Xét nghiệm NSE là gì? Những điều cần lưu ý trong quá trình thực hiện

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về xét nghiệm NSE và lý do tại sao nó lại quan trọng trong việc chẩn đoán ung thư phổi, đặc biệt là loại ung thư tế bào nhỏ? Hãy cùng khám phá về xét nghiệm NSE, một công cụ đắc lực trong cuộc chiến chống lại căn bệnh ung thư phổi nguy hiểm này.

Tìm hiểu về ung thư phổi tế bào nhỏ và xét nghiệm NSE

Ung thư phổi tế bào nhỏ là gì?

Bệnh ung thư phổi bao gồm hai dạng chính: Ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào không nhỏ. Trong số này, ung thư phổi tế bào nhỏ, hay còn được biết đến là ung thư biểu mô tế bào nhỏ, chiếm khoảng 15% và được coi là dạng ung thư ác tính với mức độ nguy hiểm cao.

Thuật ngữ "tế bào nhỏ" xuất phát từ thực tế rằng trong dạng này, các tế bào ung thư chủ yếu có kích thước rất nhỏ và chứa nhiều hạt nhân. Bệnh này thường xuất hiện ở phế quản chính và phế quản thùy.

Đặc điểm của các tế bào ác tính là khả năng phát triển nhanh chóng, xâm lấn vào lá phổi còn lại và thậm chí lan đến các cơ quan khác như não, gan, xương, thận,... Sự di căn mạnh mẽ và khả năng lan rộng đến cả những cơ quan ở xa khiến cho việc đánh giá tình trạng bệnh trở nên khó khăn.

Ung thư phổi tế bào nhỏ, nếu được phát hiện ở giai đoạn muộn, trở nên cực kỳ nghiêm trọng và khó loại bỏ do khối u ác tính thường đã phát triển quá lớn. Thường chỉ có thể thực hiện các liệu pháp nhằm giảm triệu chứng và kéo dài tuổi thọ.

Mục đích của xét nghiệm NSE

Xét nghiệm NSE là phương pháp đo nồng độ enzyme NSE (neuron specific enolase) trong huyết thanh. Enzyme này là một thành phần của chu trình đường phân và được coi là một dấu hiệu quan trọng trong chẩn đoán ung thư.

Quá trình xét nghiệm NSE được thực hiện nhằm đưa ra chẩn đoán, theo dõi hiệu quả của liệu pháp, phát hiện các dấu hiệu tái phát và đánh giá tiên lượng cho bệnh nhân mắc ung thư phổi tế bào nhỏ và u nguyên bào thần kinh. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường không được sử dụng để sàng lọc trong trường hợp không có triệu chứng của bệnh.

Quá trình thực hiện xét nghiệm NSE diễn ra như thế nào?

Các bước thực hiện xét nghiệm NSE

Lấy mẫu bệnh phẩm: Bước này đóng vai trò quan trọng trong quy trình xét nghiệm NSE và cần tuân theo các quy trình kỹ thuật đúng để đảm bảo kết quả chính xác.

• Lấy chính xác 3ml bệnh phẩm và đưa vào ống tiêu chuẩn (lấy mẫu máu).
• Ngay sau đó, mẫu máu được ly tâm để loại bỏ tế bào trong vòng 1 giờ trước khi thực hiện kỹ thuật phân tích.
• Chỉ sử dụng huyết thanh từ mẫu bệnh phẩm để phân tích, tránh làm vỡ hồng cầu.
• Bảo quản mẫu bệnh phẩm ở nhiệt độ 2 – 8 độ C trong tối đa 24 giờ. Khi lấy ra để phân tích, cần để ở nhiệt độ phòng, khoảng 20 – 25 độ C.

Phân tích mẫu bệnh phẩm: Quá trình định lượng NSE trong huyết thanh được thực hiện trên máy phân tích và muốn kết quả chính xác nhất nên phân tích trong vòng 2 giờ sau khi lấy máu theo quy trình.

• Chuẩn bị máy móc và hóa chất cần thiết trước khi bắt đầu xét nghiệm phân tích.
• Tùy thuộc vào thuốc thử và kỹ thuật của từng trung tâm xét nghiệm NSE, lựa chọn các mức control phù hợp, thường sẽ chạy ở 3 miền: Thấp, trung bình và cao.
• Khi mẫu đạt chuẩn (so sánh với luật nội kiểm chất lượng), thực hiện phân tích mẫu theo protocol của máy.
• Chờ đợi kết quả và đối chiếu với phiếu xét nghiệm để trả kết quả.

Đánh giá kết quả xét nghiệm NSE

Đối với bệnh nhân xét nghiệm NSE trong chẩn đoán, theo dõi điều trị, chẩn đoán phân biệt, phát hiện tái phát và tiên lượng bệnh ung thư phổi tế bào nhỏ:

• Trong trường hợp hóa trị liệu có hiệu quả, mức độ NSE trong huyết tương có thể tăng tạm thời trong khoảng 24-72 giờ do tế bào khối u bị phân hủy. Sau thời gian này, lượng NSE sẽ giảm nhanh chóng.
• Nồng độ NSE trong huyết thanh sẽ tăng lên khi ung thư tái phát.

Tổng quan, ở bệnh nhân mắc ung thư phổi tế bào nhỏ, mức độ NSE trong huyết thanh biến động đáng kể theo quá trình tiến triển của bệnh. Ngược lại, với ung thư phổi tế bào không nhỏ, thay đổi này không rõ rệt, do đó, xét nghiệm NSE không được sử dụng để đánh giá bệnh.

Những điều cần lưu ý trong quá trình thực hiện xét nghiệm NSE

Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của xét nghiệm NSE

Một số bệnh lý khác không phải là ung thư phổi tế bào nhỏ, nồng độ NSE cũng có thể tăng, bao gồm:

• Viêm phổi, sốc nhiễm trùng, chấn thương đầu và các tế bào u bị hoại tử.
• Các bệnh lý liên quan đến não như viêm não, viêm màng não, tắc mạch máu não, thiếu máu cục bộ, chảy máu dưới màng nhện, nhồi máu não, thoái hóa tủy sống - tiểu não.
• Bệnh thiếu máu tan huyết.
• Các bệnh lý về gan và thận như suy gan, suy thận giai đoạn cuối.

Ngoài ra, cần lưu ý đến một số yếu tố chủ quan bên ngoài có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm, như mẫu máu bị vỡ hồng cầu, máu để quá lâu ở nhiệt độ thường và lưu trữ không đúng cách hoặc đang sử dụng một số loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton.

Giá trị của xét nghiệm NSE ở mức bao nhiêu là bình thường?

Bệnh phẩm được sử dụng để thực hiện xét nghiệm NSE là huyết thanh và trong một số trường hợp đặc biệt, có thể sử dụng dịch não tủy. Giá trị bình thường của NSE có sự khác biệt tùy thuộc vào độ tuổi, như sau:

• Ở người lớn, nồng độ NSE bình thường là ≤ 15 ng/ml.
• Ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, nồng độ NSE bình thường là ≤ 25 ng/ml.
• Ở trẻ từ 1 đến 5 tuổi, nồng độ NSE bình thường là ≤ 20 ng/ml.
• Ở trẻ từ 6 đến 8 tuổi, nồng độ NSE bình thường là ≤ 18 ng/ml.

Đặc biệt, giá trị NSE trong dịch não tủy ở người lớn nằm trong khoảng từ 0 đến 3,7 ng/ml.

Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã có những thông tin hữu ích về xét nghiệm NSE và vai trò quan trọng trong chẩn đoán cũng như theo dõi hiệu quả điều trị của bệnh ung thư phổi tế bào nhỏ. Mặc dù xét nghiệm NSE có độ tin cậy cao tuy nhiên kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi quy trình thao tác và một số bệnh lý khác. Do đó, điều quan trọng là cần thăm khám bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn để có cái nhìn tổng quan về tình trạng sức khỏe đồng thời đưa ra quyết định chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xem thêm: Xét nghiệm FT4 là gì? Khi nào cần thực hiện?