Rối loạn dạng cơ thể là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn dạng cơ thể là gì?

Rối loạn triệu chứng cơ thể (Somatic symptom disorder), trước đây được gọi là rối loạn cơ thể hoặc rối loạn dạng cơ thể. Đây là một tình trạng sức khỏe tâm thần, trong đó, một người cảm thấy đau khổ đáng kể về một hoặc nhiều triệu chứng thể chất nào đó. Họ có thể có các suy nghĩ, cảm xúc, hành vi quá mức để đáp ứng lại với triệu chứng đó, từ đó có thể gây cản trở hoạt động hằng ngày của người bệnh.

Những triệu chứng thực thể này có thể do một tình trạng bệnh lý nào đó, hoặc không thể lý giải được. Do đó, một người mắc rối loạn dạng cơ thể có thể báo cáo về các triệu chứng không thể giải thích được về mặt y khoa. Hoặc ngay cả khi các triệu chứng đó là có nguyên nhân, thì sự lo lắng và phản ứng của người bệnh là không tương xứng với chúng (phản ứng thái quá so với triệu chứng mà bản thân gặp phải).

Những người mắc rối loạn triệu chứng cơ thể thường không nhận thức được tình trạng sức khỏe tâm thần của mình, và họ tin rằng họ đang mắc các bệnh nghiêm trọng về thể chất. Việc này dẫn đến họ thường xuyên đến cơ sở y tế, hoặc gặp bác sĩ để thực hiện nhiều xét nghiệm cũng như các thủ tục không cần thiết.

Những dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn dạng cơ thể

Các triệu chứng thực thể mà người bị rối loạn dạng cơ thể có thể gặp phải bao gồm:

• Đau (triệu chứng được báo cáo phổ biến nhất);
• Mệt mỏi hoặc yếu đuối;
• Khó thở.

Các triệu chứng thực thể có thể từ nhẹ đến nặng, và có thể có một hoặc nhiều triệu chứng. Những triệu chứng này có thể do tình trạng bệnh lý gây ra, hoặc không có nguyên nhân rõ ràng.

Đối với người rối loạn triệu chứng cơ thể, những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi phản ứng lại với các triệu chứng thực thể trên bao gồm:

• Cảm thấy lo lắng tột độ về các triệu chứng thể chất mà họ mắc phải.
• Cảm thấy lo ngại rằng các triệu chứng thể chất nhẹ là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng nào đó.
• Thường xuyên đến gặp bác sĩ, cơ sở y tế để thực hiện nhiều xét nghiệm chẩn đoán và kiểm tra nhưng không tin vào kết quả.
• Cảm thấy bác sĩ không coi trọng các triệu chứng thể chất của mình.
• Đi khám từ bác sĩ này đến bác sĩ khác, hoặc tìm cách điều trị từ nhiều bác sĩ cùng một lúc.
• Dành quá nhiều thời gian và sức lực để giải quyết các vấn đề về sức khỏe.
• Thường nhạy cảm với tác dụng phụ của thuốc.
• Phụ thuộc vào người khác, đòi hỏi sự hỗ trợ về mặt tinh thần và cảm thấy tức giận nếu nhu cầu của mình không được đáp ứng.
• Gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày vì những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình.

Khoảng 30% người bệnh rối loạn dạng cơ thể cũng mắc chứng lo âu và trầm cảm.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh rối loạn dạng cơ thể

Rối loạn dạng cơ thể có thể dẫn đến các biến chứng khác nhau. Lạm dụng rượu và chất gây nghiện thường xuyên được quan sát thấy, đôi khi, việc sử dụng nhằm mục đích để giảm các triệu chứng của bản thân. Nếu không được điều trị, rối loạn triệu chứng cơ thể có thể dẫn đến:

• Hạn chế sinh hoạt hàng ngày;
• Thất nghiệp hoặc hiệu suất làm việc kém;
• Khuyết tật tâm lý;
• Chất lượng cuộc sống suy giảm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào trong các triệu chứng đã kể trên. Hãy nói chuyện với bác sĩ, thảo luận về các triệu chứng của mình để được chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn gặp các vấn đề lo lắng quá mức về triệu chứng nào đó (ví dụ như đau, khó thở, mệt mỏi) gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, hoặc hãy đến gặp bác sĩ khi có các triệu chứng của lo âu hoặc trầm cảm.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn dạng cơ thể

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn dạng cơ thể vẫn chưa được biết rõ. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra nhiều yếu tố nguy cơ khác nhau như bị bỏ rơi khi còn nhỏ, lạm dụng tình dục, lối sống hỗn loạn, tiền sử lạm dụng rượu hoặc chất gây nghiện.

Đặc biệt rối loạn dạng cơ thể còn liên quan đến một số tình trạng khác như hoang tưởng, ám ảnh cưỡng chế. Các yếu tố căng thẳng tâm lý xã hội cũng góp phần vào tình trạng rối loạn triệu chứng cơ thể.