Thùy trán có cấu tạo và chức năng gì? Tổn thương thùy trán có nguy hiểm không?

Thùy trán là một phần của vỏ não đóng vai trò rất quan trọng đối với ý thức của con người. Việc thùy trán bị tổn thương có thể ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, cuộc sống, thậm chí là tính mạng của chúng ta. Để tìm hiểu chi tiết hơn các vấn đề liên quan đến thùy trán, cùng tham khảo ngay bài viết dưới đây của nhà thuốc Long Châu nhé!

Tổng quan về thùy trán

Thùy trán vẫn là một bộ phận xa lạ đối với nhiều người khi nhắc đến các cơ quan trong cơ thể.

Thùy trán là gì?

Thùy trán là một phần của vỏ não, là một trong 4 thùy quan trọng của não bộ. Đây là nơi chứa đụng phần lớn những gì tạo nên con người chúng ta. Phần não này hoạt động kết hợp với nhiều vùng não khác, đem lại nhiều khả năng cho con người. Bất cứ điều gì khiến chúng ta làm liên quan đến suy nghĩ hoặc hành động có ý thức đều phụ thuộc vào khả năng chứa đựng trong thùy trán của mỗi người. 

Phần não này cũng là phần não mới nhất xét theo quan điểm tiến hóa và là phần phát triển cuối cùng. Điều này khiến thùy trán vừa dễ uốn nắn vừa dễ bị tổn thương trong quá trình phát triển.

Vị trí của thùy trán trên cơ thể

Theo các nhà thần kinh học, nghiên cứu y học chia não bộ thành bốn thùy: Thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm và thùy thái dương. Não bộ là cơ quan phức tạp, nó chứa hàng tỷ tế bào thần kinh làm việc, phối hợp cùng nhau. Đại não là phần mới nhất của não bộ đã tiến hóa và chứa hầu hết các chức năng "cao cấp" như: Suy nghĩ có ý thức, đạo đức, trí nhớ hay khả năng suy luận, học hỏi, các quá trình phức tạp khác. Thùy trán chính là bộ phận đóng vai trò quan trọng trong quá trình tập các chức năng nhận thức phức tạp này. Nó chiếm từ 2 - 40% vỏ não của con người.

Đúng như tên gọi của nó, thùy trán nằm ở phía trước của não, ngay sau trán và nằm dưới phần xương sọ trán. Phần não này nằm trên đỉnh thùy thái dương, phía trước thùy đỉnh và ngoài thùy chẩm. Nó được phân tách khỏi thùy đỉnh bằng một đường rãnh trung tâm giữa các mô và tách khỏi thùy thái dương bằng một đường rãnh sâu hơn là rãnh bên.

Tầm quan trọng, chức năng của thùy trán

Vậy thùy trán có chức năng như thế nào đối với toàn bộ cơ thể?

Tầm quan trọng

Thùy trán được coi là phần não trưởng thành chậm nhất. Nó tiếp tục được tạo ra và cắt bớt các kết nối thần kinh cho đến giữa tuổi hai mươi của một người. Điều này có nghĩa, việc tổn thương não sớm trong đời khiến thùy trán đặc biệt rất dễ bị tổn thương. Nó có khả năng ảnh hưởng mãi mãi đến hành vi và nhận thức của con người. 

Phần thùy này liên quan và có vai trò quan trọng đến một loạt các chức năng nhận thức cao hơn ở con người. Mặc dù tất cả các loài động vật có vú đều có thùy trán. Tuy nhiên, một số loài động vật có tính xã hội cao như cá heo và linh trưởng lại có xu hướng có thùy trán phát triển hơn. Điều này cho thấy, các tương tác xã hội của con người đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển trí thông minh và bộ não phải hoạt động mạnh mẽ dành những nguồn lực chính để đáp ứng nhu cầu giao tiếp, tương tác xã hội. Con người có thùy trán lớn hơn và phát triển hơn bất kỳ loài động vật nào khác.

Chức năng 

Một số chức năng của thùy trán bao gồm:

• Sản xuất lời nói và ngôn ngữ: Thùy trán có chức năng giúp đưa các suy nghĩ thành lời nói. Nó đóng vai trò hiểu ngôn ngữ, ký ức ngôn ngữ và cách nói. Việc thùy trán bị tổn thương có thể làm ảnh hưởng, suy yếu khả năng nói, hiểu ngôn ngữ hoặc khiến con người không có khả năng tạo ra những lời nói có ý nghĩa.
• Một số kỹ năng vận động: Phần thùy trán chiếm diện tích vỏ não vận động chính. Nó giúp cơ thể phối hợp các chuyển động tự nguyện bao đồm các hoạt động đi, chạy bộ.
• So sánh các đối tượng: Thùy trán có khả năng giúp phân loại các đối tượng như con người, đồ vật, hiện tượng.
• Hình thành ký ức: Vai trò của não bộ phần lớn đều có khả năng ghi nhớ. Chính vì vậy, thùy trán không phải là phần não duy nhất đảm nhận trách nhiệm này. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu, đây chính là phần não có vai trò chính và đặc biệt quan trọng trong việc hình thành các ký ức dài hạn.
• Biểu hiện và điều tiết cảm xúc: Bên cạnh vai trò có thể biểu hiện và hiểu được cảm xúc của bản thân và người khác, sự đồng cảm được xuất phát từ thùy trán.
• Sự hình thành và phát triển nhân cách: Do vai trò của thùy trán trong trí nhớ, điều tiết cảm xúc, biểu hiện, kiểm soát xung động và các chức năng quan trọng khác nên nó đóng vai trò quan trọng trong tính cách. Tổn thương ở thùy trán có thể gây ra những thay đổi đột ngột và ngay lập tức trong tính cách.
• Hành vi, động lực tìm kiếm phần thưởng, niềm vui và hạnh phúc: Dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò tạo ra phần thưởng và động lực, nó hoạt động tích cực ở thùy trán vì hầu hết các tế bào thần kinh nhạy cảm với dopamine của não đều nằm ở đây.
• Quản lý sự chú ý: Bao gồm các sự chú ý có chọn lọc. Chức năng của thùy trán nếu không hoạt động chính là nguyên nhân dẫn đến chứng rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc rối loạn thiếu tập trung.
• Chức năng kiểm soát xung động, các hành vi xã hội.

Tổn thương thùy trán có nguy hiểm không?

Như đã biết, thùy trán là bộ phận quan trọng góp phần hình thành nhận thức, tuy duy cảm xúc của con người. Hầu hết ở mọi người, phần thùy trán có thể bị teo đi trong những năm cuối đời. Từ khoảng 60 tuổi, thể tích thùy trán có thể giảm từ 0,5 - 1%. Sự suy giảm này diễn ra chậm nhưng đều đặn dẫn đến nhiều thay đổi về trí nhớ cho con người khi về già. 

Một số người có thể bị mất trí nhớ nhẹ hoặc trở nên khó khăn khi tìm kiếm một số từ ngữ. Đây là biểu hiện của sự lão hóa bình thường. Nếu sự suy giảm thùy trán diễn ra nhanh hơn có thể là nguyên nhân dẫn đến các triệu chứng sa sút trí tuệ.

Thùy trán là phần dễ tổn thương nhất trong 4 thùy não. Thứ nhất, nó là phần não cuối cùng được phát triển đầy đủ. Thứ hai, vị trí của thùy trán nằm ở phía trước khiến nó dễ bị tổn thương trước những chấn thương do tai nạn ngoài ý muốn. Ngay cả những tác động nhỏ cũng có thể làm não rung chuyển đủ để cản trở hoạt động của thùy trán. Một số chấn thương nặng dẫn đến động kinh thùy trán nguy hiểm ở người.

Ảnh hưởng của tổn thương thùy trán tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của nó cũng như thời gian phát hiện. Một số đứa trẻ bất thường về phát triển, bao gồm những đứa trẻ sống trong môi trường kích thích bị lạm dụng hay các yếu tố khiến thùy trán tổn thương sớm. Những đứa trẻ ấy có thể bị tổn thương thùy trán trong nhiều năm và khó phục hồi hơn cả so với những người bị tổn thương thùy trán do tai nạn chấn thương. Việc điều trị chấn thương thùy trán thường bao gồm điều trị y tế và tâm lý, vì thùy trán là nơi chứa đựng đời sống tình cảm và tính cách.

Tổn thương thùy trán có thể gây tổn thương trên diện rộng và sâu rộng, như trong trường hợp chứng mất trí nhớ thùy trán, dẫn đến hung hăng, thay đổi hành vi và khó khăn về ngôn ngữ. Một số hậu quả khác của tổn thương thùy trán bao gồm:

• Không có khả năng tham gia vào việc ra quyết định liên quan đến đạo đức.
• Khó khăn trong việc lập kế hoạch, chức năng điều hành và sự chú ý.
• Mất trí nhớ.
• Những thay đổi đột ngột và kịch tính trong tính cách.
• Trí tuệ suy giảm.
• Thay đổi cảm xúc, bao gồm các dấu hiệu trầm cảm và lo lắng.
• Khó hiểu các tín hiệu xã hội hoặc liên quan đến cảm xúc của người khác.
• Thay đổi kỹ năng vận động và khả năng suy luận.

Như vậy, có thể thấy, thùy trán đóng vai trò quan trọng đối với con người. Bài viết trên đây chia sẻ thông tin chi tiết về thùy trán cũng như vai trò, chức năng. Theo dõi Nhà thuốc Long Châu để đọc thêm những kiến thức y khoa bổ ích bạn nhé!

Xem thêm:

• Cơ thể người gồm mấy phần? Hệ thống cấu tạo cơ thể người
• Thùy đảo là gì? Cấu trúc, vai trò, chức năng của thùy đảo