Thực tế đáng báo động về loãng xương ở người trẻ và cách phòng ngừa

Tỷ lệ loãng xương ở người trẻ đang có xu hướng gia tăng và trẻ hóa nhanh chóng. Nếu không phát hiện và can thiệp kịp thời, loãng xương có thể dẫn đến gãy xương, thoái hóa khớp. Vậy đâu là nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa bệnh loãng xương ở người trẻ hiệu quả?

Thực tế đáng báo động về loãng xương ở người trẻ

Loãng xương là tình trạng mật độ xương suy giảm, khiến cấu trúc xương trở nên xốp hơn, làm tăng nguy cơ gãy xương ngay cả khi chỉ có tác động nhẹ. Đây từng được coi là bệnh lý về xương thường gặp ở người cao tuổi. Nhưng ngày nay, tỷ lệ mắc loãng xương ở người trẻ ngày càng tăng. Dưới đây là một số sự thật gây sốc về loãng xương ở người trẻ có thể bạn chưa biết:

• Tổng số ca loãng xương tại Việt Nam tăng nhanh: Hiện có khoảng 3,6 triệu người mắc, dự báo đến năm 2030 sẽ vượt 4,5 triệu (tăng ~25%)​.
• Tại Việt Nam, nữ giới chiếm đa số trong các ca loãng xương, hiện khoảng 70 - 80% bệnh nhân loãng xương là nữ​. Nghiên cứu năm 2024 của Viện Dinh dưỡng trên 333 người 20 - 50 tuổi cho thấy tỷ lệ loãng xương ở nữ giới (~7,7% đo tại cột sống) cao hơn nam giới (~4,6%)​.
• Hội Loãng xương TP.HCM ước tính hiện cả nước có khoảng 3,6 triệu người bị loãng xương và con số này sẽ tăng lên hơn 4,5 triệu vào năm 2030​.
• Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế) năm 2024 đã công bố nghiên cứu cảnh báo khoảng 6 - 7% người trưởng thành trẻ (20 - 50 tuổi) đã mắc loãng xương​.

Nguyên nhân gây loãng xương ở người trẻ

Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính khiến tỷ lệ loãng xương ở người trẻ gia tăng trong nhiều năm gần đây là:

Thiếu canxi và vitamin D

Một chế độ ăn uống nghèo canxi và vitamin D khiến cơ thể bị thiếu hụt hai nguyên liệu chính để xây dựng hệ khung xương chắc khỏe. Thêm vào đó, việc ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời làm giảm lượng vitamin D được cơ thể hấp thụ. Theo một nghiên cứu của Đại học Harvard, hơn 1 tỷ người trên thế giới đang thiếu vitamin D, dẫn đến nguy cơ loãng xương cao hơn.

Lối sống ít vận động

Ít vận động cũng là một nguyên nhân quan trọng gây loãng xương. Trong xã hội hiện đại ngày nay, người trẻ dành phần lớn thời gian trong văn phòng, trước máy tính thay vì tập luyện. Quá trình kích thích tái tạo xương bị trì trệ nên mật độ xương giảm.

Lạm dụng rượu bia, cà phê và thuốc lá

Thói quen lạm dụng rượu bia, cà phê và thuốc lá trong một bộ phận người trẻ cũng liên quan đến bệnh loãng xương. Thành phần độc hại trong các sản phẩm này cản trở cơ thể hấp thu canxi, đồng thời phá hủy cấu trúc xương. Một báo cáo của Tạp chí Y học Lancet cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể làm mất 6% mật độ xương mỗi năm.

Thuốc vào nội tiết

Ngoài ra, không ít người trẻ hiện nay có thói quen lạm dụng thuốc. Một số loại thuốc gây loãng xương ở người trẻ như: Thuốc Corticoid, thuốc an thần, thuốc tránh thai,... Cuối cùng là nguyên nhân liên quan đến rối loạn nội tiết tố. Xương là một mô sống liên tục được tái tạo nhờ hai loại tế bào chính: Tế bào tạo xương và tế bào hủy xương. Estrogen và testosterone có tác dụng ức chế hoạt động của tế bào hủy xương, đồng thời kích thích tế bào tạo xương. Khi các hormone này suy giảm, quá trình hủy xương tăng lên, quá trình tạo xương bị chậm lại. Điều này dẫn đến giảm mật độ xương nhanh chóng.

Dấu hiệu nhận biết và hậu quả loãng xương sớm ở người trẻ

Loãng xương thường diễn tiến âm thầm, nhưng nếu chú ý, bạn có thể nhận ra những dấu hiệu cảnh báo sớm. Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là đau nhức xương khớp, đặc biệt ở cột sống, đầu gối và cổ tay. Cơn đau có thể xuất hiện khi đứng lâu, vận động mạnh hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi.

Giảm chiều cao bất thường hoặc gù lưng nhẹ cũng là một dấu hiệu đáng lo ngại. Khi xương yếu đi, các đốt sống có thể bị lún hoặc biến dạng, dẫn đến tình trạng lưng còng, dáng đi thay đổi. Một triệu chứng nghiêm trọng hơn là xương dễ bị nứt hoặc gãy dù chỉ va chạm nhẹ. Loãng xương có thể làm gãy xương cổ tay, xương sườn hoặc mắt cá chân chỉ sau một cú ngã nhẹ.

Nếu bạn gặp một hoặc nhiều dấu hiệu trên, đừng chủ quan. Bởi vì, loãng xương ở người trẻ nếu không được phát hiện điều trị kịp thời sẽ làm tăng nguy cơ gãy xương, đặc biệt ở cột sống, cổ tay và hông. Loãng xương có thể dẫn đến thoái hóa khớp sớm, khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt.

Kết quả là những cơn đau mãn tính ở đầu gối, hông, lưng ngày càng trầm trọng làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Khoảng 20% bệnh nhân bị gãy xương hông sẽ mất khả năng đi lại độc lập. Sự hạn chế vận động này làm tăng nguy cơ trầm cảm và suy giảm tinh thần.

Điều trị và phòng ngừa loãng xương ở người trẻ

Điều trị loãng xương ở người trẻ tập trung vào việc bổ sung dinh dưỡng, thay đổi lối sống và sử dụng thuốc khi cần thiết. Nếu chế độ ăn không cung cấp đủ canxi và vitamin D, bác sĩ có thể tư vấn bệnh nhân dùng viên uống bổ sung. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống hủy xương hoặc hormone thay thế.

Tin tốt là bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa loãng xương ở người trẻ ngay từ bây giờ bằng cách:

• Bổ sung canxi và vitamin D qua chế độ ăn uống khoa học, tắm nắng đúng cách và tăng cường hoạt động thể chất.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá và cà phê vừa giảm nguy cơ loãng xương, vừa tốt cho sức khỏe tổng thể.
• Xét nghiệm mật độ xương định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ loãng xương và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Loãng xương không còn là vấn đề của riêng người cao tuổi mà đang trở thành mối lo ngại ở người trẻ. Việc duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý là chìa khóa để giảm nguy cơ loãng xương ở người trẻ. Hãy chủ động phòng ngừa loãng xương ngay từ hôm nay để sống khỏe mạnh và chất lượng.