Dasatinib: Thuốc hoá trị liệu, trị một số bệnh ung thư

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Dasatinib

Loại thuốc

Thuốc chống ung thư, chất ức chế kinase.

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén bao phim: 20 mg, 50 mg, 70 mg, 80 mg, 100 mg, 140 mg.

Bột pha hỗn dịch uống: 10 mg/ml.

Người lớn

Bệnh bạch cầu dòng tủy mãn tính (CML) với nhiễm sắc thể Philadelphia dương tính (Ph +) mới được chẩn đoán trong giai đoạn mãn tính của bệnh.

Bệnh CML mãn tính ở giai đoạn tăng tốc (blast phase) hoặc giai đoạn bùng phát với sự kháng thuốc hoặc không dung nạp với liệu pháp điều trị trước đó bao gồm imatinib.

Bệnh bạch cầu nguyên bào lympho cấp tính Ph + (ALL) và CML dạng bùng phát lymphoid với sự kháng thuốc hoặc không dung nạp với liệu pháp điều trị trước đó.

Trẻ em

Ph + CML mới được chẩn đoán trong giai đoạn mãn tính (Ph + CML - CP) hoặc Ph + CML - CP kháng hoặc không dung nạp với liệu pháp trước đó bao gồm imatinib.

Ph + ALL mới được chẩn đoán kết hợp với hóa trị liệu.

Dasatinib ức chế hoạt động của kinase BCR - ABL kinase và SRC cùng với một số kinase gây ung thư chọn lọc khác bao gồm c - KIT, kinase thụ thể ephrin (EPH) và thụ thể PDGFβ. Dasatinib là một chất ức chế mạnh, dưới đơn cực của kinase BCR - ABL với hiệu lực ở nồng độ 0,6 - 0,8 nm. Thuốc liên kết với dạng không hoạt động và hoạt động của enzym BCR - ABL.

Hấp thu

Sau khi uống, nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được trong vòng 0,5 - 6 giờ.

Phân bố

Phân bố rộng rãi vào không gian ngoại mạch. Liên kết protein huyết tương khoảng 96 và 93% đối với dasatinib và chất chuyển hóa có hoạt tính.

Chuyển hóa

Được chuyển hóa ở gan, chủ yếu bởi CYP3A4, thành chất chuyển hóa có hoạt tính và một số chất chuyển hóa không hoạt động.

Thải trừ

Thải trừ chủ yếu qua phân (85%) chủ yếu dưới dạng chất chuyển hóa và ở mức độ ít hơn qua nước tiểu (4%). Thời gian bán thải 3 - 5 giờ.

Tương tác với các thuốc khác

Các hoạt chất có thể làm tăng nồng độ dasatinib trong huyết tương

Sử dụng đồng thời dasatinib và các sản phẩm thuốc hoặc các chất ức chế mạnh CYP3A4 (ví dụ: Ketoconazole, itraconazole, erythromycin, clarithromycin, ritonavir, telithromycin, nước bưởi) có thể làm tăng nồng độ với dasatinib. 

Các hoạt chất có thể làm giảm nồng độ dasatinib trong huyết tương

Các thuốc gây cảm ứng enzyme CYP3A4 (ví dụ: Rifampicin, dexamethasone, phenytoin, carbamazepine, phenobarbital hoặc các chế phẩm thảo dược có chứa Hypericum perforatum, còn được gọi là St. John's Wort) cũng có thể làm tăng chuyển hóa và giảm nồng độ dasatinib trong huyết tương. 

Thuốc đối kháng histamine H2 và thuốc ức chế bơm proton

Việc ức chế tiết acid dạ dày trong thời gian dài bằng thuốc đối kháng H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton (như famotidine và omeprazole) có khả năng làm giảm nồng độ với dasatinib. 

Thuốc kháng acid

Dùng chung dasatinib với thuốc kháng acid làm giảm AUC của dasatinib. Tuy nhiên, khi dùng thuốc kháng axit 2 giờ trước khi dùng một liều dasatinib duy nhất, không quan sát thấy những thay đổi liên quan về nồng độ dasatinib hoặc mức độ phơi nhiễm. Do đó, thuốc kháng axit có thể được sử dụng tối đa 2 giờ trước hoặc 2 giờ sau dasatinib.

Các hoạt chất có thể bị thay đổi nồng độ trong huyết tương bởi dasatinib

Sử dụng đồng thời dasatinib và chất nền CYP3A4 có thể làm tăng khả năng tiếp xúc với chất nền CYP3A4. Do đó, các chất nền CYP3A4 có khoảng trị liệu hẹp (ví dụ astemizole, terfenadine, cisapride, pimozide, quinidine, bepridil hoặc ergot alkaloids [ergotamine, dihydroergotamine]) nên được sử dụng thận trọng ở bệnh nhân dùng dasatinib.

Quá mẫn với  Dasatinib hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc.

Người lớn

Dạng bào chế viên nén bao phim

Điều trị CML

Liều thuốc  Dasatinib khởi đầu ở giai đoạn mãn tính là 100 mg x 1 lần/ngày. Nếu không đạt được đáp ứng về huyết học hoặc tế bào, tăng liều lên 140 mg x 1 lần/ngày.

Liều khởi đầu được khuyến cáo cho giai đoạn bùng phát, tăng tốc dòng tủy hoặc lymphoid (giai đoạn tiến triển) CML hoặc Ph + ALL là 140 mg x 1 lần/ngày. Nếu không đạt được đáp ứng về huyết học hoặc tế bào, tăng liều lên 180 mg x 1 lần/ngày.

Điều trị ALL

Liều khởi đầu 140 mg x 1 lần/ngày. Nếu không đạt được đáp ứng về huyết học hoặc tế bào, tăng liều lên 180 mg x 1 lần/ngày.

Điều chỉnh liều khi xảy ra độc tính: Nếu xảy ra độc tính trên hệ tạo máu, ngưng tạm thời dasatinib, giảm liều hoặc ngưng thuốc.

Điều chỉnh liều trên bệnh nhân điều trị CML giai đoạn mãn tính xảy ra giảm bạch cầu trung tính và giảm tiểu cầu.

Điều chỉnh liều trên bệnh nhân điều trị CML pha tăng tốc hoặc pha bùng phát và Ph + ALL xảy ra giảm bạch cầu trung tính và tiểu cầu.

Dạng bào chế hỗn dịch uống

Điều trị CML giai đoạn mãn tính

Người lớn (cân nặng 30 - 44 kg): 105 mg x 1 lần/ngày, điều chỉnh liều lượng dựa trên sự thay đổi về cân nặng 3 tháng/lần hoặc thường xuyên hơn nếu cần thiết.

Người lớn (cân nặng ≥ 45 kg): 120 mg x 1 lần/ngày, điều chỉnh liều dựa trên sự thay đổi về trọng lượng cơ thể mỗi 3 tháng hoặc thường xuyên hơn nếu cần thiết.

Trẻ em 

Điều trị Ph + CML-CP và Ph + ALL

Dasatinib được dùng đường uống một lần mỗi ngày dưới dạng viên nén bao phim. Liều nên được tính toán lại sau mỗi 3 tháng dựa trên sự thay đổi của trọng lượng cơ thể, hoặc thường xuyên hơn nếu cần thiết. Viên nén không được khuyến cáo cho trẻ cân nặng dưới 10 kg; bột pha hỗn dịch uống nên được sử dụng cho những bệnh nhân này. Việc tăng hoặc giảm liều được khuyến cáo dựa trên đáp ứng và khả năng dung nạp của từng bệnh nhân. Không có kinh nghiệm về điều trị dasatinib ở trẻ em dưới 1 tuổi.

Liều khuyến cáo cho trẻ

Đối tượng khác

Suy gan: Không cần thiết phải điều chỉnh liều.

Thường gặp 

Nhiễm trùng (bao gồm vi khuẩn, vi rút, nấm, không được chỉ định), suy tủy (bao gồm thiếu máu, giảm bạch cầu trung tính, giảm tiểu cầu), sốt giảm bạch cầu trung tính, viêm phổi (bao gồm vi khuẩn, vi rút và nấm), nhiễm trùng/viêm đường hô hấp trên, nhiễm vi rút herpes (bao gồm cả cytomegalovirus - CMV), nhiễm trùng ruột, nhiễm trùng huyết (bao gồm cả những trường hợp không phổ biến với kết quả tử vong).

Rối loạn cảm giác thèm ăn, tăng acid uric máu, trầm cảm, mất ngủ, đau đầu, bệnh thần kinh (bao gồm bệnh thần kinh ngoại biên), chóng mặt, rối loạn chức năng thần kinh, buồn ngủ, rối loạn thị giác (bao gồm rối loạn thị giác, mờ mắt và giảm thị lực), khô mắt, suy tim sung huyết/rối loạn chức năng tim, tràn dịch màng ngoài tim, rối loạn nhịp tim (bao gồm cả nhịp tim nhanh), đánh trống ngực, ù tai, băng huyết, tăng huyết áp, đỏ bừng, tràn dịch màng phổi, khó thở, phù phổi, tăng áp phổi, thâm nhiễm phổi, viêm phổi, ho.

Tiêu chảy, nôn, buồn nôn, đau bụng, xuất huyết tiêu hóa, viêm đại tràng (bao gồm cả viêm đại tràng bạch cầu trung tính), viêm dạ dày, viêm niêm mạc (bao gồm cả viêm niêm mạc/viêm miệng), khó tiêu, chướng bụng, táo bón, rối loạn mô mềm miệng, phát ban da, rụng tóc, viêm da (bao gồm cả bệnh chàm), ngứa, mụn trứng cá, da khô, mày đay, chứng hyperhidrosis, đau cơ xương khớp, đau khớp, đau cơ, yếu cơ, cứng cơ xương, co thắt cơ, phù ngoại vi, mệt mỏi, sốt, phù mặt, suy nhược, đau, đau ngực, phù toàn thân, ớn lạnh, tăng cân, giảm cân.

Ít gặp 

Nổi hạch, giảm bạch huyết, quá mẫn cảm (bao gồm cả ban đỏ nốt sần), suy giáp, hội chứng ly giải khối u, mất nước, giảm albumin máu, tăng cholesterol máu, lo lắng, trạng thái bối rối, ảnh hưởng đến sự hoạt bát, ham muốn tình dục giảm, chảy máu thần kinh trung ương, ngất, run, mất trí nhớ, rối loạn thăng bằng, suy giảm thị lực, viêm kết mạc, sợ ánh sáng, chảy nước mắt tăng lên, mất thính giác.

Chóng mặt, hạ huyết áp, viêm tắc tĩnh mạch, huyết khối, tăng huyết áp động mạch phổi, co thắt phế quản, hen suyễn, nhồi máu cơ tim (bao gồm cả kết cục tử vong), điện tâm đồ QT kéo dài, viêm màng ngoài tim, loạn nhịp thất (bao gồm nhịp nhanh thất), cơn đau thắt ngực, tim to, điện tâm đồ sóng T bất thường, troponin tăng, viêm tụy (bao gồm viêm tụy cấp), loét đường tiêu hóa trên, viêm thực quản, cổ trướng, nứt hậu môn, khó nuốt.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản, viêm gan, viêm túi mật, ứ mật, bệnh da liễu bạch cầu trung tính, nhạy cảm với ánh sáng, rối loạn sắc tố, viêm mô da, loét da, tình trạng bóng nước, rối loạn móng tay, hội chứng gây rối loạn sắc tố da ở lòng bàn tay, rối loạn tóc, tiêu cơ vân, hoại tử xương, viêm cơ, viêm gân, viêm khớp, suy thận (bao gồm cả suy thận), tần số tiểu, protein niệu, nữ hóa tuyến vú, rối loạn kinh nguyệt, tình trạng khó chịu, phù nề bề ngoài khác, creatine phosphokinase trong máu tăng, gamma - glutamyltransferase tăng.

Hiếm gặp

Tế bào hồng cầu bất sản, sốc phản vệ, cường giáp, viêm tuyến giáp, đái tháo đường, tai biến mạch máu não, cơn thiếu máu não thoáng qua, co giật, viêm dây thần kinh thị giác, liệt dây thần kinh số VII, sa sút trí tuệ, mất điều hòa, viêm cơ tim, hội chứng vành cấp, ngừng tim, kéo dài thời gian PR trên điện tâm đồ, bệnh mạch vành, viêm màng phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc, bệnh vi mạch huyết khối, thuyên tắc phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tính, bệnh dạ dày mất protein, tắc ruột, rò hậu môn, viêm mạch bạch cầu, xơ hóa da, rối loạn dáng đi.

Không xác định tần suất

Viêm gan B tái hoạt, rung nhĩ/cuồng nhĩ, bệnh phổi kẽ, xuất huyết đường tiêu hóa gây tử vong, Hội chứng Stevens - Johnson, hội chứng thận hư.

Lưu ý chung

Dasatinib có thể gây hại cho thai nhi, gây quái thai và khả năng gây chết phôi thai đã được chứng minh trên động vật. Tránh mang thai trong khi điều trị. Sử dụng các biện pháp tránh thai đầy đủ trong thời gian điều trị. Phụ nữ đang mang thai không nên cầm viên dasatinib đã nghiền hoặc bị vỡ.

Suy tủy (chủ yếu là giảm bạch cầu trung tính nghiêm trọng, thiếu máu và giảm tiểu cầu) thường xảy ra và có thể hồi phục khi dùng dasatinib; phản ứng có hại này dễ xảy ra hơn ở những bệnh nhân trong giai đoạn tăng tốc hoặc bùng phát của CML và ở những người bị Ph + ALL hơn là ở những bệnh nhân trong giai đoạn mãn tính của CML.

Nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng, bao gồm xuất huyết thần kinh trung ương hoặc đường tiêu hóa có thể gây tử vong; thường liên quan đến giảm tiểu cầu nghiêm trọng.

Thận trọng khi dùng cho bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông máu hoặc thuốc ức chế chức năng tiểu cầu. 

Nguy cơ có khả năng bị giữ nước nghiêm trọng (tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng tim, phù phổi, cổ trướng, phù toàn thân). Có thể xử trí bằng thuốc lợi tiểu, corticosteroid ngắn hạn.

Thận trọng khi sử dụng dasatinib trên bệnh nhân mắc viêm gan siêu vi B.

Đã có báo cáo tăng bilirubin huyết thanh, AST và/hoặc ALT mức độ 3 hoặc 4 khi dùng dasatinib, xảy ra thường xuyên hơn ở những bệnh nhân trong giai đoạn bùng phát dòng tủy hoặc bạch huyết của CML và ở những bệnh nhân có Ph + ALL.

Giảm phosphat máu mức độ 3 hoặc 4 và hạ calci huyết được báo cáo; xảy ra thường xuyên hơn ở những bệnh nhân trong giai đoạn bùng phát dòng tủy hoặc bạch huyết của CML và ở những bệnh nhân có Ph + ALL. Hạ calci huyết thường được kiểm soát bằng cách bổ sung canxi qua đường uống.

Dasatinib có thể gây kéo dài khoảng QT. Thận trọng khi sử dụng cho những bệnh nhân có hoặc có thể bị kéo dài khoảng QT (ví dụ, hạ kali máu, hạ kali máu, hội chứng QT dài bẩm sinh, sử dụng các loại thuốc được biết là kéo dài khoảng QT, điều trị anthracycline liều cao tích lũy). Điều chỉnh hạ kali máu hoặc hạ kali máu trước khi dùng dasatinib.

Bệnh cơ tim, CHF, rối loạn chức năng tâm trương, NMCT gây tử vong, và rối loạn chức năng thất trái được báo cáo khi dùng dasatinib; theo dõi biểu hiện của rối loạn chức năng tim và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp nếu xảy ra.

Dasatinib có thể làm tăng nguy cơ phát triển tăng huyết áp động mạch phổi (PAH). Có thể xảy ra bất cứ lúc nào sau khi bắt đầu điều trị (8 - 60 tháng). Có thể hồi phục khi ngừng sử dụng dasatinib. Đánh giá bệnh nhân về các biểu hiện của bệnh tim phổi trước và trong khi điều trị bằng dasatinib. Xem xét PAH ở bất kỳ bệnh nhân nào bị khó thở, mệt mỏi, thiếu oxy và giữ nước; tuy nhiên, loại trừ các nguyên nhân gây khó thở khác trước khi bắt đầu các quy trình chẩn đoán xâm lấn cho PAH. Có thể xem xét ngưng thuốc tạm thời nếu nghi ngờ PAH. Nếu PAH được xác nhận (ví dụ, bằng cách thông tim), ngừng thuốc vĩnh viễn.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Dasatinid được xếp loại C khi dùng cho phụ nữ có thai.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Không biết liệu dasatinib có được phân phối vào sữa hay không. Ngừng cho con bú vì nguy cơ phản ứng có hại có thể xảy ra đối với trẻ bú mẹ.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Dasatinib có ảnh hưởng nhỏ đến khả năng lái xe và sử dụng máy móc. Bệnh nhân nên được thông báo rằng có thể gặp các phản ứng phụ như chóng mặt hoặc mờ mắt trong khi điều trị với dasatinib. Do đó, cần thận trọng khi lái xe ô tô hoặc vận hành máy móc.

Quá liều  Dasatinib và xử trí

Quá liều và độc tính

Dùng liều 280 mg mỗi ngày trong một tuần đã được báo cáo ở hai bệnh nhân và cả hai đều giảm đáng kể số lượng tiểu cầu. 

Cách xử lý khi quá liều

Vì dasatinib có liên quan đến suy tủy độ 3 hoặc độ 4, những bệnh nhân dùng nhiều hơn liều khuyến cáo nên được theo dõi chặt chẽ về suy tủy và được điều trị hỗ trợ thích hợp.

Quên liều và xử trí

Nếu quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.