Siêu âm chọc hút nang gan là gì? Ai cần thực hiện?

Siêu âm chọc hút nang gan là một giải pháp an toàn và hiệu quả trong điều trị các nang gan có kích thước lớn hoặc gây triệu chứng. Tuy nhiên, việc chỉ định chọc hút phải dựa trên đánh giá chuyên môn của bác sĩ sau khi xem xét tình trạng sức khỏe và mức độ ảnh hưởng của nang gan. Nếu có dấu hiệu bất thường hoặc được bác sĩ khuyến cáo, người bệnh nên thực hiện kiểm tra sớm để có hướng điều trị phù hợp, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Siêu âm chọc hút nang gan là gì?

Siêu âm chọc hút nang gan là phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu nhằm loại bỏ dịch trong u nang gan bằng cách sử dụng kim chọc hút dưới hướng dẫn của siêu âm. Bác sĩ sẽ đưa ống thông vào nang gan để dẫn dịch ra ngoài, sau đó có thể tiêm chất gây xơ hoặc cồn nhằm làm xơ hóa thành nang. Khi ống thông được rút, thành nang sẽ dính lại và u nang dần biến mất.

Nang gan là một cấu trúc chứa dịch trong gan, thường lành tính và không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, nếu nang có kích thước lớn, nó có thể gây chèn ép đường mật, dẫn đến đau tức hạ sườn phải, rối loạn tiêu hóa hoặc biến chứng nguy hiểm như chảy máu trong nang, nhiễm trùng hoặc vỡ nang gây xuất huyết ổ bụng. Một số nang không điển hình có khả năng phát triển thành ung thư gan. Theo thống kê, khoảng 5 - 10% dân số mắc bệnh nang gan, thường gặp trong độ tuổi 30 - 70 và tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới.

Đối tượng cần chọc hút nang gan

U nang gan là bệnh lý phổ biến, phần lớn lành tính nhưng có thể gây biến chứng nếu kích thước lớn hoặc chèn ép các cơ quan xung quanh. Những trường hợp nang gan trên 5cm, xuất hiện triệu chứng lâm sàng như đau bụng, đầy tức vùng gan hoặc chèn ép đường mật gây vàng da cần được can thiệp sớm để hạn chế nguy cơ biến chứng. Đặc biệt, các nang nằm sát bao gan có thể dễ vỡ, gây chảy máu hoặc nhiễm trùng nguy hiểm.

Chỉ định

Siêu âm chọc hút nang gan được chỉ định trong các trường hợp:

• Nang gan có kích thước lớn hơn 5 cm.
• Cần chẩn đoán xác định hoặc phân biệt với bệnh lý khác.
• Nang gan lớn gây đau, chèn ép các cơ quan lân cận.
• Xuất hiện biến chứng như chảy máu hoặc nhiễm trùng trong nang.

Ngoài nang gan, kỹ thuật này còn áp dụng cho nang thận hoặc nang buồng trứng. Đây là phương pháp ít đau, không cần gây mê, có tỷ lệ thành công cao và thời gian hồi phục nhanh.

Chống chỉ định

Không phải tất cả bệnh nhân đều phù hợp với phương pháp này. Chọc hút nang gan chống chỉ định đối với:

• Người mắc rối loạn đông máu với tỷ lệ Prothrombine dưới 50%.
• Tiểu cầu dưới 50 G/I.
• Người dị ứng với thuốc gây tê Xylocain.
• Người có nhiễm khuẩn ngoài da tại vị trí chọc hút.
• Trường hợp bệnh nhân hoặc gia đình không đồng ý thực hiện thủ thuật.

Quy trình siêu âm chọc hút nang gan: Các bước thực hiện an toàn và hiệu quả

Siêu âm chọc hút nang gan là một phương pháp điều trị ít xâm lấn, giúp loại bỏ dịch nang gan nhằm giảm triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa biến chứng. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu, quy trình này cần được thực hiện bài bản từ khâu chuẩn bị đến các bước thực hiện và theo dõi sau can thiệp. 

Dưới đây là các bước cụ thể trong quá trình siêu âm chọc hút nang gan.

Chuẩn bị trước khi chọc hút nang gan

Đội ngũ thực hiện

Quy trình chọc hút nang gan cần có sự phối hợp của một bác sĩ thực hiện can thiệp dưới hướng dẫn siêu âm và một hoặc hai kỹ thuật viên hoặc điều dưỡng hỗ trợ.

Dụng cụ và thiết bị cần thiết

Bệnh viện sẽ chuẩn bị đầy đủ các trang thiết bị và dụng cụ y tế bao gồm:

• 01 máy siêu âm;
• 01 cáng nằm;
• 01 kim chọc dò tủy sống loại 21G/23G;
• 01 bơm tiêm 5ml và 01 bơm tiêm 10ml;
• 01 ống Xylocain 2% 2ml;
• 01 săng có lỗ;
• 01 lọ cồn sát khuẩn;
• 01 lọ cồn tuyệt đối hoặc cồn 90 độ;
• 01 cuộn băng y tế;
• 03 đôi găng tay vô khuẩn;
• 10 miếng gạc vô khuẩn cỡ nhỏ;
• Lượng bông cồn vừa đủ.

Hồ sơ bệnh án và xét nghiệm cần chuẩn bị

Trước khi thực hiện siêu âm chọc hút nang gan, bác sĩ cần kiểm tra kỹ hồ sơ bệnh án của bệnh nhân. Các thông tin cần xem xét bao gồm:

• Phim chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI) nếu có;
• Kết quả xét nghiệm công thức máu và khả năng đông máu;
• Xét nghiệm HIV;
• Đánh giá dịch trong nang gan.

Những thông tin này giúp bác sĩ xác định chính xác vị trí và kích thước của nang gan đồng thời đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân để đảm bảo quy trình diễn ra an toàn.

Chuẩn bị tâm lý cho bệnh nhân

Bệnh nhân cần được tư vấn đầy đủ về quy trình, mục đích và các nguy cơ tiềm ẩn của phương pháp chọc hút nang gan. Trước khi thực hiện, bệnh nhân phải ký giấy cam kết và nên đi cùng người thân vào ngày thực hiện để được hỗ trợ nếu cần.

Quy trình thực hiện siêu âm chọc hút nang gan

Kiểm tra hồ sơ bệnh nhân

Trước khi tiến hành chọc hút, bác sĩ sẽ kiểm tra lại hồ sơ bệnh nhân bao gồm:

• Phiếu chỉ định chọc hút nang gan;
• Giấy cam kết đã ký của bệnh nhân;
• Kết quả xét nghiệm liên quan;
• Kiểm tra tình trạng dị ứng thuốc.

Bác sĩ cũng sẽ đo các chỉ số quan trọng như huyết áp, nhịp tim và nhịp thở của bệnh nhân trước khi thực hiện thủ thuật.

Các bước tiến hành

• Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân nằm lên cáng và tiến hành siêu âm bụng để xác định vị trí chính xác của nang gan.
• Bác sĩ đánh giá hướng đi của kim chọc hút và xác định đường vào phù hợp nhất.
• Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên sát trùng vùng da tại vị trí chọc hút.
• Bác sĩ đeo găng tay vô khuẩn, trải săng có lỗ và tiêm thuốc tê Xylocain để giảm đau.
• Kim chọc hút được đưa qua da vào vị trí nang gan theo hướng dẫn của siêu âm.
• Khi đầu kim hoặc sonde dẫn lưu vào bên trong nang gan, bác sĩ sử dụng bơm tiêm để hút dịch trong nang ra ngoài. Lượng dịch có thể ít hoặc nhiều tùy theo tình trạng bệnh nhân.
• Nếu cần tiêm xơ hoặc cồn điều trị, bác sĩ sẽ cố định sonde trong nang gan rồi tiêm cồn với lượng phù hợp (tối đa 50ml). Sau 10 phút, bác sĩ sẽ hút cồn ra ngoài.
• Bệnh nhân được hướng dẫn nín thở trước khi bác sĩ rút kim hoặc sonde dẫn lưu ra khỏi cơ thể để đảm bảo an toàn.

Theo dõi sau khi siêu âm chọc hút nang gan

Sau khi hoàn thành thủ thuật, bệnh nhân sẽ được băng dính lại vị trí chọc hút và chuyển sang phòng theo dõi. Trong khoảng 6 giờ sau can thiệp, bác sĩ sẽ theo dõi sát các chỉ số sinh tồn như huyết áp và mạch đập để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng kháng sinh dự phòng trong 5 ngày sau chọc hút để ngăn ngừa nhiễm trùng. Đồng thời, bệnh nhân cần chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý nhằm tăng cường sức khỏe gan và rút ngắn thời gian hồi phục. Nếu không có biến chứng, bệnh nhân có thể xuất viện sau vài ngày và cần tuân thủ lịch tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ.

Rủi ro và biến chứng có thể xảy ra

Mặc dù siêu âm chọc hút nang gan là phương pháp an toàn với tỷ lệ biến chứng thấp nhưng vẫn có một số rủi ro cần lưu ý:

Chảy máu kéo dài

Một số bệnh nhân có thể bị chảy máu nhẹ sau khi chọc hút nang gan. Nếu tình trạng này kéo dài, bệnh nhân cần được theo dõi tại bệnh viện. Trong trường hợp mất máu nhiều, có thể cần chụp mạch để đánh giá hoặc thực hiện can thiệp nút mạch/phẫu thuật cầm máu.

Sưng đau tại vị trí chọc hút

Đây là hiện tượng bình thường sau thủ thuật. Bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ để giảm cảm giác khó chịu.

Thủng tạng rỗng

Biến chứng hiếm gặp nhưng có thể xảy ra ở một số ít bệnh nhân. Nếu phát hiện dấu hiệu thủng tạng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để xử lý kịp thời.

Siêu âm chọc hút nang gan là phương pháp can thiệp an toàn, ít xâm lấn và mang lại hiệu quả cao trong điều trị u nang gan. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tuyệt đối, bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ quy trình thực hiện và các hướng dẫn sau thủ thuật. Việc theo dõi sức khỏe và tái khám đúng lịch giúp kiểm soát tốt các biến chứng tiềm ẩn và nâng cao hiệu quả điều trị. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.