Tại sao bạn không thể ăn ngon miệng sau 40 tuổi và phải làm gì để cải thiện điều đó

Khi bạn nghĩ đến lão hóa, điều đầu tiên có thể nghĩ đến là nếp nhăn, đau nhức, thậm chí có thể là chứng khó tiêu mãn tính. Nhưng các khía cạnh khác của quá trình lão hóa thì tinh vi hơn, như cách vị giác của bạn dường như không còn được như khi bạn còn trẻ.

Chính xác thì chồi vị giác là gì?

Chồi vị giác là những cấu trúc siêu nhỏ chịu trách nhiệm cảm nhận các hợp chất vị giác trong thực phẩm, đồ uống và bất cứ thứ gì khác đi qua miệng của bạn. Phần lớn các chồi vị giác nằm trong nhú - cấu trúc hình tròn, màu đỏ có thể nhìn thấy được khiến lưỡi có vẻ ngoài gồ ghề đặc trưng. Ngoài ra còn có các vị giác trên vòm miệng mềm, má và cổ họng.

Chồi vị giác là bộ phận giúp bạn cảm nhận được mùi vị thức ăn

Các chồi vị giác là cấu trúc hình thùng hoặc hình củ hành có chứa từ 50 đến 100 tế bào xếp chặt chẽ. Các phẩm chất vị chung mà chúng ta trải nghiệm là ngọt, mặn, chua, đắng và mặn.

Các dây thần kinh tạo ra cảm giác nóng, lạnh và nhận biết kết cấu - cảm nhận từ năm phẩm chất vị giác, kết hợp với mùi hương của thức ăn tạo ra nhận thức về hương vị. Đây là cách bạn có thể phân biệt giữa các loại thực phẩm cụ thể.

Vị giác thay đổi như thế nào khi bạn già đi

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, bạn có khoảng 10.000 vị giác và con số đó giảm dần khi bạn già đi. Đối với một số người, sự sụt giảm này bắt đầu sớm nhất là ở độ tuổi 40.

Khi chúng ta già đi, sự tái tạo của các tế bào thụ cảm vị giác có xu hướng chậm lại, dẫn đến khả năng vị giác bị giảm sút. Khi số lượng tế bào gửi tín hiệu đến não giảm, não sẽ có ít thông tin hơn để giải mã mùi vị.

Khả năng phát hiện và gửi các tín hiệu cần thiết của từng tế bào thụ cảm vị giác cũng chậm lại theo tuổi tác - do đó, các chồi vị giác không chỉ giảm về số lượng mà còn có thể thay đổi về hình dạng, cuối cùng làm giảm khả năng phát hiện các mảnh thức ăn.

Khứu giác có vai trò lớn hơn đối với vị giác và cách chúng ta thưởng thức món ăn và các tế bào cảm thụ mùi (hoặc tế bào khứu giác) cũng tái tạo chậm hơn khi chúng ta già đi, đặc biệt là sau 50 tuổi.

Khi bạn nhai thức ăn, mùi thơm sẽ được giải phóng kích hoạt khứu giác của bạn thông qua một kênh đặc biệt nối vòm họng với mũi. Nhưng nếu các tế bào khứu giác của bạn đang tái tạo với tốc độ chậm, điều này làm ảnh hướng và khiến thực phẩm mà bạn đang ăn trở nên nhạt nhẽo.

Ngoài quá trình lão hóa nói chung, các vấn đề liên quan đến sức khỏe và thói quen lối sống cũng có thể tích trữ lâu ngày, làm rối loạn vị giác của bạn. Chúng có thể bao gồm:

Các vấn đề về răng miệng

Khi các biến chứng như sâu răng, nhiễm trùng răng miệng và tưa miệng tạo ra một môi trường miệng không lành mạnh, các chức năng lành mạnh của thụ thể vị giác của chúng ta sẽ bị ảnh hưởng.

Ví dụ, nhiễm trùng hoặc áp xe có thể khiến chất dịch bị nhiễm trùng xâm nhập vào miệng và kích thích vị giác, khiến bạn cảm nhận mùi vị khó chịu trong miệng.

Các vấn đề về răng miệng là nguyên nhân khiến bạn cảm thấy không  ngon miệng khi ăn

Một số loại thuốc

Khi chúng ta già đi, chúng ta có nhiều khả năng cần thuốc duy trì cho các bệnh mãn tính. Thuốc uống đi vào máu và từ đó có thể đi vào nước bọt và gây ra vị đắng trong miệng.

Một số loại thuốc cũng có thể gây khô miệng do làm giảm khả năng hoạt động của tuyến nước bọt, bao gồm một số loại thuốc điều trị huyết áp, trầm cảm và kiểm soát bàng quang.

Bệnh cấp tính

Mùi có thể bị ảnh hưởng bởi các bệnh cấp tính, bao gồm dị ứng, viêm xoang và nhạy cảm với môi trường của chúng ta, bao gồm ô nhiễm, khói thuốc lá và thay đổi nhiệt độ.

Trong khi đó, nhiễm virus làm rối loạn khứu giác của bạn (cảm lạnh, cúm, Covid-19) có thể ảnh hưởng đến khả năng phát hiện hương vị của bạn vì hai giác quan này gắn bó chặt chẽ với nhau. Trong trường hợp Covid-19, một số tế bào hỗ trợ mùi trong khoang mũi trên dễ bị nhiễm Covid, vì chúng chứa các protein liên kết với coronavirus.

May mắn thay, những tác động này thường chỉ là tạm thời - khứu giác của bạn sẽ trở lại sau khi hết bệnh.

Tình trạng sức khỏe nhất định

Các bệnh tự miễn được biết là ảnh hưởng đến chức năng vị giác, bao gồm hội chứng Sjogren, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh tiểu đường và các bệnh viêm ruột.

Các bệnh lý về thần kinh và hệ thần kinh, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng, bệnh Parkinson và bệnh Alzheimer, trở nên phổ biến hơn theo tuổi tác và có thể gây rối loạn các dây thần kinh trong miệng của bạn - bao gồm cả những bệnh liên quan đến đường dẫn truyền (vị giác).

Ngoài ra còn có các rối loạn liên quan đặc biệt đến nhận thức vị giác, theo cách tăng cường hoặc giảm. Hypogeusia có đặc điểm là giảm khả năng nếm các vị ngọt, chua, đắng và mặn, trong khi ageusia làm mất cảm giác hoàn toàn về vị giác. Tương tự, chứng khó tiêu là tình trạng có mùi hôi hoặc ôi thiu đọng lại trong miệng.

Hút thuốc

Những người hút thuốc được chứng minh là bị giảm khả năng nếm, có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.

Hút thuốc có thể làm mờ hoặc thậm chí giết chết vị giác bằng cách thay đổi nguồn cung cấp máu. Lưu lượng máu thích hợp là cần thiết cho hầu hết các chức năng khỏe mạnh của cơ thể - khi điều này giảm xuống, thì khả năng cảm nhận mùi vị cũng vậy.

Điều trị ung thư

Nhiều bệnh nhân ung thư bị thay đổi vị giác vì sự phát triển nhanh chóng của ung thư và tổn thương mô liên quan và viêm nhiễm góp phần vào sự bất thường trong vị giác.

Điều trị hóa trị và xạ trị, có thể làm trầm trọng thêm vấn đề do tổn thương mô trực tiếp. Trong trường hợp này, bệnh nhân thường mô tả thức ăn có vị như kim loại. Rối loạn chức năng vị giác có thể bắt đầu trong quá trình điều trị và kéo dài vài tháng sau khi điều trị kết thúc.

Làm thế nào để hạn chế sự thay đổi vị giác?

Luôn uống đủ nước

Điều này có thể đặc biệt hữu ích nếu bạn đang bị khô miệng. Tìm cách giữ cho miệng không bị khô và tiết nước bọt sẽ làm tăng hương vị cho bữa ăn của bạn.

Ăn thực phẩm cung cấp nước, chẳng hạn như thực phẩm thực vật giàu chất dinh dưỡng (dưa chuột, dâu tây, rau xanh, cà chua), giúp hỗ trợ mức độ bình thường của nước bọt trong miệng để có chức năng vị giác khỏe mạnh hơn. Ngậm kẹo hoặc đá viên cũng có thể giúp ích cho việc này.

Trình bày bữa ăn thật đẹp mắt

Bữa ăn của bạn trông như thế nào có thể ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận hương vị của chúng. Một bữa ăn càng hấp dẫn về mặt thị giác, chẳng hạn như bữa ăn có nhiều màu sắc và trang trí tươi sáng hoặc được trình bày trên những bộ đồ ăn sang trọng, thì bạn càng cảm thấy bị lôi cuốn khi ăn nó. Điều này có thể làm tăng tỷ lệ bạn tiêu thụ nhiều chất dinh dưỡng hơn.

Một bữa ăn đẹp mắt sẽ giúp kích thích cả về thị giác lẫn vị giác 

Tăng cường cấu hình hương vị

Thêm các loại thảo mộc và gia vị là một cách thuận tiện để nâng cao hương vị của bất kỳ món ăn nào, không chỉ cho lưỡi mà còn cho cả mũi của bạn. Hãy sử dụng các hương vị mạnh như chanh hoặc nước chanh, ớt cay hoặc nước sốt cay hoặc các loại thảo mộc tươi như bạc hà hoặc hương thảo.

Thử nghiệm các loại gia vị khác nhau cũng có thể là một chiến lược hữu ích - chỉ cần đảm bảo kiểm tra nhãn và chọn gia vị có thành phần lành mạnh, chứa không quá 3 đến 5 gam đường trên mỗi khẩu phần ăn.

Thử các kết cấu thực phẩm khác nhau

Việc tăng số lượng kết cấu trong một bữa ăn sẽ làm tăng kích thích giác quan. Sự đa dạng về kết cấu cho phép tạo ra nhiều loại thực phẩm khác nhau. Mỗi loại cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng khác nhau để có một bữa ăn trọn vẹn hơn, hỗ trợ sức khỏe tổng thể về thể chất và tinh thần.

Ví dụ, thay vì chỉ là một món súp hỗn hợp, bạn có thể thêm thịt gà xé, cơm và các loại hạt như một cách để tăng thêm phần mới lạ cho bữa ăn.

Chú ý đến nhiệt độ món ăn

Cảm giác no là yếu tố quan trọng quyết định đến lượng thức ăn của một người. Có ý kiến ​​cho rằng thức ăn lạnh được coi là ít gây no hơn thức ăn nóng. Vì vậy đối với những người muốn tăng lượng tiêu thụ chất dinh dưỡng, hãy trộn các bữa ăn nóng với lạnh. Điều này cho phép bạn thử nghiệm cảm giác no và tăng tiêu thụ khi cần thiết.

Bỗng một ngày bạn nhận ra món ăn yêu thích của mình chẳng còn ngon như trước nữa. Và việc ăn không ngon miệng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của bạn. Vậy nên hãy áp dụng những cách đã được giới thiệu trong bài viết trên để có được một bữa ăn ngon miệng hơn và sức khỏe dời dào hơn bạn nhé.

Bảo Hân

Nguồn tham khảo: Livestrong