Thuốc lá điện tử là gì? Có gây hại không?

Để tránh tác hại của thuốc lá thông thường, nhiều người nghiện hút thuốc lá có xu hướng tìm đến những dạng khác của thuốc lá, nghĩ rằng “thuốc lá mới” an toàn và không gây hại. Tuy nhiên, sự thật là thuốc lá điện tử là một trong ba hình thái mới của thuốc lá và cả ba đều tác động xấu tới sức khỏe chẳng kém điếu thuốc truyền thống.

Thuốc lá điện tử là gì?

Hình dạng và chức năng của thuốc lá điện tử được mô phỏng như thuốc lá thông thường. Cơ chế hoạt động của thuốc lá điện tử là sử dụng thiết bị điện tử có hệ thống pin sạc làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra dạng khí dung cho người dùng hít vào luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá thật. 

Những mẫu thuốc lá điện tử hiện nay bày bán trên thị trường phần lớn đều sử dụng ống chứa dung dịch - loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp. Lưu ý là dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Nhiều người cho rằng thuốc lá điện tử vô hại hoặc rất ít có hại đến sức khỏe nhưng sự thật không phải như thế.

Thuốc lá điện tử có nhiều hình dạng, kích thước khác nhau, cũng như có nhiều tên gọi khác nhau khiến nhiều người hoang mang. Một số sản phẩm trông giống như điếu thuốc lá, có loại dùng một lần nhưng cũng có nhiều loại có pin sạc lại và hộp chứa chất lỏng có thể thay thế. Một số sản phẩm khác trông không giống như thuốc lá và có thể có các tên như: Vape Pens, Vape Boxes, Vapes, Tank systems, E-Hookah, Hookah Pen, Hookah Stick, Shisha Stick, Juul, Mechanical Mods, E-Cigar, and E-Pipe.

Trong khi thuốc lá truyền thống được kiểm soát chặt chẽ tại nhiều nước trên thế giới, nhưng với thuốc lá điện tử hiện vẫn chưa quy định kiểm soát. Đây là cơ hội để các nhà sản xuất thuốc lá điện tử chiếm lĩnh thị trường với những lời quảng cáo có cánh, dễ gây nhầm lẫn để thu hút người sử dụng, cụ thể như:

• Thuốc lá điện tử là sản phẩm vô hại hoặc rất ít hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường, trở thành văn hóa hút thuốc lành mạnh trong tương lai.
• Hương vị hấp dẫn: Các công ty thuốc lá điện tử đã tạo ra nhiều hương vị thân thiện với trẻ em như hương vị trái cây, kẹo bông...
• Thiết kế sản phẩm ấn tượng để tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ như giống các mặt hàng thực phẩm thông thường, hoặc giống với thuốc lá truyền thống, xì gà hoặc ống điếu, một số khác trông giống như cây bút hoặc USB hoặc dạng hình khẩu súng…
• Sử dụng mạng xã hội để quảng bá rộng khắp và tài trợ cho người nổi tiếng và có ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Thuốc lá điện tử có nhiều hình dạng, kích thước khác nhau, cũng như có nhiều tên gọi khác nhau khiến nhiều người hoang mang.

Thuốc lá điện tử có an toàn không?

Các cơ quan sức khỏe của Hoa Kỳ đã từng công bố trong năm 2019 có hơn 200 trường hợp tổn thương phổi liên quan đến thuốc lá điện tử. Điều này dấy lên hồi chuông cảnh báo về việc thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương phổi. 

Như đã nói ở trên, trong dung dịch của thuốc lá điện tử hầu hết đều có chứa chất nicotine - vốn là một chất gây nghiện tương tự như với thuốc lá truyền thống.

Dung dịch nicotine đậm đặc được sử dụng trong một số thiết bị này được gọi là tinh dầu (e-liquid hay e-juice). Thông thường, các dung dịch chứa các hợp chất hóa học propylene glycol, glycerin thực vật, nicotine và hương liệu. Tùy theo thương hiệu, các thành phần thường khác nhau đối với từng loại sản phẩm.

Có rất ít quy tắc hoặc quy định kiểm soát cách sản xuất hoặc quảng cáo các sản phẩm tại thời điểm này. Hàm lượng nicotine thực tế trong các sản phẩm cũng có thể khác với nội dung được ghi trên nhãn. Và các sản phẩm được dán nhãn là không có nicotine cũng có thể có nicotine.

Thuốc lá điện tử được chứng minh đã gây ra bệnh phổi như tắc nghẽn phổi mãn tính, ung thư phổi, hen, đột quỵ não, tim mạch, ung thư.

Giống như thuốc lá truyền thống, người sử dụng một khi đã dính vào nicotine sẽ bắt buộc phải dùng tiếp, nếu ngưng lại sẽ bị vật vã khó chịu, cuối cùng là không dứt ra được. Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, gây ra sinh non, thai chết lưu ở phụ nữ có thai. Nicotine làm giảm lưu lượng máu, gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ. Nicotine còn gây ra suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng.

Thuốc lá điện tử tiện dụng với các ống dung dịch được đóng gói cho hàng trăm hơi hút, hầu như không có định lượng về nồng độ nicotine trong mỗi ml. Điều này dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng, mức độ dung nạp nicotine và gây nguy cơ ngộ độc cấp tính.

Thuốc lá điện tử được chứng minh đã gây ra bệnh phổi như tắc nghẽn phổi mãn tính, ung thư phổi, hen, đột quỵ não, tim mạch, ung thư.

Một số loại thuốc lá điện tử có thể chứa những thành phần nguy hiểm như chì, formaldehyde hay Tetrahydrocannabinol (THC) là chất gây ung thư, dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Thuốc lá điện tử cũng giống thuốc lá truyền thống gây ảnh hưởng tới cả trẻ em, phụ nữ, những người hút thuốc lá thụ động. Ngành công nghiệp thuốc lá chủ trương tạo ra hàng ngàn hương vị thuốc lá điện tử hấp dẫn như vani, nước hoa, gà rán, hoa quả, kẹo... để không chỉ lôi kéo người hút chính mà ngay cả người hút thụ động cũng cảm thấy thích thú thậm chí là nghiện. Các chất hóa học trong khói của thuốc lá điện tử còn bám vào sofa, rèm cửa, giường, mùng, mền, chiếu, quần áo, trên bề mặt vật dụng và khi con người tiếp xúc thì nó thấm qua niêm mạc không tốt cho sức khỏe.

Thuốc lá điện tử cũng giống thuốc lá truyền thống gây ảnh hưởng tới cả trẻ em, phụ nữ, những người hút thuốc lá thụ động.

Một số chất phụ gia hương vị như diacetyl, propylen có gây ra bệnh viêm tiểu phế quản, viêm phổi nếu sử dụng lâu, hàm lượng lớn.

Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. 

Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy và các chất kích khác vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp. Trong đó, đã có một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện. Đã có trường hợp học sinh được đưa vào cấp cứu trong trạng thái vật vã, kích thích, loạn thần, ảo giác... do ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử chỉ sau một lần hút.

Thuốc lá điện tử có giúp cai nghiện thuốc lá không?

Thuốc lá điện tử hiện vẫn chưa được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ - FDA chấp thuận là thuốc hỗ trợ bỏ thuốc lá.

Các nghiên cứu nhằm kiểm tra xem thuốc lá điện tử liệu có thể giúp cai thuốc lá vẫn chưa đưa ra được kết quả nhất quán. Nghiên cứu giới hạn cho thấy chỉ sử dụng thuốc lá điện tử có chứa nicotine để cai thuốc có thể có hiệu quả trong thời gian ngắn, so với sử dụng liệu pháp thay thế nicotine bằng thuốc. 

Tuy nhiên, vẫn chưa có đủ bằng chứng đối chiếu sự an toàn và hiệu quả của việc sử dụng thuốc lá điện tử để cai thuốc. Thuốc lá điện tử có thể chỉ phù hợp ở những người không muốn thử các liệu pháp cai thuốc lá đã được xác thực hoặc những người đã thử nhưng chưa thành công với các liệu pháp đó.

Sử dụng thuốc lá điện tử như một biện pháp để bỏ thuốc lá không nên áp dụng.

Nếu bạn sử dụng thuốc lá điện tử để cai thuốc, xin nhớ rằng mục đích chính là hoàn toàn ngừng sử dụng các sản phẩm thuốc lá. Tương tự, đặc biệt không nên sử dụng kép, tức vừa dùng thuốc lá điện tử chứa nicotine và thuốc lá truyền thống.

Nếu bạn đang tìm kiếm sự hỗ trợ để ngừng hút thuốc, có rất nhiều các loại thuốc được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ - FDA thông qua đã được chứng minh an toàn và hiệu quả, tốt nhất bạn nên kết hợp giữa việc dùng thuốc và tư vấn với chuyên gia.

Do những quan ngại về an toàn chưa được giải quyết và kết quả nghiên cứu về tác dụng hỗ trợ cai thuốc lá của thuốc lá điện tử không thuyết phục. Vì thế, việc sử dụng thuốc lá điện tử như một biện pháp để bỏ thuốc lá không nên áp dụng.

Với những thông tin về thuốc lá điện tử là gì, có gây hại không hy vọng sẽ mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích. Tóm lại, khói thuốc lá, kể cả khói thuốc lá điện tử, là kẻ giết người thầm lặng, là tác nhân gây ra biết bao nhiêu bệnh tật, vẫn từng ngày, từng giờ đầu độc cả thế giới này, cần phải được loại khỏi môi trường sống của con người. 

Như Quỳnh

Nguồn tham khảo: Vinmec