So sánh bớt rượu vang và bớt cá hồi: Cha mẹ cần biết gì?

Trong những ngày đầu sau sinh, không ít cha mẹ nhận thấy trên da trẻ xuất hiện các vết bớt màu hồng, đỏ hoặc tím, thường gọi là bớt mạch máu. Trong đó, phổ biến nhất là bớt rượu vang và bớt cá hồi. Dù đều có mặt ngay khi trẻ chào đời, hai loại bớt này lại khác nhau hoàn toàn về nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng cũng như cách xử trí.

Tổng quan về bớt rượu vang và bớt cá hồi

Các vết bớt bẩm sinh là tình trạng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh. Trong đó, bớt rượu vang (Port Wine Stain) và bớt cá hồi (Salmon Patch) là hai dạng thường gặp và dễ bị nhầm lẫn với nhau. Việc phân biệt hai loại bớt này đóng vai trò quan trọng, bởi một số trường hợp cần được theo dõi y tế nghiêm ngặt, trong khi số khác lại có thể tự biến mất theo thời gian.

Bớt rượu vang là một loại bớt bẩm sinh gây ra bởi sự phát triển bất thường của mạch máu trong da. Nguyên nhân chính liên quan đến đột biến gene xuất hiện sớm khi thai nhi còn trong bụng mẹ. Khác với nhiều người nghĩ, bớt rượu vang không phải là bệnh di truyền, cũng không liên quan đến hành vi hay chế độ chăm sóc của mẹ bầu trong thai kỳ. Đặc điểm của loại bớt này là xuất hiện ngay từ khi sinh, thường có màu hồng, đỏ hay tím, và có xu hướng sậm màu dần theo thời gian. Khoảng 65% bớt rượu vang nằm ở vùng đầu và cổ. Tỷ lệ gặp bớt này là khoảng 3/1000 trẻ, trong đó bé gái thường gặp gấp đôi bé trai.

Trong khi đó, bớt cá hồi hay còn gọi là bớt hồng cam, cũng là một dạng bớt mạch máu phổ biến ở trẻ sơ sinh. Khác với bớt rượu vang, bớt cá hồi hình thành bởi sự giãn nở tạm thời của các mao mạch nhỏ dưới da. Tên gọi “bớt cá hồi” xuất phát từ màu sắc hồng cam đặc trưng, đôi khi xuất hiện trên trán, mí mắt (được gọi là “nụ hôn thiên thần”) hoặc sau gáy (còn gọi là “vết mổ của cò”). Đây là loại bớt cực kỳ phổ biến, chiếm tới 70% trẻ sơ sinh. Đa phần bớt cá hồi sẽ tự mờ đi khi trẻ lớn lên, đặc biệt là khi trẻ bước sang 1 – 2 tuổi.

Như vậy, cả bớt rượu vang và bớt cá hồi đều là tình trạng bẩm sinh, nhưng khác biệt rõ rệt về nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng và tiên lượng.

So sánh chi tiết bớt rượu vang và bớt cá hồi

Mặc dù cùng là bớt mạch máu bẩm sinh, bớt rượu vang và bớt cá hồi có rất nhiều điểm khác biệt. Việc phân biệt rõ ràng hai loại bớt này không chỉ giúp cha mẹ bớt lo lắng mà còn hỗ trợ bác sĩ đưa ra hướng theo dõi và xử trí phù hợp. Dưới đây là sự so sánh chi tiết trên nhiều phương diện:

Nguyên nhân hình thành

Bớt rượu vang: Hình thành do đột biến gene ảnh hưởng đến sự phát triển của mạch máu trong giai đoạn thai nhi còn ở trong bụng mẹ. Các mạch máu bị giãn rộng bất thường và tồn tại vĩnh viễn dưới da. Chính sự bất thường này khiến bớt rượu vang không tự biến mất. Đây không phải là bệnh di truyền và cũng không liên quan đến chế độ ăn uống, sinh hoạt hay cảm xúc của người mẹ trong thai kỳ.

Bớt cá hồi: Xuất phát từ sự giãn nở tạm thời của các mao mạch nhỏ dưới da, hoàn toàn lành tính. Sự giãn mạch này thường xảy ra ở vùng trung tâm mặt hoặc sau gáy và sẽ tự co lại theo thời gian.

Như vậy, sự khác biệt lớn nhất ở nguyên nhân là: Bớt rượu vang mang tính chất tổn thương mạch máu vĩnh viễn, trong khi bớt cá hồi chỉ là giãn mạch tạm thời.

Đặc điểm nhận diện

Bớt rượu vang:

• Xuất hiện ngay từ khi trẻ chào đời;
• Màu sắc có thể là hồng nhạt, đỏ tươi hoặc tím sậm;
• Ban đầu phẳng, nhưng theo thời gian có thể trở nên gồ ghề, dày cộm hơn, thậm chí nổi cục;
• Vết bớt thường to, lan rộng và có ranh giới rõ ràng.

Bớt cá hồi:

• Cũng có mặt ngay khi sinh, nhưng thường có kích thước nhỏ hơn;
• Màu hồng nhạt hoặc đỏ cam, giống như màu cá hồi;
• Khi trẻ khóc, ho hoặc thay đổi nhiệt độ, vết bớt có thể đậm màu hơn, sau đó nhạt lại;
• Vết bớt phẳng, không gồ ghề, thường mờ đi rõ rệt theo thời gian.

Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là bớt rượu vang sậm màu và dày lên theo tuổi, trong khi bớt cá hồi nhạt dần và biến mất.

Diễn tiến theo thời gian

Bớt rượu vang: Không tự biến mất. Theo thời gian, bớt có thể trở nên đậm màu hơn, to hơn, thậm chí phát triển thành các mô dày, nổi cục. Khi trẻ trưởng thành, vùng da này có thể dễ chảy máu hoặc nhiễm trùng.

Bớt cá hồi: Hầu hết sẽ mờ dần và biến mất trong 1 – 2 năm đầu đời. Những vết ở sau gáy có thể tồn tại lâu hơn, nhưng nhìn chung không gây ảnh hưởng sức khỏe hay thẩm mỹ đáng kể.

Điểm khác biệt quan trọng: Bớt rượu vang cần can thiệp y tế vì sẽ tồn tại vĩnh viễn, còn bớt cá hồi thường tự mất đi.

Ảnh hưởng sức khỏe và biến chứng

Bớt rượu vang: Có thể đi kèm các bệnh lý nghiêm trọng. Ví dụ:

• Nếu bớt nằm gần mắt, nguy cơ cao kèm theo tăng nhãn áp, có thể gây mù lòa.
• Một số trẻ có bớt rượu vang vùng mặt còn kèm hội chứng Sturge-Weber, ảnh hưởng đến não, gây động kinh, chậm phát triển trí tuệ.
• Một số trường hợp liên quan đến hội chứng Klippel-Trenaunay, gây phì đại chi thể.

Bớt cá hồi: Hoàn toàn lành tính, không liên quan đến bệnh lý nội tạng hay thần kinh.

Đây chính là lý do bớt rượu vang cần được theo dõi y tế kỹ lưỡng, còn bớt cá hồi chỉ cần quan sát thông thường.

Chẩn đoán và chăm sóc cho tình trạng bớt rượu vang và bớt cá hồi

Chẩn đoán

Bớt rượu vang: Thông thường, bác sĩ chỉ cần quan sát bằng mắt thường để xác định. Nếu bớt xuất hiện ở quanh mắt hoặc vùng đầu, có thể cần thêm kiểm tra chuyên khoa để phát hiện nguy cơ bệnh lý đi kèm.

Bớt cá hồi: Việc chẩn đoán cũng chủ yếu dựa vào quan sát bên ngoài. Bác sĩ có thể phân biệt dựa trên vị trí, màu sắc và đặc điểm lâm sàng.

Chăm sóc

Bớt rượu vang: Không cần chăm sóc đặc biệt nếu chưa điều trị, nhưng nếu áp dụng laser thì cần bảo vệ da khỏi ánh nắng, sử dụng kem chống nắng và che chắn kỹ.

Bớt cá hồi: Không cần chăm sóc riêng biệt. Cha mẹ chỉ cần vệ sinh, dưỡng ẩm vùng da như bình thường.

Sự khác biệt giữa bớt rượu vang và bớt cá hồi nằm ở tính chất tiến triển và nguy cơ bệnh lý kèm theo. Cha mẹ cần lưu ý:

• Nếu trẻ có bớt cá hồi, đa phần chỉ cần quan sát, không cần lo lắng. Các vết này thường mờ đi khi bé lớn hơn và không ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Nếu trẻ có bớt rượu vang, đặc biệt ở vùng mặt, mắt hoặc đầu, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa da liễu và nhãn khoa để tầm soát nguy cơ bệnh lý liên quan. Điều trị bằng laser có thể mang lại kết quả tốt nếu thực hiện tại cơ sở uy tín.

Nhìn chung, bớt cá hồi lành tính và thường biến mất, trong khi bớt rượu vang cần sự quan tâm y tế nhiều hơn. Việc phân biệt chính xác giúp cha mẹ an tâm hơn trong hành trình chăm sóc sức khỏe cho con.

Bớt rượu vang và bớt cá hồi là hai loại bớt mạch máu phổ biến ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên, chúng có sự khác biệt rõ rệt về nguyên nhân, diễn tiến và mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe. Bớt rượu vang có thể kéo dài suốt đời và cần được theo dõi y tế, trong khi bớt cá hồi thường mờ đi theo thời gian mà không gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Việc phân biệt chính xác hai loại bớt này giúp cha mẹ an tâm hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ và quyết định phương pháp điều trị phù hợp khi cần thiết.