Tìm hiểu về ung thư đầu và cổ

Bài viết tham vấn từ Bác sĩ Tay Hin Ngan

Chuyên khoa Tai - Mũi - Họng, Bệnh viện Mount Elizabeth, Singapore

Ung thư đầu và cổ, hay ung thư tai mũi họng, có thể không phải lúc nào cũng xuất hiện khi chúng ta khi tìm kiếm các triệu chứng ung thư. Các dấu hiệu và triệu chứng của các bệnh ung thư này cũng có thể biến mất hoặc không rõ ràng ở giai đoạn đầu làm trì hoãn việc chẩn đoán.

Do đó, việc tìm hiểu thông tin về các dấu hiệu và triệu chứng mà các bệnh ung thư này mang lại sẽ rất hữu ích trong việc giúp bạn phát hiện các triệu chứng tiềm ẩn, để bạn có thể được chẩn đoán và bắt đầu điều trị càng sớm càng tốt.

Đọc tiếp để tìm hiểu về một số bệnh ung thư tai mũi họng phổ biến như ung thư vòm họng, ung thư thanh quản và ung thư tuyến giáp, các dấu hiệu cảnh báo và lựa chọn điều trị.

Ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng được xếp hạng trong số 10 bệnh ung thư hàng đầu mà nam giới từ 30 – 59 tuổi phải đối mặt ở Singapore*. Bệnh xảy ra khi các tế bào ở các mô phía sau mũi, ngay phía trên miệng và vòm họng, trở thành ung thư.

*Văn phòng Đăng ký Bệnh tật Quốc gia: Tỷ lệ mắc ung thư ở nam giới từ 2015 – 2019.

Triệu chứng của ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng có thể giống các tình trạng phổ biến khác và thường khó phát hiện cho đến giai đoạn tiến triển.

Dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng cần chú ý:

• Khối u ở cổ (khi tế bào ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết).
• Tai bị tắc, giảm thính lực hoặc ù tai (ù tai), đặc biệt là một bên.
• Đờm dính máu từ mũi và cổ họng.
• Chảy máu cam tái phát.
• Mũi bị nghẹt, đặc biệt là một bên và xảy ra đột ngột.

Các yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vòm họng bao gồm:

• Tiền sử gia đình.
• Chủng tộc (tỷ lệ mắc bệnh cao hơn được ghi nhận ở người Trung Quốc).
• Một chế độ ăn kiêng bao gồm tiêu thụ nhiều cá muối và thiếu trái cây và rau quả tươi.
• Nhiễm virus Epstein-Barr* (EBV).

*Nhiễm EBV là một bệnh nhiễm virus phổ biến thường gây ra các triệu chứng nhẹ như sốt, đau họng và có liên quan đến sự phát triển ung thư vòm họng. Bản thân virus EBV không gây ung thư vòm họng. Tuy nhiên, chính sự tương tác giữa virus EBV và các yếu tố khác như tính nhạy cảm di truyền và/hoặc các yếu tố nguy cơ môi trường sau đó có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư vòm họng.

Chẩn đoán ung thư vòm họng

Chẩn đoán thường bắt đầu từ thăm khám tổng quát của Bác sĩ. Khai thác các dấu hiệu, triệu chứng và khám bất kỳ nổi hạch, u, cục bất thường nào. Các xét nghiệm chẩn đoán có thể được thực hiện để chẩn đoán bệnh ung thư. Các xét nghiệm như:

• Nội soi mũi – một ống dài, nhỏ, và linh hoạt có camera ở đầu được đưa vào mũi để kiểm tra phía sau mũi xem có bất thường không.
• Sinh thiết – một mẫu nhỏ các mô đáng ngờ được lấy ra và kiểm tra dưới kính hiển vi để kiểm tra tế bào ung thư.
• Xét nghiệm máu – do có mối liên quan giữa EBV và ung thư vòm họng, xét nghiệm máu giúp phát hiện EBV antigen, hoặc DNA EBV có thể hỗ trợ chẩn đoán sớm và sàng lọc ung thư vòm họng.

Nếu ung thư được xác nhận, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm sâu hơn như chụp CT (Chụp cắt lớp vi tính) , MRI (Chụp cộng hưởng từ) và chụp PET (Chụp cắt lớp gắn đồng vị phóng) để xác định giai đoạn của ung thư nhằm đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Phương pháp điều trị

Ung thư vòm họng giai đoạn đầu thường được điều trị bằng xạ trị, trong khi giai đoạn muộn của ung thư sẽ cần điều trị bằng sự kết hợp giữa xạ trị và hóa trị. Phẫu thuật được chỉ định khi một số bệnh ung thư vẫn còn sau khi điều trị tia xạ, hóa chất hoặc tái phát – khi ung thư xuất hiện trở lại sau đợt điều trị trước đó.

Ung thư Họng (Ung thư vòm họng) và Thanh quản (Ung thư thanh quản)

Chúng đề cập đến các khối u phát triển trong họng (xung quanh thanh quản) hoặc trong chính thanh quản. Thanh quản được chia thành khu vực phía trên dây thanh âm (supraglottis), dây thanh âm (Glottis -Thanh môn) và khu vực dưới dây thanh âm (subglottis).

Triệu chứng

Thanh quản cho phép chúng ta nuốt và nói, và các triệu chứng thường ảnh hưởng đến các chức năng này.

Các dấu hiệu và triệu chứng cần chú ý bao gồm:

• Thay đổi giọng nói như khàn giọng trong hơn một tháng.
• Đau họng dai dẳng.
• (Các) khối u ở cổ.
• Khó khăn hoặc đau khi nuốt.
• Khó thở.
• Đau tai.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư bao gồm:

• Hút thuốc.
• Tiêu thụ quá nhiều rượu.
• Nhiễm papillomavirus ở người (HPV).

Chẩn đoán

Chẩn đoán bắt đầu bằng việc thảo luận về bệnh sử và các triệu chứng mà bạn gặp phải. Sau đó, bệnh nhân sẽ được khám sức khỏe để kiểm tra vết loét và khối u trong miệng, họng hoặc nổi hạch bạch huyết ở cổ.

Các xét nghiệm tiếp theo có thể được thực hiện bao gồm:

• Nội soi mũi họng - một ống nội soi được đưa vào mũi, họng hoặc hầu họng để kiểm tra các dấu hiệu ung thư. Sinh thiết sẽ được thực hiện để xác nhận chẩn đoán nếu tìm thấy cục hoặc khối u.
• Nội soi thanh quản – một ống nội soi được đưa vào cổ họng và thanh quản để đánh giá mức độ chính xác của khối u đã được phát hiện. Điều này được thực hiện dưới gây mê và thường đi kèm với sinh thiết để xác nhận chẩn đoán.
• Nội soi toàn thể – một ống nội soi được đưa vào để kiểm tra thanh quản, thực quản, miệng, khoang mũi và phổi trong một buổi dưới gây mê. Sinh thiết sẽ được thực hiện khi cần thiết để loại trừ một bệnh ung thư khác ở những vị trí có nguy cơ tương tự.

Nếu phát hiện ung thư vòm họng hoặc thanh quản, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm sâu hơn như chụp CT, chụp MRI và chụp PET để xác định giai đoạn và mức độ di căn của ung thư để có thể tư vấn kế hoạch điều trị thích hợp.

Phương pháp điều trị

Việc điều trị sẽ được khuyến cáo tùy thuộc vào vị trí của ung thư, kích thước của khối u, giai đoạn ung thư và sức khỏe toàn trạng. Ung thư giai đoạn đầu bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc xạ trị. Ung thư giai đoạn muộn sẽ liên quan đến phẫu thuật cắt bỏ khối u, sau đó kết hợp xạ trị và hóa trị. Tiếp đó, phẫu thuật cũng có thể được khuyến nghị để cắt bỏ bất kỳ tế bào, tổ chức ung thư còn sót lại hoặc tái phát.

Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là bệnh ung thư thường gặp thứ 8 ở phụ nữ ở Singapore. Nó ảnh hưởng đến tuyến giáp, nằm ở nền cổ, ngay dưới yết hầu. Tuyến giáp sản xuất hormone điều chỉnh nhịp tim, huyết áp, mức cholesterol, nhiệt độ cơ thể và cân nặng.

Ung thư tuyến giáp xảy ra khi các tế bào trong tuyến giáp biến đổi và phát triển, hình thành các khối u. Hầu hết các bệnh ung thư tuyến giáp đều có khả năng điều trị khỏi cao, đặc biệt ở những bệnh nhân trẻ tuổi với tỷ lệ chữa khỏi rất lâu dài.

Triệu chứng

Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến giáp biểu hiện rất ít hoặc không có triệu chứng. Tuy nhiên, khi ung thư phát triển, bệnh nhân có thể nhận thấy một khối u hoặc khối ở cổ. Hầu hết các khối u tuyến giáp đều lành tính, nhưng cần phải xét nghiệm, đánh giá chuyên sâu để phân biệt giữa khối u ung thư và khối u lành. Một số dấu hiệu cần chú ý bao gồm:

• (Các) khối u ở phía trước cổ.
• Khàn giọng.
• Khó nuốt.
• Đau vùng cổ, tại vị trí tuyến giáp.
• Khối u ở hai bên cổ (nổi hạch).

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp bao gồm:

• Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến giáp.
• Tiếp xúc với mức độ bức xạ cao, đặc biệt là ở vùng đầu và cổ.

Chẩn đoán

Chẩn đoán thường bắt đầu với bất kỳ triệu chứng, tiền sử gia đình có vấn đề về tuyến giáp, và bất kỳ nguy cơ phơi nhiễm nào với các yếu tố nguy cơ cũng cần được đánh giá. Bác sĩ có thể thăm khám lâm sàng vùng cổ của bạn để kiểm tra những bất thường, chẳng hạn như sự hiện diện của một khối u tuyến giáp. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu một hoặc nhiều xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu – để kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp của bạn để xác định xem tuyến giáp của bạn có hoạt động bình thường hay không.
• Hình ảnh siêu âm – tăng âm sẽ có thể hiển thị 'hình ảnh' của tuyến giáp và xem nó có bất kỳ nốt nào hay không. Sinh thiết có thể được yêu cầu nếu tìm thấy khối u đáng ngờ.
• Sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ – sử dụng siêu âm để xác định vị trí nốt hoặc cục, một cây kim rất nhỏ được đưa vào đó để lấy tế bào từ nốt, sau đó được kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm tế bào ung thư.

Các phương pháp quét hình ảnh khác như chụp CT hoặc MRI có thể cần thiết nếu nghi ngờ ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết ở cổ.

Phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị được khuyến nghị sẽ phụ thuộc vào kích thước và loại ung thư tuyến giáp và liệu ung thư có di căn ra ngoài tuyến giáp hay không. Phương pháp điều trị bao gồm:

• Phẫu thuật: Phương pháp này cắt bỏ một thùy hoặc toàn bộ tuyến giáp. Việc nạo vét các hạch bạch huyết ở giữa cổ hoặc hai bên cổ có thể cần thiết tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh ung thư.
• Điều trị bằng iốt phóng xạ: Thường được yêu cầu sau phẫu thuật, phương pháp này có liên quan đến việc bệnh nhân tiêu thụ một lượng nhỏ iốt phóng xạ và an toàn. Phương pháp được thực hiện để tiêu diệt bất kỳ mô tuyến giáp nào còn sót lại sau phẫu thuật hoặc các tế bào ung thư còn sót lại có thể đã di căn nhưng vẫn không thể phát hiện được. Điều này làm giảm nguy cơ tái phát ung thư.
• Liệu pháp hormone: Vì cơ thể không thể sản xuất hormone tuyến giáp một khi toàn bộ tuyến giáp bị cắt bỏ nên nó cần được thay thế bằng thuốc. Liều cao hơn thường được dùng để ức chế hormone kích thích tuyến giáp (TSH), loại hormone này sẽ khuyến khích sự phát triển của tế bào ung thư, do đó làm giảm nguy cơ tái phát.
• Xạ trị: Được sử dụng trong các trường hợp phẫu thuật không thể loại bỏ hoàn toàn khối u hoặc để kiểm soát ung thư tuyến giáp đã di căn sang các vị trí cục bộ khác như xương.
• Hóa trị: Hóa trị hoặc liệu pháp trúng đích hiếm chỉ được sử dụng trong ung thư tuyến giáp tiến triển đã di căn ngoài các hạch bạch huyết đến các bộ phận khác của cơ thể và nếu nó không đáp ứng với điều trị bằng iốt phóng xạ.

Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả ung thư

Mặc dù các triệu chứng được đề cập trong bài viết này không phải lúc nào cũng là do ung thư và có thể do nhiều bệnh thông thường gây ra, nhưng hãy cảnh giác và xem xét các triệu chứng có vẻ bất thường đối với bạn, đặc biệt khi đó là những triệu chứng mới và không biến mất sau một thời gian (thường là 1 tháng). Phương pháp điều trị ung thư có tỷ lệ thành công cao hơn khi ung thư được chẩn đoán sớm. Nếu bạn cần tư vấn y tế, hãy tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng.

Hiểu biết về ung thư đầu và cổ giúp bạn nhận thức rõ hơn về nguy cơ, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả. Đừng bỏ qua những dấu hiệu bất thường và hãy thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cụ thể. Bảo vệ sức khỏe đầu và cổ là một phần quan trọng trong việc duy trì chất lượng cuộc sống và sự khỏe mạnh toàn diện. Hãy chủ động chăm sóc bản thân và lan tỏa thông tin để mọi người cùng nhận thức và phòng ngừa ung thư hiệu quả.