Rối loạn chuyển dạng cơ thể và những thông tin cần biết

Rối loạn chuyển dạng cơ thể là thuật ngữ được dùng phổ biến nói về loại rối loạn tâm thần với nhiều dạng biểu hiện chủ yếu qua các triệu chứng ảnh hưởng đến cơ thể. Thuật ngữ này thay thế cho các thuật ngữ như: Rối loạn cơ thể hóa, tâm căn nghi bệnh và các rối loạn chức năng sinh lý có nguồn gốc tâm căn.

Rối loạn chuyển dạng cơ thể là bệnh gì?

Somatoform Disorder là tên tiếng Anh của rối loạn chuyển dạng cơ thể, đây là một loại bệnh tâm thần gây ra một hoặc nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến cơ thể. Các triệu chứng thường xuất hiện khi có căng thẳng hoặc áp lực tinh thần đối với người bệnh. Hiểu đơn giản thì rối loạn dạng cơ thể xảy ra khi người đó quá lo lắng về các triệu chứng cơ thể như: Đau đớn hay mệt mỏi, mặc dù không có căn bệnh vật lý thực sự. Những biểu hiện cực đoan của bệnh này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của họ. Ví dụ, trong trường hợp của rối loạn chuyển dạng, người bệnh có thể bị té ngã và sau đó cảm thấy chân bị liệt, mặc dù không có chấn thương nào ở chân.

Các triệu chứng và dấu hiệu của rối loạn chuyển dạng không phụ thuộc vào trạng thái tâm lý cụ thể, vì vậy không thể dự đoán hay kiểm soát chúng. Điều quan trọng là người bị rối loạn dạng cơ thể không phải là giả bệnh. Sự đau đớn và các triệu chứng về thể chất thực sự, và chúng có thể có nguyên nhân y khoa mặc dù thường không được xác định chính xác. Vấn đề quan trọng trong điều trị là can thiệp những hành vi cực đoan mà người bệnh thể hiện.

Dấu hiệu của rối loạn chuyển dạng cơ thể

Các dấu hiệu rối loạn chuyển dạng cơ thể thường xuất hiện đột ngột ngay sau một cảm xúc căng thẳng và thường biến mất trong vòng hai tuần. Bệnh chủ yếu làm gián đoạn hoặc thay đổi chuyển động cơ thể và chức năng của giác quan. Cụ thể là:

• Liệt cơ hoặc yếu cơ ở một bên;
• Cảm giác tê cứng;
• Không thể đi được hoặc dáng đi kỳ quặc;
• Mất cảm giác ở một phần trên cơ thể;
• Mất tiếng;
• Mù một hoặc hai mắt;
• Điếc một hoặc hai tai;
• Ù tai;
• Run và động kinh giả: một tình trạng co giật không do rối loạn xung điện não gây ra mà là do cảm xúc căng thẳng.

Các triệu chứng có thể biến đổi từ nhẹ đến nặng, và thời gian hồi phục cũng tùy thuộc vào thể trạng và mức độ của cảm xúc căng thẳng. Ngoài ra, có thể xuất hiện các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập, bạn có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ để có câu trả lời đầy đủ nhất về biểu hiện của bệnh.

Nguyên nhân gây rối loạn chuyển dạng cơ thể

Nguyên nhân gây ra rối loạn dạng cơ thể vẫn chưa được xác định một cách rõ ràng. Theo lý thuyết, rối loạn này liên quan đến vấn đề về kích thước hoặc chức năng của một số vùng xử lý thông tin trong não liên quan đến ngoại hình. Trên thực tế, rối loạn dạng cơ thể có thể phát triển ở những người đang trải qua các rối loạn tâm thần khác như: Trầm cảm hay lo lắng.

Các yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc phát triển hoặc kích hoạt rối loạn chuyển dạng cơ thể, bao gồm:

• Kinh nghiệm nhiều sự kiện đau thương hoặc xung đột cảm xúc trong tuổi thơ.
• Tình trạng tự trọng thấp.
• Sự phê phán, chỉ trích từ phía cha mẹ hoặc những người xung quanh.
• Áp lực từ môi trường xã hội mà coi trọng vẻ bề ngoài.

Yếu tố tăng nguy cơ mắc rối loạn chuyển dạng cơ thể?

Rối loạn dạng cơ thể là một hiện tượng khá hiếm, xuất hiện ở khoảng 11 trên mỗi 100.000 người. Đa số bệnh nhân mắc phải là phụ nữ. Rất ít trẻ dưới 10 tuổi và những người trên 35 tuổi mắc phải loại bệnh này.

Các yếu tố tăng nguy cơ mắc rối loạn chuyển dạng cơ thể là:

• Căng thẳng quá mức.
• Giới tính nữ.
• Mắc các bệnh tâm thần như: Rối loạn cảm xúc, lo lắng, rối loạn phân ly, hoặc một số rối loạn nhân cách khác.
• Mắc các bệnh thần kinh gây ra các triệu chứng tương tự bệnh động kinh.
• Có thành viên trong gia đình mắc rối loạn chuyển dạng.
• Tiền sử bị xâm phạm về thể xác hoặc tình dục hay bị bỏ rơi khi còn nhỏ.

Tuy nhiên, việc không có các yếu tố nguy cơ này không có nghĩa là bạn không thể mắc bệnh. Những yếu tố trên chỉ là các yếu tố chung và mang tính tham khảo. Để biết thêm thông tin chi tiết, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa thần kinh.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị rối loạn chuyển dạng cơ thể

Phương pháp chẩn đoán

Sau khi loại trừ một số bệnh lý khác, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn đến chuyên khoa tâm thần để tiến hành đánh giá bổ sung.

Chẩn đoán rối loạn dạng cơ thể được thực hiện dựa trên:

• Bài kiểm tra tâm lý mục tiêu để đánh giá các yếu tố rủi ro cảm xúc, suy nghĩ và hành vi liên quan đến hình ảnh tiêu cực về ngoại hình.
• Tiền sử bệnh của bạn, gia đình và môi trường xã hội.
• Các triệu chứng được đề cập trong Cuốn Cẩm nang chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần DSM-5, do Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ xuất bản.

Điều trị

Điều trị rối loạn chuyển dạng cơ thể thường gặp nhiều khó khăn do dù cơ thể bạn có triệu chứng, kết quả xét nghiệm lại bình thường. Bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý thường cần phối hợp để điều trị bệnh và giúp bạn vượt qua rối loạn chuyển dạng.

Trong trường hợp bạn mắc các bệnh về thần kinh như: Động kinh hoặc dị tật ở não, bác sĩ tâm thần sẽ quyết định về việc sử dụng thuốc đặc trị và lập kế hoạch điều trị phù hợp để giúp bạn chữa bệnh tâm thần.

Bác sĩ tâm lý sẽ phát triển một phương pháp điều trị cá nhân hóa cho bạn, bao gồm cả liệu pháp nhận thức và hành vi. Cụ thể:

• Tìm kiếm các phương pháp giảm căng thẳng và lo âu.
• Nhận biết những yếu tố làm tăng cường cảm giác đau hoặc các triệu chứng khó chịu.
• Thúc đẩy lối sống tích cực và lạc quan, ngay cả khi vẫn phải đối mặt với đau và các triệu chứng khác.
• Liệu pháp nhận thức hành vi có thể giúp giảm bớt các triệu chứng liên quan đến rối loạn. Liệu pháp tập trung vào việc sửa đổi: Cách suy nghĩ tiêu cực, các niềm tin không thực tế, các hành vi gây lo lắng về sức khỏe.

Hy vọng rằng thông tin trên đã giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về rối loạn chuyển dạng cơ thể. Nếu bạn nghĩ rằng mình đang mắc phải rối loạn này, nên tiến hành điều trị ngay để ngăn chặn các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Trong trường hợp bạn đang gặp vấn đề về lo âu hoặc trầm cảm, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia càng sớm càng tốt.

Xem thêm:

• Các giải pháp chăm sóc sức khỏe tinh thần
• Tìm hiểu tổng quan về rối loạn Jumping Frenchmen of Maine