Phương pháp chẩn đoán và điều trị xơ vữa động mạch não

Xơ vữa động mạch não là một bệnh lý nguy hiểm, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng đe doạ tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Trong đó, một biến chứng phổ biến của bệnh này là đột quỵ - nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trên toàn cầu. Bài viết sau sẽ giới thiệu cho bạn về phương pháp chẩn đoán và điều trị xơ vữa động mạch não.

Xơ vữa động mạch não là gì?

Xơ vữa động mạch não là tình trạng các động mạch trong não trở nên dày và cứng hơn, đồng thời bị hẹp lại do sự tích tụ của các mảng bám xơ vữa bên trong thành động mạch. Hậu quả là lượng máu và oxy cung cấp cho các khu vực não không đủ, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ và tai biến mạch máu não.

Xơ vữa động mạch não thường tiến triển một cách từ từ và không biểu hiện triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn, các triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm:

• Đau đầu;
• Chóng mặt;
• Mất thăng bằng;
• Khó khăn trong việc giao tiếp hoặc hiểu lời nói;
• Không kiểm soát được cử động của cơ thể;
• Suy giảm trí nhớ;
• Thay đổi tính cách.

Chẩn đoán xơ vữa động mạch não

Chẩn đoán xơ vữa động mạch não thường dựa trên một loạt các xét nghiệm và phương pháp khác nhau để đánh giá mức độ tắc nghẽn và ảnh hưởng của bệnh lên hệ tuần hoàn não.

Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng, bao gồm việc nghe các động mạch bằng ống nghe để phát hiện tiếng rít (bruit), kiểm tra nhịp thở, mạch và huyết áp để phát hiện các bất thường. Tuỳ thuộc vào các dấu hiệu trên lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh thực hiện một vài xét nghiệm cận lâm sàng như:

Xét nghiệm máu

Các chỉ số như cholesterol, đường huyết trong kết quả xét nghiệm máu kết hợp cùng với các yếu tố nguy cơ khác được xem là căn cứ để chẩn đoán xơ vữa động mạch. Trước khi lấy mẫu máu, người bệnh thường phải nhịn ăn từ 9 đến 12 giờ.

Siêu âm Doppler

Siêu âm Doppler là một kỹ thuật hình ảnh y tế sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh của các mạch máu và lưu lượng máu bên trong cơ thể. Phương pháp này giúp xác định mức độ tắc nghẽn và tốc độ lưu thông máu trong động mạch não.

Chỉ số huyết áp cổ chân – cánh tay (ABI)

Chỉ số huyết áp cổ chân – cánh tay (ABI) là một xét nghiệm không xâm lấn so sánh huyết áp ở cổ chân và cánh tay, hỗ trợ xác định sự hiện diện của các mảng bám trong động mạch. Kết quả xét nghiệm có thể giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Điện tâm đồ (ECG)

Điện tâm đồ ghi lại các tín hiệu điện khi chúng đi qua tim và có thể phát hiện các bất thường liên quan đến lưu lượng máu đến não, đặc biệt nếu bệnh nhân có triệu chứng trong khi hoạt động thể chất.

CT Scan và MRI

Chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI) là các kỹ thuật hình ảnh giúp tạo ra hình ảnh chi tiết của não và các mạch máu. Những xét nghiệm này giúp xác định được vị trí khu vực xơ vữa hoặc vị trí có tổn thương.

CT Angiography (CTA) và MR Angiography (MRA)

CTA và MRA là các kỹ thuật chụp mạch máu tiên tiến sử dụng CT hoặc MRI để tạo ra hình ảnh chi tiết của các động mạch não, giúp xác định mức độ và vị trí của xơ vữa động mạch não.

Chụp mạch não (Cerebral Angiography)

Chụp mạch não là một kỹ thuật xâm lấn, trong đó một ống thông nhỏ được đưa vào động mạch và chất cản quang được tiêm để tạo ra hình ảnh chi tiết của các mạch máu trong não. Độ chính xác của phương pháp này xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn mạch máu là cao nhất.

Làm sao để điều trị xơ vữa động mạch não?

Điều trị xơ vữa động mạch não đòi hỏi sự kết hợp giữa thay đổi lối sống, sử dụng thuốc, và can thiệp y tế khi cần thiết, nhằm kiểm soát bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là phương pháp điều trị cơ bản và quan trọng để ngăn ngừa và kiểm soát xơ vữa động mạch não. Để hạn chế tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng sinh hoạt hằng ngày, dưới đây là một số lời khuyên:

• Tập thể dục thường xuyên: Tham gia vào các hoạt động thể dục như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc đạp xe ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn ít chất béo bão hòa, ít cholesterol, và giàu chất xơ. Tăng cường tiêu thụ rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, cá, và các loại hạt.
• Giảm cân: Đạt và duy trì cân nặng lý tưởng nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì.
• Ngừng hút thuốc: Hạn chế và ngừng hoàn toàn việc hút thuốc lá.
• Hạn chế rượu: Rượu có thể làm tăng huyết áp và mỡ máu do đó người bệnh tốt nhất nên ngừng uống rượu hoàn toàn.

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc khác nhau có thể làm chậm hoặc thậm chí đảo ngược tác động của xơ vữa động mạch. Một số nhóm thuốc được bác sĩ dùng trong điều trị xơ vữa động mạch não như:

• Statin: Giảm LDL-cholesterol (cholesterol xấu gây tắc nghẽn động mạch) và tăng HDL-cholesterol (cholesterol tốt giúp loại bỏ LDL-cholesterol). Statin cũng có tác dụng ổn định các mảng xơ vữa hiện có, làm giảm nguy cơ mảng xơ vữa bị vỡ ra và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.
• Thuốc chống kết tập tiểu cầu - Aspirin: Giảm khả năng tiểu cầu kết tụ trong động mạch bị hẹp, giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông.
• Thuốc chẹn beta (Beta-blockers): Giảm nhịp tim và huyết áp, giảm nhu cầu về tim và giảm các triệu chứng đau ngực.
• Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACEi): ACEi có tác dụng hạ huyết áp giúp giảm gánh nặng lên các mạch máu, ngăn ngừa tổn thương và tiến triển xơ vữa động mạch. Ngoài ra, ACEi có thể ngăn chặn sự hình thành của các mảng xơ vữa mới trong động mạch, từ đó giảm nguy cơ biến chứng tim mạch như đột quỵ và đau tim.
• Thuốc chẹn kênh canxi (CCB): Giảm huyết áp và được sử dụng để điều trị đau thắt ngực.
• Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu giúp loại bỏ lượng muối và nước dư thừa khỏi cơ thể, giảm khối lượng máu và từ đó giảm áp lực lên thành mạch máu. Huyết áp giảm giúp hạn chế nguy cơ gây thêm tổn thương cho các mạch máu bị xơ vữa.

Phẫu thuật và can thiệp y tế

Đôi khi cần sử dụng các biện pháp can thiệp mạnh hơn để điều trị xơ vữa động mạch não, đặc biệt khi các triệu chứng nghiêm trọng hoặc tắc nghẽn đe dọa tính mạng. Các biện pháp can thiệp trên bệnh nhân xơ vữa động mạch não bao gồm:

Nong mạch và đặt stent: Nong mạch giúp mở rộng các động mạch bị hẹp do mảng xơ vữa, cải thiện lưu lượng máu đến não và giảm nguy cơ thiếu máu cục bộ hoặc đột quỵ. Đặt stent giúp duy trì lưu thông máu ổn định, ngăn ngừa tình trạng tắc nghẽn tái phát. Bằng cách mở rộng động mạch và giữ cho chúng không bị hẹp lại, nong mạch và đặt stent giảm nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ, một trong những biến chứng nghiêm trọng của xơ vữa động mạch não.

Phẫu thuật nội soi: Loại bỏ các mảng chất béo tích tụ từ thành động mạch bị hẹp.

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin về phương pháp chẩn đoán và điều trị xơ vỡ động mạch não. Xơ vữa động mạch não là một tác nhân giết người thầm lặng, do đó hãy thăm khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.