Tìm hiểu về huyết khối động mạch do xơ vữa (AT): Hiểu rõ để phòng ngừa!

Huyết khối động mạch là một vấn đề y tế nghiêm trọng, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Nguyên nhân chủ yếu của huyết khối động mạch là xơ vữa động mạch, một tình trạng mà các mảng bám tích tụ bên trong thành mạch máu. Việc nhận biết và điều trị sớm, cũng như thay đổi lối sống lành mạnh, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát căn bệnh này. Vậy huyết khối động mạch là gì? Cùng tham khảo qua bài viết dưới đây nhé!

Huyết khối động mạch do xơ vữa là gì?

Huyết khối động mạch là hiện tượng xảy ra khi cục máu đông hình thành trong các động mạch, các mạch máu mang máu giàu oxy và dưỡng chất từ tim đến các cơ quan khác. Giống như huyết khối tĩnh mạch sâu, huyết khối động mạch chủ ảnh hưởng đến động mạch thay vì tĩnh mạch. Động mạch thường lớn hơn và mang lưu lượng máu nhiều hơn.

Nguyên nhân chính gây ra huyết khối động mạch là do xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa này chủ yếu bao gồm chất béo dư thừa, canxi và các sản phẩm chuyển hóa tại chỗ của nội mạch. Khi các mảng xơ vữa phát triển, chúng làm thu hẹp lumen của động mạch. Dưới áp suất của dòng máu cao, các mảng xơ vữa này có thể bong ra, cuốn theo dòng máu và hình thành huyết khối động mạch do xơ vữa.

Do đó, huyết khối động mạch do xơ vữa có thể dẫn đến các tình trạng nguy hiểm đến tính mạng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ khi làm tắc nghẽn các mạch máu cung cấp máu cho tim như động mạch vành hoặc các mạch máu não.

Triệu chứng của huyết khối động mạch do xơ vữa

Triệu chứng của huyết khối động mạch do xơ vữa thay đổi tùy thuộc vào vị trí của cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu. Các triệu chứng bao gồm:

• Đau ở một chân;
• Đau cách hồi khi đi lại;
• Sưng ở chân hoặc tay;
• Tức ngực;
• Tê và yếu ở một bên của cơ thể;
• Thay đổi tri giác.

Tuy nhiên, nhiều người có thể không có triệu chứng nào do huyết khối động mạch do xơ vữa nếu cục máu đông không hoàn toàn tắc nghẽn mạch máu hoặc nếu vùng bị tắc nghẽn có tuần hoàn bàng hệ cung cấp máu thay thế. Dù vậy, người bệnh vẫn luôn đối diện với nguy cơ tắc mạch do huyết khối động mạch do xơ vữa tại bất kỳ vị trí nào trong tương lai.

Biến chứng nguy hiểm của huyết khối động mạch do xơ vữa:

• Nhồi máu cơ tim: Với các triệu chứng như đau  tức ngực, lan lên hàm, lưng hoặc cổ, khó thở, choáng váng và trụy mạch.
• Đột quỵ nhồi máu não: Các triệu chứng như tê liệt một bên cơ thể khó khăn khi đi lại, mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn ở một bên mắt, nói lắp, méo miệng và nhìn đôi.

Những yếu tố gia tăng nguy cơ mắc huyết khối động mạch do xơ vữa

Các yếu tố nguy cơ gây ra cục máu đông do xơ vữa trong động mạch bao gồm:

• Hút thuốc lá;
• Bệnh đái tháo đường;
• Huyết áp cao;
• Cholesterol cao;
• Béo phì;
• Chế độ ăn uống mất cân bằng;
• Tiền sử gia đình;
• Lối sống thụ động;
• Người lớn tuổi.

Các yếu tố này có thể khiến người dân có nguy cơ mắc bệnh huyết khối động mạch cao hơn so với những người không có yếu tố nguy cơ này.

Cách chẩn đoán huyết khối động mạch do xơ vữa như thế nào?

Để xác định vị trí và mức độ nghiêm trọng của huyết khối động mạch do xơ vữa, các bác sĩ thường chỉ định thực hiện các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Siêu âm Doppler mạch máu là bước đầu tiên quan trọng. Kỹ thuật này sử dụng sóng âm thanh để đánh giá lưu lượng máu và phát hiện ra những thay đổi bất thường trong âm thanh doppler do sự hiện diện của cục máu đông.

Bên cạnh siêu âm Doppler, điện tâm đồ (ECG) cũng đóng vai trò hỗ trợ trong chẩn đoán. ECG ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường về nhịp tim và lưu lượng máu, từ đó cảnh báo nguy cơ thiếu máu cơ tim do tắc nghẽn động mạch do cục máu đông.

Trong trường hợp cần thiết, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh xâm lấn hơn có thể được áp dụng, bao gồm chụp động mạch xóa nền (DSA). Kỹ thuật này sử dụng tia X và thuốc cản quang để tạo ra hình ảnh chi tiết về lòng động mạch, giúp xác định vị trí chính xác và mức độ tắc nghẽn do cục máu đông gây ra.

Điều trị huyết khối động mạch do xơ vữa

Có thể áp dụng một số biện pháp điều trị như sau:

Thuốc

Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết: Thuốc tiêu sợi huyết sẽ làm loãng máu để giúp tan cục máu đông. Chỉ định này thường được áp dụng khi huyết khối động mạch do xơ vữa gây tắc nghẽn động mạch cấp tính, nhằm kịp thời tái thông máu và giảm nguy cơ hoại tử cơ quan đích. Vì thuốc tiêu sợi huyết có thể tan cục máu đông nhanh chóng nên cũng có thể gây chảy máu nguy hiểm. Sau đó, tác dụng của chỉ định này sẽ được duy trì bằng các thuốc chống đông máu, giúp ngăn ngừa khả năng hình thành cục máu đông mới trong tương lai.

Trong trường hợp xơ vữa động mạch gây ra huyết khối dẫn đến đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim, người bệnh có thể phải điều trị suốt đời.

Thủ thuật can thiệp

Các phương pháp thủ thuật hoặc phẫu thuật để điều trị huyết khối động mạch do xơ vữa gây tắc nghẽn động mạch vành bao gồm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành và nong mạch bằng bóng kết hợp đặt stent.

Trong phẫu thuật bắc cầu động mạch vành, bác sĩ sẽ sử dụng một mạch máu từ một phần khác của cơ thể để tạo cầu nối qua đoạn động mạch bị tắc nghẽn.

Trong thủ thuật nong mạch bằng bóng kết hợp đặt stent, bác sĩ tiếp cận qua một đường rạch da nhỏ và thực hiện quy trình bằng các dụng cụ nội mạch qua da.

Ngoài ra, phẫu thuật bóc tách nội mạc động mạch cảnh có thể được xem xét trong các trường hợp bệnh nhân bị đột quỵ do huyết khối động mạch do xơ vữa từ động mạch cảnh.

Thay đổi lối sống

Nguyên nhân gây ra huyết khối động mạch trong các trường hợp này là do xơ vữa động mạch, những thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, kiểm soát huyết áp tốt, điều chỉnh đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường, điều trị rối loạn lipid máu, và tăng cường hoạt động thể lực... có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Đồng thời, việc điều trị bằng thuốc cho các bệnh lý trên cần được tuân thủ suốt đời, với sự theo dõi và đánh giá định kỳ từ bác sĩ.

Huyết khối động mạch do xơ vữa là một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như đau tim và đột quỵ. Việc nhận biết triệu chứng kịp thời và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cực kỳ quan trọng.

Xem thêm: Rối loạn đông máu có chữa được không?