U tuyến nước bọt mang tai là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

U tuyến nước bọt mang tai là gì?

Cơ thể bạn có hàng trăm tuyến nước bọt, nằm trong và xung quanh miệng, giúp tạo ra nước bọt để giữ ẩm cho miệng và hỗ trợ việc nuốt, nói chuyện và ăn uống. Các tuyến nước bọt chính bao gồm:

• Tuyến dưới hàm (submandibular gland);
• Tuyến dưới lưỡi (sublingual gland);
• Tuyến mang tai (parotid gland).

Trong đó, khối u tuyến nước bọt mang tai chiếm khoảng 85% các trường hợp khối u tuyến nước bọt, tiếp theo là tuyến dưới hàm và chỉ khoảng 1% xảy ra ở tuyến dưới lưỡi.

Các khối u tuyến nước bọt mang tai có thể là lành tính hoặc ác tính. Nhưng nhìn chung, nguy cơ mắc bệnh ác tính ở các tuyến nước bọt nhỏ sẽ cao hơn ở các tuyến nước bọt lớn. Ví dụ như, tuyến mang tai là một tuyến nước bọt lớn, thì nguy cơ mắc các bệnh ác tính là thấp hơn.

Có nhiều loại khối u lành tính khác nhau, trong đó gồm:

• U tuyến nước bọt đa hình (Pleomorphic adenomas) hay còn gọi là u hỗn hợp;
• U Warthin (Warthin tumors - Papillary cystadenoma lymphomatosum);
• U tế bào hạt tuyến mang tai (Oncocytomas) và u tuyến (Adenomas).

Tuy nhiên, các khối u lành tính cũng có khả năng biến đổi thành ác tính theo thời gian, ví dụ như u tuyến nước bọt đa hình có thể trở thành ác tính sau 15 đến 20 năm. Một khi bị biến đổi thành ác tính, các khối u sẽ được gọi là ung thư.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u tuyến nước bọt mang tai

Hầu hết các khối u tuyến nước bọt mang tai lành tính và ác tính đều biểu hiện dưới dạng một khối không đau. Tuy nhiên, các khối u ác tính có thể xâm lấn dây thần kinh, gây đau cục bộ, tê, dị cảm hoặc mất chức năng vận động.

Nhìn chung, các triệu chứng của u tuyến nước bọt mang tai bao gồm:

• Xuất hiện u cục ở vùng trước tai, phía trên hoặc phía sau góc của xương hàm dưới, khối u không đau, tiến triển chậm.
• Đau hoặc yếu cơ vùng mặt nếu có sự xâm lấn của khối u đến dây thần kinh.
• Khít hàm và đau nếu có sự xâm lấn cục bộ vào các cơ như cơ cắn, cơ chân bướm.
• Phì đại hạch ở bề mặt tuyến mang tai và các hạch lân cận.

Biến chứng có thể gặp khi mắc u tuyến nước bọt mang tai

Các biến chứng của u tuyến nước bọt mang tai bao gồm biến chứng do xâm lấn đến dây thần kinh, xâm lấn vào các cơ. Đặc biệt là các khối u tuyến nước bọt mang tai ác tính, có khả năng tái phát và di căn xa đến các khu vực khác của cơ thể.

Bên cạnh đó, các biến chứng do điều trị phẫu thuật cắt bỏ tuyến mang tai bao gồm:

• Chảy máu;
• Nhiễm trùng;
• Sẹo;
• Rò tuyến nước bọt;
• U nang tuyến nước bọt;
• Hội chứng Frey (một biến chứng hiếm gặp của phẫu thuật tuyến mang tai gây ra các triệu chứng như đổ mồ hôi, đỏ bừng một vùng ở mặt khi ăn, đặc biệt là thức ăn cay, mặn hoặc chua);
• Seroma (tích tụ huyết thanh thành một túi ở gần vết mổ).

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Sự phát triển u tuyến mang tai nhanh chóng gây đau, rách da, loét da, nổi hạch cổ và liệt dây thần kinh mặt đều là những dấu hiệu gợi ý u tuyến nước bọt mang tai này là ác tính. Do đó, hãy đến khám bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu trên.

Đồng thời, nếu bạn thấy mình xuất hiện một u cục ở tuyến mang tai, bạn cũng nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán xem tình trạng u này là lành tính hay ác tính, để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến u tuyến nước bọt mang tai

Có hai lý thuyết chính về cách các khối u tuyến nước bọt mang tai được hình thành. Nhưng có sự đồng thuận chung với lý thuyết đa bào (mulicellular theory), rằng mỗi loại khối u hình thành từ một tế bào biệt hóa cụ thể trong tuyến nước bọt. Ví dụ như tế bào gốc bài tiết (Excretory stem cells) phát sinh các loại ung thư như:

• Ung thư biểu mô biểu bì nhày (Mucoepidermoid);
• Ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous cell carinomas).

Trong khi đó, tế bào gốc xen kẽ (Intercalated stem cells) liên quan đến:

• U tuyến nước bọt đa hình (Pleomorphic adenomas);
• Ung thư biểu mô nang tuyến (Adenoid cystic carcinomas);
• U tế bào hạt tuyến (Oncocytomas);
• Ung thư biểu mô tế bào acinic (Acinic cell carciomas).