Hoại tử ống thận cấp là gì? Những vấn đề cần biết về hoại tử ống thận cấp

Hoại tử ống thận cấp là gì?

Hoại tử ống thận cấp (Acute tubular necrosis-ATN) là một rối loạn ở thận liên quan đến tổn thương các tế bào ống thận. Nephron là đơn vị cấu trúc và chức năng của thận với mỗi nephron gồm 2 phần là cầu thận và ống thận. Cầu thận có hình cầu gồm màng lọc và các búi mao mạch, giữ chức năng lọc máu. Ống thận là những cấu trúc hình ống, uốn lượn giúp tái hấp thu hay bài tiết các chất nhằm loại bỏ muối, chất lỏng dư thừa và các chất thải ra khỏi máu. Khi những tế bào ống thận bị tổn thương hoại tử trong thời gian ngắn được gọi là hoại tử ống thận cấp tính.

Nghiên cứu PICARD được thực hiện tại 5 cơ sở y tế của Hoa Kỳ trên một nhóm gồm 618 bệnh nhân trong phòng chăm sóc đặc biệt (ICU) bị suy thận cấp (nay gọi là tổn thương thận cấp -AKI). Khoảng 50% bệnh nhân bị suy thận cấp được phát hiện là hoại tử ống thận cấp tính do thiếu máu cục bộ và 25% còn lại là hoại tử ống thận cấp gây độc cho thận dẫn đến suy thận. Một nghiên cứu khác ở Tây Ban Nha tại 13 bệnh viện cho thấy nguyên nhân thường gặp nhất gây ra AKI là hoại tử ống thận cấp ở 45% bệnh nhân nhập viện.

Những triệu chứng của hoại tử ống thận cấp

Các triệu chứng của ATN rất khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nó. Các triệu chứng thường là các triệu chứng của các biến chứng khác hay vô tình phát hiện qua soi cặn lắng nước tiểu. Bạn có thể không có triệu chứng gì hoặc có một hay nhiều triệu chứng sau:

• Phù.
• Khát.
• Tiểu ít.
• Mệt mỏi.
• Lơ mơ.

Tác động của hoại tử ống thận cấp đối với sức khỏe

Những người khỏe mạnh, bệnh có thể hồi phục nếu điều trị sớm. Hoại tử ống thận gây tổn thương thận cấp và làm tăng tỉ lệ tử vong cho những bệnh nhân nhập ICU.

Biến chứng có thể gặp hoại tử ống thận cấp

Các biến chứng liên quan đến hoại tử ống thận cấp cũng giống như liên quan đến AKI bao gồm rối loạn axit-bazơ như toan chuyển hóa và rối loạn điện giải như hạ canxi máu, tăng kali máu và tăng phosphat máu. Tăng ure huyết dẫn đến viêm màng ngoài tim, xuất huyết tạng và rối loạn tri giác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ dấu hiệu hay yếu tố nguy cơ nào kể trên, bạn nên đến khám bác sĩ ngay để được thăm khám kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến hoại tử ống thận cấp

Các nguyên nhân gây hoại tử ống thận cấp bao gồm:

Hoại tử ống thận cấp tính do thiếu máu cục bộ

Đây là nguyên nhân thường gặp gây hoại tử ống thận cấp bởi tình trạng giảm thể tích tuần hoàn dẫn đến giảm tưới máu thận và gây tổn thương tế bào ống thận nơi cần nhiều năng lượng để thực hiện quá trình tái hấp thu các chất. Một số nguyên nhân phổ biến giảm thể tích như tiêu chảy, nôn mửa, chảy máu, mất nước, bỏng, mất nước qua thận do thuốc lợi tiểu hoặc lợi tiểu thẩm thấu, bỏng da,…

Các tình trạng phù nề như suy tim và xơ gan cũng làm giảm tưới máu thận do phù nề tăng áp lực ổ bụng. Nhiễm trùng huyết hoặc sốc phản vệ dẫn đến giãn mạch toàn thân giảm lượng máu về thận. Rối loạn đông máu chẳng hạn như đông máu nội mạch lan tỏa cũng có thể gây hoại tử ống thận cấp tính.

Hoại tử ống thận cấp tính do nhiễm trùng huyết

Nhiễm trùng huyết cũng có thể gây hoại tử ống thận cấp do hạ huyết áp toàn thân và giảm tưới máu thận. Các cơ chế khác như nhiễm độc nội bào dẫn đến AKI do co mạch thận và giải phóng các cytokine gây viêm làm tăng cường bài tiết các loại chất độc thận dẫn đến tổn thương thận cũng được ghi nhận nhưng chưa được hiểu thật rõ ràng.

Hoại tử ống thận cấp tính do độc thận

Thuốc:

Thận chuyển hóa và thải trừ nhiều loại thuốc tan trong nước. Một số loại thuốc này hoạt động như chất độc ngoại sinh, có thể gây tổn thương ống thận dẫn đến hoại tử ống thận cấp tính. Các loại thuốc như aminoglycoside, amphotericin B, chất cản quang, thuốc sulfa, acyclovir, cisplatin, thuốc ức chế calcineurin (tacrolimus, cyclosporine), everolimus, temsirolimus, foscarnet, ifosfamide, cidofovir và globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch có chứa sucrose,… đều có thể gây hoại tử ống thận cấp tính.

Chất độc:

Các protein chứa sắc tố heme như hemoglobin và myoglobin có thể hoạt động như nội độc tố gây tổn thương thận theo 3 cách:

• Gây tổn thương trực tiếp ống lượn gần do tắc ống thận hoặc co mạch thận.
• Gây tổn thương thận bởi các tinh thể như axit uric, tinh thể canxi photphat trong các bệnh ác tính đang diễn tiến.
• Sự tích tụ chuỗi nhẹ trong bệnh lý đa u tủy gây độc trực tiếp cho ống thận gần và ống lượn xa.