Sâm xuyên đá là gì? Công dụng và cách dùng hiệu quả

Sâm xuyên đá là một loài sâm quý hiếm, bổ dưỡng và là loại thảo dược tốt cho sức khỏe được nhiều người tin dùng, thường mọc dại ở trong rừng sâu, vách đá nên ít ai biết được những công dụng tuyệt vời của nó. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin về tác dụng của sâm xuyên đá và cách sử dụng đúng để tận dụng tối ưu những lợi ích mà loài sâm này mang lại, đừng bỏ lỡ nhé!

Sâm xuyên đá là cây gì?

Sâm xuyên đá, hay còn có tên gọi khác là cây sâm dây, sâm phá thạch hoặc sâm đá, là một loại thảo dược ít người biết đến tại Việt Nam. Loài sâm này thuộc họ Nhài - Oleaceae và có tên khoa học là Myxopyrum smilacifolium Bl.

Theo các chuyên gia, sâm xuyên đá có cùng họ với sâm ngọc linh. Hiện tại, loài sâm này đã được thêm vào danh sách những loại dược liệu quý hiếm của Việt Nam.

Đặc điểm của cây sâm xuyên đá

Không như nhiều loài sâm khác cho củ ở dưới đất, sâm xuyên đá là loài cây dây leo với phần thân cứng và có màu vàng nâu. Loài sâm này thường mọc ở vùng đất bùn gần các mỏm đá, sau đó sẽ leo lên đá và thậm chí là mọc xuyên qua đá để bám lên các thân cây lớn.

Sâm đá có điểm đặc biệt là khi còn nhỏ củ sẽ lớn, thân cây mọc thẳng và cứng như loài cây thân gỗ. Nhưng khi trưởng thành, củ sâm sẽ phát triển dài ra và biến thành rễ bám vào những cây thân gỗ lớn để vươn lên. Khi đến gần sẽ cảm nhận được hương thơm đặc trưng phát ra từ củ sâm xuyên đá.

Sâm xuyên đá thường sẽ không mọc riêng lẻ mà mọc thành từng cụm khoảng 3 - 6 cây, lá sâm không mọc sát đất. Cây chỉ sinh trưởng và phát triển tự nhiên ở những khu rừng già ở phía Bắc nước ta, nơi có những vùng núi cao trên 1000m mới có đủ điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu.

Hầu như tất cả các bộ phận của cây sâm đá đều được tận dụng để sử dụng làm thuốc chữa bệnh và bồi bổ trong Đông Y. Loài sâm này có thể thu hái ở mọi thời điểm trong năm, nhưng thời điểm chứa nhiều dưỡng chất nhất là vào khoảng từ tháng 9 - 11 hàng năm.

Thành phần hóa học có trong cây sâm xuyên đá  

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học , cây sâm xuyên đá chứa thành phần chính như:

• Saponin: Hoạt chất này có khả năng trị ngứa, chống viêm, tăng cường sức khỏe và bồi bổ cơ thể. Đặc biệt, lượng saponin trong sâm đá được đánh giá là ngang bằng với sâm ngọc linh và cao hơn so với sâm Triều Tiên.
• Phenol Glucoside: Hoạt chất hóa học này có tác dụng chính là hỗ trợ cải thiện hệ miễn dịch. Đồng thời, tham gia vào quá trình chống oxy hóa và ngăn chặn quá trình hình thành khối u trong cơ thể.

Tác dụng của sâm xuyên đá đối với sức khỏe

Sâm xuyên đá là một loại cây với hàm lượng saponin rất cao, ở những cây trưởng thành trên 10 năm. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hàm lượng saponin trong thân và lá có thể cao bằng 70% so với củ. Do đó, tất cả các bộ phận của cây sâm đá điều được sử dụng làm dược liệu chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe. phần của cây sâm xuyên đá đều có giá trị trong việc chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe. Vậy cụ thể phần thân, lá và củ sâm xuyên đá có tác dụng gì?

• Hỗ trợ bồi bổ, phục hồi cho cơ thể yếu ớt và giúp đào thải độc tố tố trong cơ thể;
• Ngăn ngừa tái phát triệu chứng của hen suyễn;
• Hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa và cải thiện tình trạng trí nhớ kém;
• Các dược chất trong sâm xuyên đá có khả năng hỗ trợ phòng ngừa bệnh ung thư;
• Giúp bổ tim và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến tim mạch;
• Hỗ trợ tăng cường sức khỏe sinh lý nam và nữ;
• Có tác dụng tích cực trong quá trình điều trị bệnh tiểu đường;
• Giúp giảm stress, căng thẳng và áp lực, cũng như tăng khả năng thích nghi của cơ thể;
• Hỗ trợ tăng cường và phục hồi các tế bào gan bị tổn thương.

Cách sử dụng sâm xuyên đá

Sâm xuyên đá được đánh giá là một loại thảo dược dễ sử dụng, thường được dùng để sắc nước uống, hãm trà hoặc dùng để ngâm rượu. Dưới đây là một số cách dùng phổ biến giúp tận dụng tối ưu những lợi ích mà loài sâm này mang lại như:

Dùng sâm xuyên đá sắc lấy nước uống

Đun uống trực tiếp là cách sử dụng sâm xuyên đá đơn giản và tiện lợi nhất. Với cách dùng này, bạn có thể tham khảo theo hướng dẫn sau:

• Sâm xuyên đá sau khi được thu hái hoặc mua về sẽ đem rửa sạch với nước;
• Cắt thành từng lát mỏng rồi đem phơi cho đến khi khô hoàn toàn;
• Dùng khoảng 50gr sâm đá đem sao vàng rồi hạ thổ, sau đó dùng sắc với 2 lít nước;
• Đun nhỏ lửa cho đến khi nước sắc còn khoảng 1 lít là có thể sử dụng được.

Nếu không có nhiều thời gian, có thể cho sâm xuyên đá phơi khô vào bình giữ nhiệt. Sau đó đổ nước sôi vào và hãm khoảng 15 - 30 phút để uống trong ngày. Cần lưu ý, chỉ nên sử dụng với liều lượng phù hợp và kiên trì sử dụng để mang lại hiệu quả cao nhất.

Ngâm rượu sâm xuyên đá tươi

Sâm đá tươi khi ngâm với rượu cũng là một cách sử dụng mang lại hiệu quả hữu hiệu nhất. Cách làm đơn giản như sau:

• Sâm xuyên đá tươi sau khi thu hái hoặc mua về đem rửa sạch với nước và để ráo hoàn toàn;
• Thái sâm đá thành từng đoạn sao cho vừa vặn với bình ngâm rượu;
• Xếp sâm đá vào bình và đổ rượu trắng 40 độ vào theo tỷ lệ 1kg sâm ngâm với 4 lít rượu trắng.

Đậy kín nắp bình và bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời trong khoảng 3 tháng là có thể sử dụng được. Mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 1 - 2 ly nhỏ trước hoặc sau bữa ăn chính. Nên uống đúng liều lượng để đạt được hiệu quả sử dụng cao nhất.

Ngâm rượu sâm xuyên đá khô

Cách ngâm sâm xuyên đá khô với rượu cũng khá đơn giản, bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

• Sâm xuyên đá sau khi được thu hái hoặc mua về đem sơ chế làm sạch và phơi khô hoàn toàn;
• Thái thành từng khúc nhỏ rồi cho vào bình thủy tinh trong suốt đã được khử trùng;
• Thêm rượu trắng 40 độ vào ngâm theo tỷ lệ 1kg sâm đá khô cho 7 - 9 lít rượu trắng.

Đậy kín nắp và để nơi khô thoáng ngâm trong khoảng 2 tháng sẽ thấy rượu chuyển sang màu vàng cánh gián, có vị ngọt và mùi thơm đặc trưng. Mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 50 - 80ml, không nên quá lạm dụng.

Một số lưu ý khi sử dụng sâm xuyên đá

Mặc dù rượu sâm xuyên đá ngâm có công dụng rất tốt cho sức khỏe như để đảm bảo an toàn và cho hiệu quả tối ưu nhất, khi sử dụng cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Chỉ nên uống khoảng 1 - 2 chén nhỏ mỗi ngày và không dùng quá 100ml/ngày;
• Rượu càng ngâm lâu thì vị càng đậm đà và chất lượng càng ngon hơn;
• Không nên sử dụng lâu dài, thường sau 1 tháng sử dụng sâm xuyên đá thì nên tạm ngưng một thời gian trước khi tiếp tục sử dụng;
• Sâm đá có thể làm tăng huyết áp, vì vậy sẽ không thích hợp sử dụng cho người bị cao huyết áp.

Hiện tại, sâm xuyên đá đang có giá bán dao động khoảng 250.000 - 350.000 đồng/kg sâm tươi và khoảng 800.000 đồng/kg sâm khô. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác dụng của sâm xuyên đá cũng như biết cách sử dụng hiệu quả hơn nhé!

Xem thêm:

• Công dụng của cây san sư cô là gì?
• Chokeberry và những lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc