Phát hiện và điều trị xơ gan ở trẻ em

Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, chịu trách nhiệm về nhiều chức năng quan trọng như chuyển hóa, tiêu hóa, và lọc độc tố. Tuy nhiên, gan cũng có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe, trong đó xơ gan đang dần trở thành một thách thức nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em. Khi xơ gan xuất hiện, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách đóng vai trò quyết định trong việc duy trì sức khỏe cho trẻ em.

Nguyên nhân gây nên xơ gan ở trẻ em

Nhiều người thường có quan niệm rằng xơ gan thường phát triển do lạm dụng rượu kéo dài. Mặc dù điều này có thể đúng trong trường hợp xơ gan ở người lớn, nhưng khi đề cập đến xơ gan ở trẻ em, nguyên nhân lại xuất phát từ các bệnh lý liên quan đến gan. Các bệnh này bao gồm:

Viêm gan B và C: Những bệnh lý này có thể góp phần dẫn đến tình trạng xơ gan ở trẻ em.

Viêm gan tự miễn: Bệnh này khiến hệ miễn dịch tấn công tế bào gan, gây tổn thương và có thể dẫn tới xơ gan.

Các bệnh di truyền:

• Bệnh dự trữ glycogen: Sự cố trong việc lưu trữ và phân phối glycogen dẫn đến tình trạng xơ gan.
• Tyrosinemia: Rối loạn chuyển hóa amino acid tyrosine gây hại cho gan.
• Bệnh Wilson: Bệnh di truyền gây sự tích tụ một lượng lớn đồng trong cơ thể, gây hại cho gan và các cơ quan khác.
• Thiếu alpha₁ - antitrypsin: Thiếu hụt protein bảo vệ gan khỏi tổn thương.
• Xơ nang: Một tình trạng gây tổn thương do tăng áp lực trong các mạch máu gan.

Các bệnh về ống dẫn mật:

• Hẹp đường mật: Sự hẹp của ống dẫn mật ngăn cản dòng mật chảy đúng cách.
• Xơ gan đường mật: Tình trạng này khiến ống dẫn mật bị viêm và sẹo, dẫn đến xơ gan.
• Viêm xơ đường mật: Viêm nhiễm khuẩn kéo dài gây tổn thương gan.
• Xơ gan bẩm sinh: Sự phát triển không bình thường của gan từ khi còn ở trong tử cung.
• Nang ống mật chủ: Bướu ác tính ở ống mật chủ gây tác động lên gan.

Ảnh hưởng của thuốc và chất độc:

• Isoniazid: Thuốc chống lao có thể gây ra tác động phụ đối với gan.
• Methotrexate: Loại thuốc dùng để điều trị nhiều bệnh có thể gây tổn thương gan.
• Thừa vitamin A: Liều lượng quá mức của vitamin A có thể gây hại cho gan.
• Gan nhiễm mỡ: Sự tích tụ mỡ trong tế bào gan có thể gây ra viêm và dẫn tới tình trạng xơ gan.

Cách phát hiện sớm tình trạng xơ gan ở trẻ em

Bệnh xơ gan thường không dễ nhận biết rõ ràng trong giai đoạn đầu, điều này tạo ra khó khăn lớn trong việc phát hiện bệnh từ sớm. Các triệu chứng thường xuất hiện khi mô sẹo bắt đầu thay thế các tế bào gan khỏe mạnh. Tính nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào mức độ tổn thương gan trong cơ thể.

Ban đầu, trong giai đoạn sớm của xơ gan, trẻ có thể trải qua cảm giác:

Trẻ cảm thấy mệt mỏi và suy yếu.

• Một số trường hợp còn kèm theo triệu chứng bụng trẻ bị sưng, đau. 
• Cha mẹ có thể cảm nhận thấy rằng trẻ chán ăn và sụt cân rõ rệt. 
• Khi bệnh tiến triển, dòng mật bị trở ngại, gây hiện tượng vàng da (mắt và da ngày càng ngả màu vàng). 
• Nước tiểu bị mất màu và trẻ dễ bị chảy máu và bầm tím và thời gian để các vết thương này lành là lâu hơn bình thường. 

Những dấu hiệu của xơ gan trong các giai đoạn tiếp theo, do các biến chứng gây ra, bao gồm:

• Da lòng bàn tay đỏ.
• Tăng rụng tóc.
• Kích thước gan tăng lên.
• Lá lách sưng to.
• Xuất hiện các đường mạch máu mỏng, tím đỏ trên da, đặc biệt ở vùng xung quanh rốn.
• Sưng ở chân và bụng do cơ thể tích tụ nước.
• Có thể xảy ra tình trạng nôn ra máu.
• Ngứa da.
• Nhiễm trùng vùng bụng.
• Sự lờ đờ và lú lẫn trong tư duy.
• Khả năng không thể xử lý các loại thuốc mà cơ thể hấp thụ.
• Giãn tĩnh mạch ở thực quản hoặc dạ dày có nguy cơ vỡ, đe dọa tính mạng của trẻ.
• Nguy cơ mắc bệnh ung thư gan.

Điều trị xơ gan ở trẻ em

Trong việc điều trị bệnh xơ gan ở trẻ em, mục tiêu chính là:

• Kiểm soát và ngăn chặn nguyên nhân gây tổn thương gan.
• Điều trị triệu chứng và biến chứng liên quan đến xơ gan.
• Điều trị các bệnh tiềm ẩn góp phần vào tình trạng xơ gan.

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị nguyên nhân gây xơ gan ở trẻ em. Các loại thuốc khác có thể được sử dụng để kiểm soát triệu chứng hoặc ngăn chặn nhiễm trùng. Một số thuốc có tác dụng loại bỏ chất thừa trong cơ thể, giảm nguy cơ vỡ mạch máu. Một số loại khác giúp cơ thể loại bỏ các chất thải độc hại. Trong trường hợp biến chứng xơ gan không thể kiểm soát và chức năng gan suy giảm, ghép gan có thể là phương án điều trị hiệu quả nhất.

Dưới đây là một số biện pháp mà cha mẹ có thể thực hiện để hạn chế nguy cơ phát triển xơ gan ở trẻ em:

• Đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin theo lịch hẹn.
• Theo dõi hướng dẫn của bác sĩ khi trẻ phải dùng các loại thuốc có tiềm năng gây hại cho gan, bằng cách thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra sức khỏe gan.
• Chế độ ăn uống cân bằng rất quan trọng đối với trẻ bị xơ gan. Trẻ có thể cần phải tăng cường lượng calo để phát triển bình thường và duy trì sức khỏe tổng thể. 
• Đối với những trường hợp xơ gan nặng và khó xử lý protein, việc hạn chế thực phẩm giàu protein có thể cần thiết. 
• Cần giảm lượng muối trong chế độ ăn uống vì muối góp phần tích nước. Tránh ăn hải sản sống.
• Tăng cường tiêm vắc xin chống cúm, viêm phổi và viêm gan để ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Cần lưu ý rằng một biến chứng nguy hiểm của xơ gan là xuất huyết do giãn tĩnh mạch. Trẻ cần phải được chuyển đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu xuất hiện triệu chứng nôn ra máu hoặc có dấu hiệu xuất huyết từ tiêu hóa.

Xem thêm:

• Xơ gan cổ trướng có lây không?
• Chẩn đoán và điều trị xơ gan ứ mật như thế nào?