Vai trò của phương pháp sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2

Sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2 là bước kiểm tra nồng độ oxy trong máu ngoại vi, thực hiện nhanh chóng, không xâm lấn và hoàn toàn an toàn với trẻ nhỏ. Đây được xem là một trong những bước quan trọng trong chương trình chăm sóc sức khỏe sơ sinh nhằm phát hiện sớm các bất thường về tim mạch, giúp nâng cao cơ hội sống còn và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh.

Tầm soát dị tật tim bẩm sinh là gì?

Tầm soát dị tật tim bẩm sinh là quá trình sử dụng siêu âm tim thai kết hợp với một số xét nghiệm chuyên sâu nhằm phát hiện sớm nguy cơ mắc các bất thường về cấu trúc tim ở thai nhi. Việc này giúp bác sĩ có thể lên kế hoạch theo dõi, can thiệp và điều trị phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

Tim bẩm sinh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Dù có thể phát hiện qua siêu âm trong thai kỳ, nhưng trên thực tế không ít trường hợp mẹ bầu không được tầm soát đúng thời điểm hoặc dấu hiệu bệnh lý bị bỏ sót trong quá trình khám.

Việc tầm soát dị tật tim ngay từ trong bụng mẹ có thể phát hiện kịp thời những bất thường về tim mạch, từ đó hỗ trợ lên phương án xử lý phù hợp sau sinh. Dị tật tim bẩm sinh hiện chiếm khoảng 1% trong tổng số ca sinh, trong đó có nhiều trường hợp cần can thiệp y tế sớm như phẫu thuật hoặc thủ thuật tim ngay sau khi bé chào đời để đảm bảo tính mạng cho trẻ.

Tầm quan trọng của sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2

Sàng lọc tim bẩm sinh bằng phương pháp đo độ bão hòa oxy máu ngoại vi (SpO2) là kỹ thuật không xâm lấn, sử dụng thiết bị đo SpO2 nhằm đánh giá gián tiếp lượng oxy trong máu. Trong quy trình này, đầu dò SpO2 sẽ được gắn lên bàn tay phải và một trong hai bàn chân của trẻ sơ sinh để ghi nhận kết quả.

Thời điểm lý tưởng để tiến hành đo SpO2 là khi trẻ được 24 đến 48 giờ tuổi. Việc thực hiện quá sớm (trong vòng 24 giờ đầu sau sinh) có thể gây ra kết quả dương tính giả do ảnh hưởng từ quá trình chuyển đổi tuần hoàn từ bào thai sang tuần hoàn ngoài tử cung, làm chỉ số oxy chưa ổn định. Ngược lại, nếu kiểm tra quá muộn có thể khiến việc phát hiện và xử trí sớm bị trì hoãn.

Đo SpO2 giúp nhận diện các bệnh lý tim bẩm sinh nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh như:

• Hội chứng thiểu sản thất trái (Hypoplastic left heart syndrome);
• Teo van động mạch phổi (Pulmonary atresia);
• Tứ chứng Fallot (Tetralogy of Fallot);
• Bất thường hoàn toàn tĩnh mạch phổi trở về (Total anomalous pulmonary venous return);
• Chuyển vị đại động mạch (Transposition of the great arteries - TGA);
• Teo van ba lá (Tricuspid atresia);
• Thân chung động mạch (Truncus arteriosus).

Phương pháp sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2 rất dễ triển khai, không gây đau đớn, không ảnh hưởng đến trẻ và chi phí hợp lý. Đây là bước sàng lọc quan trọng giúp phát hiện sớm các dị tật tim nghiêm trọng, từ đó cho phép bác sĩ có hướng điều trị sớm, nâng cao cơ hội sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ sơ sinh.

Ưu và nhược điểm của sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2

Đo SpO2 là một trong những phương pháp đơn giản nhưng mang lại giá trị lâm sàng cao trong việc phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh nguy hiểm ở trẻ sơ sinh. Dù chỉ là một phép đo gián tiếp, nhưng kỹ thuật này đã được nhiều tổ chức y tế trên thế giới khuyến cáo áp dụng tại các bệnh viện sản - nhi. Tuy nhiên, cũng như bất kỳ phương pháp chẩn đoán nào, việc sàng lọc bằng SpO2 cũng có những điểm mạnh và hạn chế riêng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Sau đây là ưu và nhược điểm của phương pháp này:

Ưu điểm

Sàng lọc bệnh tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh thông qua chỉ số SpO2 là một kỹ thuật an toàn, không gây tổn hại và rất dễ áp dụng. Thiết bị đo SpO2 hoạt động đơn giản, đầu cảm biến được đặt vào bàn tay phải và một bàn chân của trẻ, sau đó chỉ số oxy máu sẽ hiển thị trực tiếp trên màn hình.

Phương pháp này cho kết quả nhanh chóng và có khả năng phát hiện tình trạng thiếu oxy máu trước khi biểu hiện tím tái xuất hiện trên lâm sàng. Đây là yếu tố quan trọng giúp bác sĩ đưa ra quyết định can thiệp sớm, từ đó cải thiện tiên lượng và bảo vệ sức khỏe cho trẻ.

Nhược điểm

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc sàng lọc bằng SpO2 vẫn tồn tại một số nhược điểm. Độ chính xác của kết quả đo có thể chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, từ đó làm tăng khả năng xảy ra các trường hợp dương tính giả hoặc âm tính giả:

• Dương tính giả: Trẻ không mắc dị tật tim nhưng kết quả đo SpO2 lại bất thường.
• Âm tính giả: Trẻ có bệnh tim bẩm sinh nhưng chỉ số SpO2 vẫn nằm trong giới hạn bình thường.

Thêm vào đó, sai số trong phép đo SpO2 thường dao động từ ± 2% đến ± 4%, vì vậy cần kết hợp đánh giá lâm sàng để đảm bảo độ tin cậy của kết luận cuối cùng.

Sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2 có đảm bảo độ chính xác không?

Phương pháp đo SpO2 là công cụ hỗ trợ hiệu quả trong sàng lọc tim bẩm sinh, tuy nhiên không phải lúc nào cũng cho kết quả hoàn toàn chính xác. Kết quả đo có thể dao động trong khoảng sai số ±2% đến ±4%, và bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố bên ngoài. Trong trường hợp nghi ngờ độ chính xác của chỉ số SpO2, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm khí máu động mạch (ABG) để đánh giá chính xác hơn mức độ oxy hóa trong máu.

Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến độ tin cậy của kết quả SpO2:

• Trẻ hoạt động nhiều: Việc trẻ di chuyển hoặc cựa quậy trong quá trình đo có thể làm gián đoạn tín hiệu và ảnh hưởng tới kết quả thu được.
• Nhiệt độ ngoại vi thấp: Khi tay hoặc chân trẻ bị lạnh, mạch máu co lại, khiến lưu lượng máu ngoại biên giảm, làm sai lệch chỉ số SpO2.
• Thiết bị không phù hợp: Cần chọn đầu dò SpO2 có kích thước tương ứng với bàn tay hoặc bàn chân của trẻ để đảm bảo tiếp xúc chính xác và liên tục.
• Vị trí gắn đầu dò không đúng: Để đảm bảo độ chính xác, đầu dò cần được đặt đúng vào bàn tay phải và một trong hai bàn chân của trẻ sơ sinh.

Sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2 là một bước kiểm tra đơn giản, an toàn và có giá trị cao trong việc phát hiện sớm các bất thường tim mạch nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh. Dù không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu, nhưng SpO2 vẫn là một công cụ hữu hiệu giúp hỗ trợ bác sĩ đưa ra quyết định kịp thời, từ đó cải thiện tiên lượng và bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ nhỏ. Việc thực hiện sàng lọc tim bẩm sinh bằng SpO2 nên được ưu tiên triển khai rộng rãi tại các cơ sở y tế ngay sau sinh.