Viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào? Các tiêu chí để phân biệt?

Bệnh lao phổi là bệnh truyền nhiễm nhưng nhiều người còn băn khoăn về các triệu chứng, dấu hiệu để xác định được thế nào là bệnh lao. Thông thường rất nhiều người bệnh nhầm lẫn giữa bệnh lao phổi và viêm phổi. Vậy viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào, cần làm xét nghiệm chẩn đoán nào để biết chính xác được tình trạng bệnh của bản thân. Bài viết sau sẽ giúp mọi người có các kiến thức chung về hai căn bệnh này.

Viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào?

Để phân biệt được bệnh viêm phổi và lao phổi, cần dựa vào các tiêu chí cụ thể. Trước hết bạn cần hiểu được thế nào là bệnh viêm phổi và lao phổi.

Viêm phổi

Viêm phổi là bệnh thuộc nhóm nguyên nhân đứng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Bệnh là tình trạng nhiễm trùng ở nhu mô phổi, có nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau. Với các ca bệnh nhẹ có thể điều trị tại nhà, tuy nhiên cũng có những ca bệnh nặng với các biến chứng suy hô hấp, sốc nhiễm trùng hay nhiễm khuẩn huyết thì rất nguy hiểm có thể gây tử vong.

Lao phổi

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm gây ra ở phổi do vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis). Vi khuẩn lao có thể gây nên bệnh ở nhiều vị trí trên cơ thể, tuy nhiên lao phổi là bệnh thường gặp với tỷ lệ rất cao, từ 80 - 85% tổng số các ca bệnh lao và đây chính là nguồn lây chính cho người xung quanh.

Nguyên nhân gây bệnh lao phổi, viêm phổi

Chúng ta có thể kể đến các nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh viêm phổi và lao phổi như:

Viêm phổi

Nguyên nhân gây viêm phổi thường gặp nhất là do nhiễm trùng vi khuẩn (Pneumoniae, Streptococcus, Staphylococcus aureus, Staphylococcus aureus, Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae), virus (virus cúm gia cầm, Coronavirus, SARS, virus cúm…). Sau khi nhiễm virus đường hô hấp, virus sẽ làm tổn thương niêm mạc đường dẫn khí hô hấp và làm cho vi khuẩn xâm nhập và tấn công vào phổi dễ dàng hơn.

Lao phổi

Trực khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis - MTB hay còn gọi là vi khuẩn hiếu khí) là nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh lao phổi. Chúng lây lan từ người sang người qua các giọt siêu nhỏ phát tán trong không khí. Khi đã xâm nhập vào được cơ thể, vi khuẩn MTB sẽ ở trạng thái ngủ chứ không hoạt động ngay lập tức và đây chính là giai đoạn ủ bệnh.

Yếu tố tạo điều kiện thuận lợi gây bệnh

Bất cứ ai cũng có thể mắc các căn bệnh như viêm phổi hay lao phổi. Vậy yếu tố tạo điều kiện gây bệnh viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào?

Viêm phổi

• Yếu tố thời tiết: Tiếp xúc với thời tiết lạnh vào mùa đông mà cơ thể không giữ được đủ ấm.
• Người cao tuổi, nghiện rượu, hệ miễn dịch bị suy giảm (do bị ung thư, nhiễm HIV…).
• Người bị hôn mê, chấn thương sọ não, sử dụng kháng sinh trong thời gian dài, mắc các bệnh phải điều trị trong viện thời gian dài, giãn phế quản… thì đều dễ mắc bệnh viêm phổi do vi khuẩn P. aeruginosa hoặc Gram âm.
• Động kinh, suy tim, hút thuốc lá, bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính… sẽ dễ bị bệnh do S. pneumoniae.

Lao phổi

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Bị các bệnh HIV, AIDS, bệnh thận, tiểu đường, mắc các bệnh ung thư, suy dinh dưỡng, sử dụng Corticoid trong thời gian dài, người điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn.
• Sinh sống hoặc đi lu lịch ở những khu vực có tỷ lệ mắc lao phổi cao: Đảo Caribbean, Châu Phi…
• Thường xuyên sử dụng các chất kích thích: Rượu bia, ma túy, thuốc lá… chúng làm hệ miễn dịch suy yếu và tăng nguy cơ nhiễm lao phổi.
• Nơi làm việc sinh sống có yếu tố lây bệnh: Các địa điểm như bệnh viện, phòng khám thường xuyên phải tiếp xúc với người bệnh; sống ở viện dưỡng lão, bệnh viện tâm thần, nhà tạm trú cũng tăng nguy cơ gây bệnh do đó là những nơi đông người, không gian thiếu thông thoáng tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát tán trong không khí và lây từ người sang người.
• Sinh sống với người mắc bệnh lao.

Các triệu chứng cơ bản của lao phổi, viêm phổi

Các triệu chứng cơ bản của bệnh viêm phổi có thể kể đến đó là: 

• Sốt cao;
• Ho khạc đờm;
• Rét run;
• Khó thở, đau ngực, thở nhanh;
• Đờm có màu rỉ sắt.

Còn đối với bệnh lao phổi thường có các biểu hiện như: 

• Chán ăn;
• Mệt mỏi;
• Sụt cân;
• Sốt nhẹ về chiều;
• Ra mồ hôi về đêm. 

Ngoài ra còn có các triệu chứng như khạc đờm, khó thở, ho ra máu, đau ngực.

Xét nghiệm chẩn đoán bệnh

Bằng phương pháp xét nghiệm chẩn đoán cũng có thể giúp xác định bệnh viêm phổi hay lao phổi dựa vào các yếu tố sau:

Viêm phổi

• Công thức máu: Lượng bạch cầu sẽ tăng lên (> 10 G/L) hoặc cũng có thể giảm (< 4,4 G/L) đồng thời tốc độ lắng máu cũng tăng.
• CRP và procalcitonin tăng.
• X - quang phổi thường quy: Phổi mờ đồng nhất hoặc không đồng nhất, có thể khu trú hoặc rải rác, ngoài ra còn thâm nhiễm dạng nốt ở một hoặc cả hai bên phổi.

Lao phổi

• Nhuộm soi trực tiếp các mẫu bệnh phẩm bệnh như dịch phế quản, đờm, dịch màng phổi để tìm AFB.
• Nuôi cấy tìm vi khuẩn lao.
• Xét nghiệm RIF/ Xpert MTB: Nhằm chẩn đoán bệnh lao kháng Rifampicin và bệnh lao.
• X-quang phổi thường quy: Xuất hiện thâm nhiễm dạng nốt ở một hoặc hai bên.

Cách thức điều trị bệnh viêm phổi, lao phổi

Viêm phổi, lao phổi đều là những bệnh có thể chữa khỏi được hoàn toàn. Nếu được phát hiện sớm đồng thời điều trị đúng phác đồ thì phần lớn các bệnh nhân đều khỏi bệnh mà không để lại các biến chứng gì. Hiện nay cả bệnh viêm phổi và lao phổi đều có thể điều trị bằng thuốc kháng sinh. Tùy thuộc vào diễn biến, tình trạng bệnh, cơ địa của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chọn lựa loại kháng sinh cho phù hợp.

Phương pháp phòng ngừa bệnh

Để giúp cơ thể tránh được các tác nhân gây bệnh, mỗi người cần tự trang bị cho mình các kiến thức để phòng ngừa bệnh, nắm được viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào.

Viêm phổi

• Đảm bảo cổ, ngực được giữ ấm trong mùa lạnh.
• Loại bỏ các chất kích thích có hại cho sức khỏe: rượu bia, thuốc lá…
• Tiêm phòng cúm hàng năm: Với các đối tượng trên 50 tuổi, những người mắc các bệnh về tim phổi mãn tính, suy thận nặng, đái tháo đường, bị suy giảm miễn dịch.
• Tiêm phòng phế cầu với những người mắc bệnh phổi mãn tính, bệnh tim, gan mãn tính, cắt lách, rò dịch não tủy, suy giảm miễn dịch.

Lao phổi

• Tiêm phòng vắc xin ngừa lao: Ở nước ta thường sử dụng vắc xin BCG để phòng ngừa cho trẻ em.
• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh.
• Tạo bầu không khí thông thoáng trong phòng bằng cách vệ sinh phòng sạch sẽ, mở cửa phòng…
• Đeo khẩu trang nếu phải tiếp xúc gần với người bị bệnh.

Viêm phổi và lao phổi đều là các bệnh lý nguy hiểm, tuy nhiên đều có thể điều trị khỏi và không gây ra biến chứng nếu phát hiện kịp thời và có phác đồ điều trị phù hợp. Để đảm bảo sức khỏe cho cả gia đình, không là gánh nặng cho sức khỏe cộng đồng, mỗi người cần nắm rõ được bệnh viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào, đồng thời xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học để tăng sức đề kháng.

Xem thêm: 14 loại vắc xin ngừa viêm phổi cho người lớn và trẻ em bạn cần biết