Tĩnh mạch là những mạch máu từ đâu và có chức năng gì?

Trên cơ thể người có 3 loại mạch máu chính là: Động mạch, mao mạch và tĩnh mạch. Mỗi loại đều có những chức năng, nhiệm vụ khác nhau, trong đó tĩnh mạch có cấu tạo phức tạp hình thành từ sự kết hợp mạng lưới của các tiểu tĩnh mạch. 

Tĩnh mạch là gì?

Tĩnh mạch hay ven là những mạch máu thuộc hệ thống tuần hoàn trong cơ thể. Chúng bắt nguồn từ mao mạch về tim và có chức năng vận chuyển máu từ mao mạch trở về tim. Bộ phận này đôi khi cũng gặp những vấn đề cần được khắc phục như: Khiếm khuyết tại tĩnh mạch hay xuất hiện cục máu đông.

Tĩnh mạch là một trong những mạch máu quan trọng trong hệ thống tuần hoàn máu

Khi quan sát, chúng ta có thể thấy tĩnh mạch trên da có màu xanh, xanh tím, xanh dương hoặc màu đỏ (hiếm gặp). Nhưng trên thực tế bản thân tĩnh mạch lại không có màu xanh. Màu sắc mà chúng thể hiện trên da là do tác động của các yếu tố: Sự tương tác của ánh sáng và da, do tĩnh mạch và não bộ hay không thỏa tiêu chuẩn nồng độ oxy trong máu.

Có 4 loại tĩnh mạch chính trong cơ thể người gồm:

• Các tĩnh mạch phổi: Có nhiệm vụ mang máu chứa oxy từ phổi đến tâm nhĩ trái của tim.
• Các tĩnh mạch hệ thống: Giúp vận chuyển máu bị thiếu oxy từ các bộ phận còn lại trên cơ thể về lại tâm nhĩ phải của tim.
• Các tĩnh mạch nông: Là những tĩnh mạch nằm gần bề mặt da và sẽ không nằm gần động mạch tương ứng.
• Các tĩnh mạch sâu: Những tĩnh mạch này nằm sâu bên trong các mô cơ và luôn ở gần vị trí một động mạch tương ứng trùng tên.

Cấu tạo của tĩnh mạch

Trong cơ thể mỗi người, vị trí tĩnh mạch có thể di dịch ít nhiều so với vị trí cố định của động mạch và tùy theo cơ địa. Khi đủ dung lượng máu, tĩnh mạch sẽ phồng lên thành dạng ống với đường kính từ 1mm đến 1 - 1,5cm. Ngược lại, bộ phận này có thể xẹp xuống nếu không nạp đủ dung lượng.

Cấu tạo của tĩnh mạch gồm 3 lớp chính

Cấu tạo tĩnh mạch gồm 3 lớp:

• Lớp áo trong: Là lớp tế bào nội mô kém phát triển, không tồn tại màng ngăn chun trong. Ở các tĩnh mạch chi (tay và chân) có kích cỡ trung bình trở lên, lớp này đều chứa các van một chiều nhằm ngăn máu chảy ngược trở lại.
• Lớp áo giữa: So với lớp áo giữa của động mạch, lớp này có kích thước mỏng hơn. Chúng chứa một lượng lớn collagen và được cấu từ vô vàn sợi cơ trơn hướng vòng và một ít sợi chun.
• Lớp áo ngoài: Là lớp dày nhất, được tạo thành chủ yếu từ collagen - thành phần chính của các mô liên kết. Đồng thời có rất nhiều cơ vòng bao bọc xung quanh lớp này.

Các lớp cấu tạo của tĩnh mạch luôn mỏng và dễ giãn hơn so với động mạch. Giãn tĩnh mạch chi dưới là một trong những bệnh lý thường gặp ở bộ phận này. Nhờ mỏng và khả năng co giãn, tĩnh mạch có thể lưu chuyển lượng máu lớn với điều kiện áp lực bên trong ít thay đổi. Tuy nhiên, tĩnh mạch thường có thiết diện lớn hơn nhiều so với động mạch. Đặc biệt, thiết diện tĩnh mạch càng lớn khi càng gần về tim.

Chức năng của tĩnh mạch

Tĩnh mạch có chức năng chính là đưa máu nghèo oxy và thiếu dinh dưỡng quay trở về tim. Cụ thể:

Trong tuần hoàn toàn thân

Trong tuần hoàn toàn thân, máu giàu oxy và dưỡng chất được bơm từ tâm thất trái qua các động mạch đến các cơ và hệ cơ quan trên cơ thể. Lúc này khí oxy và các chất dinh dưỡng được trao đổi tại các mao mạch. Sau khi hấp thụ chất thải tế bào và khí CO2, máu trong các mao mạch được các tĩnh mạch vận chuyển đến tâm nhĩ phải sau đó đến tâm thất phải của tim.

Tĩnh mạch giữ vai trò quan trọng trong tuần hoàn máu toàn thân

Trong tuần hoàn phổi

Trong tuần hoàn phổi, máu đã khử oxy sau khi đưa về tim được động mạch phổi đưa đến phổi để trao đổi khí. Tiếp đó, các tĩnh mạch phổi đưa máu có oxy từ phổi trở lại tâm nhĩ trái, đổ vào tâm thất trái, hoàn thành chu kỳ tuần hoàn máu. Việc mang máu về tim của tĩnh mạch được hỗ trợ bởi hoạt động bơm của cơ và sự thở của lồng ngực trong quá trình hô hấp.

Có thể thấy, tĩnh mạch đóng vai trò vô cùng quan trọng với sự sống của con người. Ngoài chức năng vận chuyển máu quay về tim, chúng còn có nhiệm vụ điều hòa nhiệt độ và lưu trữ máu trong cơ thể. Khi nhiệt độ không khí tăng lên, tĩnh mạch sẽ hút thêm nhiều máu hơn để giúp làm mát bề mặt da.

Tĩnh mạch chỉ hoạt động hiệu quả nhất khi cơ thể chúng ta vận động liên tục. Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài có thể gây ra tình trạng ứ máu tĩnh mạch hay khiến máu trong tĩnh mạch bị chảy ngược theo sức hút của trọng lực, có thể gây ra suy giảm tuần hoàn máu. Đó là lý do cơ thể cần tới van tim để ngăn tình trạng này.

Các bệnh lý tĩnh mạch thường gặp

• Suy van tĩnh mạch: Là rối loạn phổ biến nhất của hệ thống tĩnh mạch. Bệnh lý này thường được biểu hiện dưới dạng giãn tĩnh mạch hay tĩnh mạch mạng nhện.
• Huyết khối tĩnh mạch sâu: Là tình trạng cục máu đông xuất hiện trong tĩnh mạch sâu, thường gặp nhất ở tĩnh mạch chân nhưng đôi khi hiện tượng này cũng có thể xảy ra ở tĩnh mạch trên cánh tay. Một số yếu tố nguy cơ gây huyết khối tĩnh mạch sâu có thể kể đến như: Bất động lâu, ung thư, béo phì, tổn thương mạch máu do chấn thương và các rối loạn bẩm sinh dễ hình thành cục máu đông.

• Tăng áp cửa: Các tĩnh mạch cửa có nhiệm vụ đưa máu đến gan và được tìm thấy trong bụng. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa thường có liên quan đến các bệnh về gan và xơ gan. Mặt khác, các tình trạng như cục máu đông gây tắc nghẽn, khối u gây chèn ép hoặc tổn thương do lao cũng có thể gây ra bệnh lý này. Khi áp lực tăng lên trong các tĩnh mạch cửa, sẽ phát triển một tuần hoàn bàng hệ, từ đó gây giãn các tĩnh mạch (như giãn tĩnh mạch thực quản).

• Viêm tắc tĩnh mạch: Là tình trạng viêm gây tắc tĩnh mạch liên quan đến cục máu đông.

Huyết khối tĩnh mạch sâu có thể gây ra nhiều bệnh như ung thư, béo phì

Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về tĩnh mạch và vai trò của chúng. Từ đó, có được kinh nghiệm chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhằm hạn chế các bệnh liên quan đến bộ phận này. Nếu nhận thấy trên cơ thể có các dấu hiệu bất thường, cần đến cơ sở y tế xét nghiệm, thăm khám để sớm nhận biết và điều trị đúng, hạn chế sự tiến triển của bệnh.

Minh QA

Nguồn: Tổng hợp