Thuốc kháng Histamin H1 trị bệnh gì và những điều cần lưu ý

Dị ứng là một tình trạng khá phổ biến trong cuộc sống, thường xuất hiện do gặp phải nhiều nguyên nhân khác nhau. Các yếu tố như phấn hoa, bụi, lông thú nuôi có thể gây dị ứng cho một số người. Trong những trường hợp như vậy, việc sử dụng thuốc kháng histamin H1 đã trở nên phổ biến và quen thuộc để giảm nhẹ hoặc ngăn chặn các triệu chứng dị ứng.

Thuốc kháng histamin H1 là gì?

Thuốc kháng histamin H1 được bào chế để ngăn chặn tác động của histamin trong cơ thể. Histamin thường được phóng thích khi cơ thể phát hiện có yếu tố gây hại, ví dụ như một nhiễm trùng. Histamin kích thích sự giãn nở của các mạch máu và đồng thời làm da phồng lên, là một cơ chế bảo vệ của cơ thể. Tuy nhiên, ở những người có cơ địa dị ứng, cơ thể hiểu lầm một chất vô hại như phấn hoa, lông động vật hoặc bụi là một mối đe dọa và kích thích sản xuất histamin.

Thuốc Histamin tạo ra các phản ứng dị ứng với các triệu chứng khó chịu như ngứa, chảy nước mũi, chảy nước mắt, nghẹt mũi, hắt hơi và phát ban. Sử dụng thuốc kháng histamin H1 có thể ngăn chặn quá trình này trước khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng nếu sử dụng thuốc sau khi đã tiếp xúc.

Các nhóm thuốc của kháng histamin H1

Các thuốc kháng histamin H1 đóng vai trò như chất đối kháng cạnh tranh với thụ thể histamin tại tế bào đích, từ đó ngăn chặn histamin gắn vào thụ thể và gây ra các phản ứng dị ứng nên không tạo ra tác động trên tế bào. Thuốc kháng histamin H1 có khả năng phân bố rộng rãi trong cơ thể, bao gồm cả hệ thần kinh trung ương. Tại liều điều trị, chúng có khả năng ức chế hệ thần kinh trung ương, dẫn đến sự lờ đờ, mơ màng và giảm sự tỉnh táo.

Nhóm thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 còn có tác dụng kháng cholinergic ngay ở liều điều trị, vì vậy chúng thường được sử dụng để chống nôn, chống say tàu xe. Các nhóm thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 được phân loại thành năm nhóm dựa trên cấu trúc hóa học, bao gồm Ethanolamine, Ethylendiamine, Alkylamine, Piperazine và Phenothiazine. Thuốc này đã được phát triển từ hơn 70 năm trước và vẫn được sử dụng rộng rãi. Chúng hoạt động trên các thụ thể histamin trong não và tủy sống cũng như ở các tế bào ngoại vi. Tác dụng này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ như an thần, khô miệng, chóng mặt, huyết áp thấp và nhịp tim nhanh. Chúng cũng có khả năng làm giảm khả năng lái xe hoặc vận hành máy móc và tương tác cao với các thuốc khác so với thế hệ thứ 2.

Nhóm thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2 gồm 3 nhóm dựa trên cấu trúc hóa học, đã được phát triển vào những năm 1980 và ít có tác dụng an thần hơn so với thế hệ đầu tiên. Bao gồm Alkylamine, Piperazine, Piperidine. Chúng tập trung chủ yếu vào thụ thể H1 ở ngoại vi và không có khả năng thâm nhập vào hàng rào máu não, vì vậy sẽ giảm khả năng gây tác dụng phụ và tương tác với các thuốc khác. Hầu hết thuốc thế hệ thứ 2 không gây buồn ngủ, tuy nhiên, vẫn có một vài thuốc có thể gây buồn ngủ ở liều cao.

Ứng dụng của thuốc kháng histamin H1 trong điều trị bệnh

Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là một trạng thái mũi bị viêm do sự phóng thích histamin và các chất trung gian khác từ tế bào mast thông qua chất trung gian IgE trong mũi. Trong việc điều trị tình trạng này, thuốc kháng histamin đường uống là một lựa chọn ưu tiên. Những thuốc này đặc biệt hữu ích trong trường hợp ngứa mũi, hắt hơi và chảy nước mũi, mặc dù hiệu quả của chúng đối với nghẹt mũi có thể thấp hơn.

Viêm kết mạc dị ứng

Tương tự như viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng là một loại dị ứng qua chất trung gian IgE. Viêm kết mạc dị ứng có thể xuất hiện theo mùa hoặc quanh năm tùy thuộc vào nguyên nhân do dị nguyên. Viêm kết mạc dị ứng theo mùa thường đi kèm với viêm mũi dị ứng và thuốc kháng histamin đường uống có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng.

Phản ứng dị ứng cấp tính

Các thuốc kháng histamin H1 thế hệ mới là lựa chọn hàng đầu cho điều trị phản ứng dị ứng từ nhẹ đến trung bình. Đặc biệt, bệnh nhân dị ứng thức ăn nên có thuốc kháng histamin H1 ít tác dụng an thần để kiểm soát tình trạng dị ứng của mình. Cần tránh sử dụng thuốc kháng histamin có tác dụng an thần để không bị che giấu các tình trạng khẩn cấp và phản ứng dị ứng nền.

Phòng ngừa say tàu xe

Những thuốc kháng histamin H1 còn dùng để phòng ngừa say tàu xe do có tác dụng an thần, trị buồn nôn và nôn.

Những lưu ý khi sử dụng nhóm kháng histamin H1

Sử dụng các thuốc kháng histamin H1 là cách hữu ích trong việc điều trị các phản ứng dị ứng cấp tính. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng chỉ làm giảm các triệu chứng dị ứng mà không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ. Điều quan trọng là tìm ra và loại bỏ nguyên nhân gây dị ứng để có hiệu quả lâu dài.

Một số thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 có tác dụng phụ là ức chế thần kinh trung ương, do đó, không nên sử dụng chúng khi đang tham gia giao thông, làm việc ở độ cao hoặc trong các hoạt động đòi hỏi sự tập trung. Việc tránh sử dụng rượu khi dùng thuốc cũng là rất quan trọng.

Nên sử dụng thuốc kháng histamin H1 trong thời gian ngắn và ngừng sử dụng khi các triệu chứng dị ứng giảm. Việc này giúp tránh tình trạng lệ thuộc vào thuốc, đặc biệt là đối với trẻ em vì có thể gây mệt mỏi và ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ.

Trong thời kỳ mang thai, nếu phụ nữ có các tình trạng như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, mày đay hay chàm, việc sử dụng thuốc chống dị ứng là cần thiết. Tuy nhiên, cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và chỉ sử dụng những loại thuốc có đủ bằng chứng về độ an toàn cho phụ nữ có thai.

Bài viết trên đây đã giải đáp thuốc kháng histamin H1 là gì, cũng như các chỉ định và lưu ý khi sử dụng chúng. Hãy tuân thủ theo các chỉ định của bác sĩ để tránh xảy ra các tác dụng phụ không mong muốn. Thuốc kháng histamin H1 chỉ điều trị triệu chứng, điều quan trọng là bạn phải tìm ra và quản lý nguyên nhân gây dị ứng thì mới hạn chế được tình trạng của bệnh.

Xem thêm:

• Thuốc kháng histamin H2 được dùng để điều trị bệnh gì?
• Cách dùng thuốc kháng histamin cho phụ nữ có thai an toàn