Viêm não tủy hậu nhiễm là gì? Nguyên nhân và phương pháp chẩn đoán

Viêm não tủy hậu nhiễm là một tình trạng viêm cấp tính ảnh hưởng đến não và tủy sống, thường xảy ra sau 1 - 4 tuần sau khi mắc một số bệnh truyền nhiễm. Vậy nguyên nhân và cách chẩn đoán viêm tủy hậu nhiễm như thế nào? Tuy nhiên, trước khi giải đáp thắc mắc này, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu đại cương về viêm não tủy hậu nhiễm ngay sau đây.

Viêm não tủy hậu nhiễm là gì?

Viêm não tủy hậu nhiễm là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, thường xảy ra sau khi cơ thể trải qua một đợt nhiễm trùng như cúm, sởi, thủy đậu,... Nguyên nhân chính của bệnh là do chức năng ngoại vệ của cơ thể suy giảm, khiến cho dịch độc xâm nhập vào não và tủy sống, gây tổn thương các tế bào thần kinh.

Viêm não tủy hậu nhiễm và viêm não tủy cấp tính lan tỏa (ADEM) đều là những bệnh lý viêm cấp tính ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống.

Do tính chất phức tạp của bệnh, hiện nay không có xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu cho viêm não tủy hậu nhiễm. Việc chẩn đoán thường dựa trên các yếu tố lâm sàng, kết quả xét nghiệm máu và hình ảnh học. Điều này dẫn đến thách thức lớn trong việc chẩn đoán chính xác bệnh lý, gây khó khăn cho việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm não tủy hậu nhiễm có thể tự cải thiện mà không cần điều trị. 

Hầu hết các trường hợp còn lại đáp ứng tốt với phác đồ điều trị bao gồm:

• Sử dụng thuốc corticosteroid methylprednisolone: Thuốc này giúp giảm viêm và sưng tấy trong não bộ.
• Lọc huyết tương: Phương pháp này giúp loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể, góp phần cải thiện tình trạng bệnh.
• Truyền immunoglobulin tĩnh mạch: Liệu pháp này giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, hỗ trợ chống lại virus hoặc vi khuẩn gây bệnh.

Nguyên nhân gây viêm não tủy hậu nhiễm

Một số nguyên nhân phổ biến gây ra viêm não tủy hậu nhiễm là:

• Thường sau nhiễm siêu vi: Sởi, rubella, quai bị, thủy đậu, viêm gan, cúm, herpes simplex, epstein-barr, coxsackie, cytomegalovirus; vi trùng (mycoplasma, leptospira, chlamydia, streptococcus, campylobacter,...).
• Viêm não tủy hậu nhiễm là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng có thể xảy ra sau một số loại vắc xin, bao gồm: Vắc xin bạch hầu, ho gà, bại liệt, thủy đậu, sởi, viêm não Nhật Bản,...
• Trong một số trường hợp, nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được xác định rõ ràng.

Chẩn đoán viêm não tủy hậu nhiễm

Lâm sàng

Viêm não tủy hậu nhiễm là bệnh khởi phát cấp tính, dấu hiệu khởi phát thường gặp là đột nhiên nôn mửa, đau đầu, thường có hội chứng màng não kèm theo hoang tưởng, ảo giác, thị lực giảm nặng có thể dẫn đến mù, tình trạng nặng hơn có thể hôn mê hoặc co cứng mất não.

Có tiền sử bệnh liên quan đến truyền máu huyết thanh hoặc các sản phẩm từ máu, hoặc sau nhiễm trùng, viêm nhiễm.

Trước khi bệnh nhân khởi phát bệnh khoảng 1 đến 2 tuần thường có viêm nhiễm độc tố của một số bệnh như sởi, cảm cúm, thủy đậu hay viêm tuyến nước bọt.

Viêm não tủy hậu nhiễm có thể gặp ở mọi đối tượng, đặc biệt là ở trẻ em và thường vào mùa đông và xuân.

Bệnh có triệu chứng toàn thân bao gồm sốt, nhức đầu, đau cơ, buồn nôn, nôn.

Triệu chứng thần kinh của bệnh tùy thuộc vào vị trí ổ tổn thương, số lượng ổ tổn thương hay mức độ mất myelin của hệ thần kinh trung ương:

• Rối loạn ý thức từ trạng thái ngủ gà đến hôn mê có thể gặp nhiều hơn ở trẻ em, trẻ lớn thường hay rối loạn tâm thần.
• Có thể gặp co giật sau nhiễm trùng hơn chích ngừa.
• Sau viêm tủy cổ có thể xảy ra suy hô hấp thứ phát.

Khoảng 50% bệnh nhân có thể tự hồi phục hoàn toàn trong vòng 1 đến 4 tuần. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể diễn biến nặng nề hơn và dẫn đến tái phát dưới dạng hai giai đoạn. Di chứng của bệnh có thể bao gồm:

• Mất khả năng vận động: Yếu liệt một phần hoặc hoàn toàn ở các chi, liệt nửa người.
• Giảm nhận thức: Khó tập trung, suy giảm trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ.
• Mất thị lực: Giảm thị lực, nhìn mờ, thậm chí mù lòa.
• Rối loạn hành vi: Thay đổi tính cách, hung hăng, kích động, ảo giác.
• Động kinh: Co giật, mất ý thức.

Cận lâm sàng

Dịch não tủy

Xét nghiệm dịch não tủy là một thủ thuật y tế được thực hiện tại bệnh viện nhằm lấy mẫu dịch não tủy để phục vụ mục đích chẩn đoán. Dịch não tủy là chất lỏng trong suốt bao quanh não và tủy sống, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ thần kinh trung ương. Việc xét nghiệm dịch não tủy giúp cung cấp thông tin về tình trạng viêm nhiễm, xác định nguyên nhân gây bệnh (như vi khuẩn, virus, nấm) và đánh giá mức độ nhạy cảm của tác nhân gây bệnh đối với các loại thuốc điều trị.

Kết quả: Tăng protein, tăng lympho, đôi khi tăng đa nhân trung tính, glucose bình thường.

Hình ảnh học

Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tổn thương não bộ ở bệnh nhân viêm não tủy cấp.

• MRI (Chụp cộng hưởng từ): Có thể phát hiện ra các tổn thương não sớm hơn so với CT scan, thường từ 5 đến 14 ngày sau khi khởi phát bệnh. Các tổn thương thường xuất hiện dưới dạng nhiều ổ lớn, đối xứng, nằm ở chất trắng tiểu não và bán cầu đại não, đôi khi có thể gặp ở hạch nền. Trên hình ảnh MRI, các tổn thương này tăng tín hiệu trên T2, và trở nên rõ ràng hơn sau khi tiêm thuốc cản từ.
• CT scan (Chụp cắt lớp vi tính): Có thể phát hiện ra các tổn thương giảm đậm độ chất trắng dưới vỏ não. Trong trường hợp viêm não tủy xuất huyết cấp, CT scan có thể thấy hình ảnh xuất huyết và phù nề trong cấu trúc não và tủy sống.

Tiêu chuẩn chẩn đoán

Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm não tủy hậu nhiễm bao gồm bất thường thần kinh cấp tính và bất thường hình ảnh học tủy sống hoặc não ± nhiễm trùng có trước.

Chẩn đoán phân biệt

Cần chẩn đoán phân biệt viêm não tủy hậu nhiễm với các tình trạng sau:

• Đợt đầu của xơ cứng rải rác.
• Sốt rét ác tính thể não.

Bài viết về viêm não tủy hậu nhiễm đã khép lại. Viêm não tủy hậu nhiễm là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, tiềm ẩn nhiều biến chứng và di chứng lâu dài. Hy vọng những thông tin trong bài viết hữu ích với bạn đọc. Hẹn gặp lại bạn trong những bài viết sức khỏe khác của Nhà thuốc Long Châu.