa và sấy khô đồ vải y tế bằng cách sử dụng quy trình vệ sinh phù hợp, đảm bảo loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn và vi rút.

Xử lý chất thải: Loại bỏ chất thải y tế theo quy định, đảm bảo sự an toàn cho môi trường và cộng đồng.

Hy vọng qua nội dung bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phòng ngừa chuẩn trong chăm sóc bệnh nhân. Những biện pháp trên cùng với việc tuân thủ các quy trình vệ sinh y tế cơ bản có thể giúp giảm nguy cơ lây lan của các bệnh truyền nhiễm trong môi trường y tế và bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân và nhân viên y tế.