Ruột cá có ăn được không? Cảnh báo lợi - hại ít ai biết

Ruột cá là bộ phận thường bị bỏ đi khi chế biến, nhưng nhiều người vẫn tò mò: liệu ruột cá có ăn được không? Các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo rằng việc ăn ruột cá tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ lợi ích và tác hại khi ăn ruột cá và cách ăn an toàn.

Ruột cá có ăn được không?

Ruột cá là phần nội tạng nằm trong ổ bụng cá, gồm dạ dày, ruột non, ruột già, nơi tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Nhiều người thích ăn ruột cá vì thói quen ẩm thực và quan niệm ăn gì bổ nấy. Ruột cá có thể ăn được nếu cá có nguồn gốc an toàn, được làm sạch kỹ và nấu chín hoàn toàn. Tuy nhiên, bộ phận này của cá có nguy cơ chứa vi khuẩn, ký sinh trùng và độc tố cao hơn các phần thịt nên cần thận trọng khi sử dụng.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên hạn chế ăn ruột cá (đặc biệt với cá từ môi trường ô nhiễm hoặc không đảm bảo vệ sinh) vì ngay cả khi nấu chín vẫn có thể tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Đây là nơi tập trung chất thải, vi khuẩn và ký sinh trùng

Ruột cá là bộ phận chứa các chất thải và phần tiêu hóa chưa được xử lý của cá. Nếu ăn trực tiếp hoặc chế biến không kỹ, vi khuẩn đường ruột, ký sinh trùng có thể xâm nhập vào cơ thể con người, gây rối loạn tiêu hóa, đau bụng hoặc ngộ độc thực phẩm.

Dễ chứa độc tố từ môi trường nếu cá sống trong nước ô nhiễm

Cá sống ở môi trường ô nhiễm, như sông hồ bị nhiễm kim loại nặng, cá “ngậm” thủy ngân, hóa chất hoặc chất thải công nghiệp, có thể tích tụ độc tố trong ruột. Ngay cả khi ruột được nấu chín kỹ, một số chất độc vẫn tồn dư và nguy cơ gây hại cho gan, thận hoặc hệ thần kinh vẫn còn.

Dù nấu chín vẫn có thể tồn dư độc tố hoặc kim loại nặng

Nhiều người lầm tưởng rằng nấu chín hoàn toàn sẽ loại bỏ mọi nguy cơ. Thực tế, các kim loại nặng (như thủy ngân, cadmium) và một số độc tố môi trường không bị phá hủy bởi nhiệt độ cao.

Những loại cá không nên ăn ruột và có thể ăn ruột

Một số loại cá tiềm ẩn nhiều nguy cơ độc hại và cần tuyệt đối tránh như:

• Cá nuôi công nghiệp: Cá nuôi công nghiệp có thể tồn dư kháng sinh hoặc hóa chất nếu quản lý kém. Các chất này thường tích tụ trong gan, mô mỡ hoặc thịt cá. Ruột cá vẫn có nguy cơ nhiễm vi khuẩn và chất thải, do đó cần xử lý kỹ trước khi ăn.
• Cá sống ở sông hồ ô nhiễm: Ruột cá từ sông hồ ô nhiễm chứa nhiều chất độc, bùn, kim loại nặng và vi khuẩn. Đây là bộ phận cần tránh tuyệt đối, kể cả khi đã nấu chín kỹ.
• Cá chết hoặc cá bảo quản lâu: Ruột cá chết hoặc cá để lâu dễ sinh histamine và amin bay hơi, dẫn đến ngộ độc thực phẩm nhanh chóng. Các triệu chứng có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và chóng mặt.
• Ruột cá trắm, cá chép, cá trôi: Các loại cá phổ biến như trắm, chép, trôi cũng tiềm ẩn nguy cơ nếu ruột chưa được làm sạch kỹ hoặc còn sót mật cá. Một số trường hợp đã ghi nhận ngộ độc nặng, do độc tố từ mật hoặc ký sinh trùng trong ruột chưa được loại bỏ.
• Ruột cá biển: Cá biển có nguy cơ nhiều ký sinh trùng Anisakis hơn cá nước ngọt và ruột cá là nơi tập trung nhiều ký sinh trùng nhất.

Tuy nhiên, ruột cá sống ở sông suối sạch, không ô nhiễm có thể ăn được nếu làm sạch kỹ và được nấu chín hoàn toàn.

Cách làm sạch và chế biến ruột cá nếu vẫn muốn ăn

Nếu vẫn muốn ăn ruột cá, bạn cần làm sạch và chế biến đúng cách để giảm nguy cơ ngộ độc và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Làm sạch ruột cá đúng cách

Trước khi sử dụng ruột cá để chế biến món ăn, bạn cần loại bỏ hoàn toàn chất thải bên trong ruột vì đây là nơi tập trung phân, vi khuẩn và ký sinh trùng. Sau đó, bạn nên ngâm ruột cá trong nước muối loãng hoặc rượu gừng khoảng 10 - 15 phút để khử mùi tanh và làm sạch.

Chế biến an toàn

Để đảm bảo an toàn, ruột cá cần được nấu chín kỹ để phá hủy ký sinh trùng và vi khuẩn còn sót lại. Tuyệt đối không ăn ruột cá tái, gỏi hoặc nấu lẩu chưa sôi kỹ, vì nguy cơ ngộ độc thực phẩm sẽ rất cao. Một mẹo nhỏ nhưng hiệu quả là bạn có thể kết hợp ruột cá với các gia vị như gừng, sả, nghệ. Những nguyên liệu này không chỉ giúp giảm mùi tanh mà còn hỗ trợ tiêu hóa và tăng hương vị món ăn.

Những ai tuyệt đối không nên ăn ruột cá?

Một số người tuyệt đối không nên ăn ruột cá như:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Ruột cá dễ chứa vi khuẩn, ký sinh trùng và độc tố từ môi trường, gây nguy cơ nhiễm trùng tiêu hóa. Khi sức khỏe mẹ bầu bị ảnh hưởng sự phát triển của thai nhi cũng bị ảnh hưởng theo.
• Trẻ em: Hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, chưa đủ khả năng xử lý vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc độc tố trong ruột cá. Vì thế trẻ dễ bị đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy hoặc ngộ độc thực phẩm nếu ăn ruột cá.
• Người có bệnh lý nền, đặc biệt là đường ruột, gan, thận: Ruột cá có thể làm tăng gánh nặng lên gan, thận và người bị bệnh đường ruột cũng dễ gặp rối loạn tiêu hóa hoặc viêm nhiễm nếu ăn phải ký sinh trùng hoặc vi khuẩn từ ruột cá.
• Người có dạ dày nhạy cảm: Việc ăn ruột cá dễ gây đầy hơi, khó tiêu, đau bụng, đặc biệt nếu ăn sống hoặc nấu chưa chín kỹ ở nhóm đối tượng này.
• Người yếu hoặc vừa ốm dậy: Cơ thể đang suy giảm miễn dịch, dễ bị ngộ độc thực phẩm hoặc nhiễm trùng từ vi khuẩn, ký sinh trùng trong ruột cá. Ăn ruột cá lúc này có thể gây mệt mỏi kéo dài và làm chậm quá trình hồi phục.

Dấu hiệu sau khi ăn ruột cá cần lưu ý

Sau khi ăn ruột cá nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu dưới đây, bạn cần theo dõi và đi khám chuyên khoa tiêu hóa khi cần thiết.

• Triệu chứng rối loạn tiêu hóa bao gồm đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy.
• Một số người có thể gặp mệt mỏi, chóng mặt, sốt nhẹ hoặc nhức đầu, đặc biệt khi ăn phải ruột cá từ cá sống trong môi trường ô nhiễm.
• Trong trường hợp nhạy cảm, cơ thể có thể xuất hiện ngứa, phát ban hoặc khó thở do phản ứng dị ứng với protein trong ruột cá.
• Nếu ăn ruột cá từ cá chết, cá bảo quản lâu hoặc cá nhiễm độc, có thể xuất hiện ngộ độc cấp tính với các triệu chứng nôn mửa dữ dội, đau quặn bụng, tiêu chảy nặng. Nếu theo dõi tại nhà không thấy các dấu hiệu trên thuyên giảm, bạn cần đi khám để được điều trị kịp thời.

Ở một số vùng miền, người dân có thói quen ăn ruột cá nhưng nhìn chung món ăn này vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc, nhiễm ký sinh trùng và rối loạn tiêu hóa. Các chuyên gia khuyên rằng, để bảo vệ sức khỏe, bạn nên hạn chế ăn ruột cá, đặc biệt phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch yếu không nên ăn món ăn này.