Suy giãn tĩnh mạch chi dưới: Bệnh lý phổ biến hiện nay

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới là gì?

Hệ thống tĩnh mạch chi dưới bao gồm:

• Tĩnh mạch sâu: Là những tĩnh mạch lớn nằm sâu bên trong cơ thể.
• Tĩnh mạch nông: Là những tĩnh mạch nằm sát bề mặt da của bạn.
• Tĩnh mạch xuyên: Là những tĩnh mạch giúp kết nối các tĩnh mạch sâu và tĩnh mạch nông.

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới là bệnh lý tĩnh mạch xảy ra khi các tĩnh mạch ở chân bị tổn thương khiến chúng không thể đưa máu về tim như bình thường. Tình trạng này khiến máu bị ứ lại ở tĩnh mạch chân, dẫn đến áp lực tại các tĩnh mạch chân tăng lên.

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới có thể xảy ra ở bất kỳ tĩnh mạch nào trong hệ thống tĩnh mạch chi dưới của bạn. Bệnh này rất phổ biến, mỗi năm có khoảng 1/50 người trưởng thành bị suy giãn tĩnh mạch chi dưới và ảnh hưởng đến khoảng 1/20 người trưởng thành.

Những dấu hiệu và triệu chứng của suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng:

• Giãn tĩnh mạch: Là tình trạng các tĩnh mạch nông bị giãn, có thể lớn dần theo thời gian. Thường có màu xanh hoặc tím, có thể xuất hiện thành từng cụm.
• Đau, mỏi chân.
• Cảm giác nóng rát, châm chích hoặc như kim châm ở chân.
• Chuột rút chân vào ban đêm.
• Đổi màu da chân như sạm da, viêm da.
• Phù chân (hay sưng): Bắt đầu từ mắt cá chân tiến dần lên cẳng chân, nhất là sau khi đứng lâu hoặc vào cuối ngày.
• Da bong tróc, ngứa ở chân hoặc bàn chân.
• Xơ cứng da ở mắt cá chân do vùng mỡ ở đây bị cứng lại khiến da bị co.
• Cảm giác nặng chân đặc biệt sau khi tập thể dục hoặc trong thời gian ngủ.
• Loét thường ở gần mắt cá chân; có thể rất đau và nhiễm trùng.
• Nếu bạn bị vết thương ở chân, chúng sẽ chảy máu lâu hơn bình thường.

Phù cẳng chân có thể khiến mô sẹo phát triển, bạn có thể thấy cẳng chân to và cứng khi chạm vào. Điều này khiến da chân dễ bị loét hơn.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Trong hầu hết các trường hợp, suy giãn tĩnh mạch có xu hướng gây khó chịu cho người mắc bệnh và mất thẩm mỹ, đôi khi chúng có thể gây nguy hiểm nếu bạn không điều trị.

Nếu bạn mắc bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới và không điều trị, bệnh có thể ngăn cản sự lưu thông máu bình thường. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông dẫn đến huyết khối tĩnh mạch sâu, một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Cục máu đông có thể di chuyển đến tim, phổi gây tắc mạch phổi và đau ngực.

Trong trường hợp bệnh tiến triển nặng, có thể xảy ra loét da, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tăng cảm giác đau.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng trên hoặc tình bệnh của bạn tiến triển xấu hơn, hãy tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị phù hợp.

Nguyên nhân dẫn đến suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới xảy ra khi các van trong tĩnh mạch ở chân bị tổn thương khiến chúng không thể hoạt động bình thường. Các tĩnh mạch ở chân có chứa các van giúp máu chảy đúng hướng về tim. Nếu van bị hỏng, chúng sẽ không thể đóng mở đúng cách.

Nguyên nhân gây tổn thương van tĩnh mạch chân gồm:

• Nguyên nhân bẩm sinh: Là dị tật ở chân khi bạn sinh ra như không có van tĩnh mạch chân khi sinh ra.
• Nguyên nhân nguyên phát: Bất kỳ tổn thương nào ở tĩnh mạch khiến chúng không thể hoạt động bình thường. Ví dụ, tĩnh mạch bị giãn rộng khiến van không thể đóng hoàn toàn.
• Nguyên nhân thứ phát: Liên quan đến các tình trạng y tế làm tổn thương tĩnh mạch chân như huyết khối tĩnh mạch sâu.

Những ai có nguy cơ mắc phải suy giãn tĩnh mạch chi dưới?

Bất cứ ai cũng có thể bị suy giãn tĩnh mạch chi dưới. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh, gồm:

• Một số tình trạng sức khỏe như táo bón nặng hoặc khối u hoặc tăng huyết áp sẽ làm tăng áp lực trong tĩnh mạch chi dưới.
• Hút thuốc lá: Những người sử dụng thuốc lá có nhiều khả năng bị suy giãn tĩnh mạch chi dưới hơn.
• Cân nặng: Những người thừa cân, béo phì sẽ làm tăng áp lực lên mạch máu.
• Tiền sử có huyết khối tĩnh mạch.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải suy giãn tĩnh mạch chi dưới

• Tuổi tác: Do quá trình lão hóa, thành và van tĩnh mạch kém hoạt động hơn so với người trẻ. Tĩnh mạch mất tính đàn hồi và cứng lại.
• Giới tính: Nội tiết tố nữ có thể làm cho thành tĩnh mạch giãn ra. Phụ nữ có thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc mãn kinh có nguy cơ bị suy giãn tĩnh mạch cao hơn do sự thay đổi nồng độ hormone.
• Tiền sử gia đình: Suy giãn tĩnh mạch chi dưới có thể được di truyền.
• Công việc thường xuyên ngồi hoặc đứng một chỗ trong thời gian dài.
• Lối sống tĩnh tại, ít vận động.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới được chẩn đoán dựa vào thăm khám và hình ảnh học siêu âm. Bác sĩ sẽ khai thác các thông tin về quá trình bệnh và thăm khám toàn diện. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ tìm các dấu hiệu như giãn tĩnh mạch, loét hoặc thay đổi màu sắc da ở chân.

Siêu âm Doppler mạch máu chi dưới là cận lâm sàng được chỉ định để chẩn đoán xác định và chính xác tĩnh mạch bị suy. Siêu âm còn giúp đánh giá xem có huyết khối tĩnh mạch sâu đang tồn tại hay không.

Điều trị suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Nội khoa

Nén bắp chân bằng vớ

Vớ hoặc tất sẽ hỗ trợ việc nén tĩnh mạch của bạn và làm giảm bớt sự khó chịu. Ngoài ra còn giúp ngăn tĩnh mạch bị giãn ra và giúp máu lưu thông tốt hơn. Tùy vào mức độ bệnh của bạn bác sĩ sẽ chỉ định loại vớ phù hợp.

Liệu pháp xơ hóa

Bác sĩ sẽ tiêm dung dịch vào tĩnh mạch, dung dịch này sẽ giúp các thành tĩnh mạch dính vào nhau. Cuối cùng tĩnh mạch thì biến thành mô sẹo và biến mất. Liệu pháp này được dùng cho các tĩnh mạch vừa và nhỏ.

Phương pháp này có thể gây một số tác dụng phụ gồm đỏ hoặc bầm tím trong vài ngày sau khi bị kim đâm vào da; các vùng da màu nâu trong vài tháng; vón cục hoặc cứng trong vài tháng.

Thuốc

Các thuốc điều trị hiện nay chủ yếu giúp bền thành mạch như Daflon, rutin C,... nhưng chủ yếu có hiệu quả trong giai đoạn đầu.

Ngoài ra thuốc chống đông, kháng sinh có thể được chỉ định nếu bạn có nguy cơ cao xuất hiện biến chứng huyết khối mạch máu hoặc có tình trạng nhiễm trùng do loét.

Ngoại khoa

Thắt và bóc tách tĩnh mạch: Để thắt tĩnh mạch, bác sĩ sẽ cắt và thắt các tĩnh mạch bị tổn thương. Bóc tách là phương pháp cắt bỏ các tĩnh mạch lớn hơn bằng 2 vết mổ nhỏ.

Phẫu thuật vi phẫu/cắt bỏ tĩnh mạch: Đây là một thủ thuật xâm lấn ít, chủ yếu nhằm vào các tĩnh mạch giãn gần bề mặt da. Bác sĩ sẽ tiến hạnh rạch các vết mổ nhỏ hoặc chọc kim lên tĩnh mạch sau đó cắt bỏ tĩnh mạch bị tổn thương.

Phẫu thuật nội soi cắt tĩnh mạch xuyên dưới cân (SEPS): Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, chủ yếu nhằm vào các tĩnh mạch xuyên ở mắt cá chân. Phương pháp này giúp chặn máu để chúng không đi qua các tĩnh mạch bị tổn thương cũng như giúp vết loét mau lành và hạn chế bệnh tái phát.

Bắc cầu tĩnh mạch: Phương pháp này tương tự như phẫu thuật bắc cầu ở tim. Bác sĩ sẽ lấy một đoạn tĩnh mạch bình thường ở một vị trí khác trong cơ thể bạn và sử dụng tĩnh mạch này để dẫn máu đi xung quanh tĩnh mạch bị tổn thương của bạn. Phương pháp này được chỉ định khi các phương pháp trên không hiệu quả. 

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Chế độ sinh hoạt:

• Nâng cao chân: Nâng chân cao hơn so với tim để giảm áp lực lên tĩnh mạch chi dưới. Thực hiện mỗi ngày ít nhất 3 lần, mỗi lần 30 phút và khi đi ngủ.
• Tập thể dục như đi bộ có thể giúp máu lưu thông tốt hơn trong tĩnh mạch ở chân. Khi bạn bước đi, cơ bắp ở chân sẽ co lại và giúp tĩnh mạch bơm máu về tim bằng cách chống lại trọng lực.
• Kiểm soát cân nặng: Trọng lượng cơ thể càng tăng thì áp lực lên tĩnh mạch chân càng tăng và dễ làm hỏng van.
• Không hút thuốc lá.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ưu tiên các thực phẩm tốt cho thành mạch như chất xơ (rau quả, trái cây tươi, ngũ cốc) để tránh táo bón.
• Hạn chế các thực phẩm nhiều dầu mỡ vì chúng làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch.
• Uống đủ nước, từ 1,5 đến 2 lít nước.

Phòng ngừa suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Bạn có thể không phòng ngừa hoàn toàn được suy giãn tĩnh mạch chi dưới. Tuy nhiên bạn có thể giảm cơ hội phát triển bệnh bằng cách thay đổi một số thói quen sinh hoạt. Bao gồm:

• Tránh đứng lâu: Để máu lưu thông tốt, hãy thường xuyên nghỉ ngơi để giãn cơ và đi lại, đặc biệt những công việc đòi hỏi bạn phải đứng lâu.
• Nâng cao chân: Nâng cao chân hơn tim giúp máu dễ lưu thông về tim hơn.
• Không đi giày cao gót trong thời gian dài.
• Không ngồi bắt chéo chân.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Giảm cân nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì, điều này giúp giảm áp lực bên trong mạch máu.
• Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tổn thương mạch máu, giảm lưu lượng máu và gây ra nhiều bệnh lý khác.
• Duy trì thói quen vận động: Để cải thiện tuần hoàn máu, hãy di chuyển thường xuyên và tránh ngồi yên một chỗ trong thời gian dài.
• Hãy thử dùng vớ nén: Tất hay quần tất sẽ nén tĩnh mạch của bạn và giúp máu lưu thông. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng giãn tĩnh mạch trở nên trầm trọng hơn.
• Mặc quần áo vừa vặn: Để kích thích máu lưu thông, không nên mắc quần áo quá chật.

Các câu hỏi thường gặp về suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới có hồi phục hay không?

Bệnh xảy ra khi van tĩnh mạch bị tổn thương dó đó không thể hồi phục. Các phương pháp điều trị giúp quản lý triệu chứng để bạn cảm thấy tốt hơn và đảm bảo chất lượng cuộc sống cho bạn.

Tôi cần làm gì khi mắc bệnh?

Bạn cần tuân thủ phương pháp điều trị của bác sĩ, thay đổi thói quen sinh hoạt không tốt cho bệnh. Ngoài ra cần chú ý theo dõi tình trạng bệnh, nếu các triệu chứng và dấu hiệu của bạn tiến triển nặng hơn hãy đi khám ngay lập tức.

Các triệu chứng tôi có thể xuất hiện khi mắc bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới là gì?

Những triệu chứng phổ biến của bệnh gồm chuột rút vào buổi tối, mỏi chân và phù chân sau khi đứng lâu hoặc ngồi nhiều, đau và nặng chân về chiều, cảm giác châm chích hay kiến bò, xuất hiện nhiều mạch máu nhỏ ở châm màu tím.

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới có gây nguy hiểm gì không?

Đa số các trường hợp bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng nếu bạn điều trị tốt. Tuy nhiên bệnh gây suy giảm chất lượng cuộc sống của bạn. Và nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây nhiễm trùng, hình thành huyết khối di chuyển đến phổi và tim gây nguy hiểm đến tính mạng.

Nếu mắc bệnh, tôi có được ăn thịt hay không?

Bạn có thể ăn thịt, tuy nhiên nên ưu tiên phần thịt ít mỡ. Vì nếu ăn mỡ động vật nhiều sẽ khiến bạn tăng cân và tổn thương mạch máu của bạn trong đó có tĩnh mạch chi dưới.