Bại não thể thất điều: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị

Bệnh bại não có nhiều dạng khác nhau, tùy vào vị trí tổn thương của não mà trẻ có những triệu chứng rối loạn chức năng mà vùng não đó chi phối. Trong đó bại não thể thất điều trẻ bị tổn thương vùng não chi phối cho sự phối hợp và thăng bằng. 

Bệnh bại não thất điều là gì?

Giống như tất cả các loại bại não khác, bệnh bại não thất điều là một dạng bại não không co cứng kèm theo mất khả năng phối hợp cơ với lực co cơ và nhịp bất thường. Đồng thời làm suy giảm độ chính xác, thường biểu hiện với dáng đi và mất điều hòa thân, thăng bằng kém, run chủ ý ở giai đoạn cuối, nói chậm, nói lắp, rung giật nhãn cầu và các chuyển động mắt bất thường khác, và giảm trương lực cơ.

Những vấn đề này xảy ra do tổn thương các trung tâm điều khiển vận động của não đang phát triển. Trẻ bị bại não thể thất điều khó kiểm soát được cử động của mình. Trẻ run rẩy và gặp khó khăn với các chuyển động chính xác, chẳng hạn như viết và cầm nắm các đồ vật nhỏ. Bại não thất điều có thể ảnh hưởng đến bàn tay, cánh tay, chân, bàn chân, mắt và thậm chí cả lời nói.

Nguyên nhân và triệu chứng

Bệnh bại não thể thất điều xảy ra do tổn thương tiểu não trước, trong hoặc ngay sau khi sinh. Tiểu não rất cần thiết cho chức năng vận động, đóng vai trò trung tâm trong việc điều chỉnh các lệnh cân bằng và phối hợp từ các phần khác của não, chẳng hạn như vỏ não vận động, và chuyển các tín hiệu này đến hệ thần kinh trung ương. Tiểu não cũng giúp điều chỉnh tư thế sinh hoạt hằng ngày, học tập, vận động và giao tiếp.

Nguyên nhân thường gặp gây tổn thương tiểu não

Tổn thương tiểu não có thể do:

• Nhiễm trùng trong bụng mẹ.
• Thiếu oxy do thai suy hoặc sinh ngôi mông.
• Chuyển dạ kéo dài.
• Chấn thương đầu trong hoặc sau khi sinh.
• Xuất huyết não do đột quỵ thai nhi.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh bại não thể thất điều là những sự kiện làm tăng khả năng trẻ mắc bệnh này. Những bà mẹ có sức khỏe kém có nguy cơ sinh con mắc bệnh bại não thất điều cao hơn.

Dấu hiệu và triệu chứng

Các triệu chứng chính của bệnh bại não thể thất điều là các vấn đề về thăng bằng và phối hợp các kỹ năng vận động. Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh bại não thất điều là:

• Kỹ năng vận động không chính xác.
• Khó đi lại và giữ thăng bằng.
• Các vấn đề về nhận thức sâu.
• Run rẩy và run chi.

Chỉ vì trẻ có những triệu chứng này không có nghĩa là trẻ sẽ được chẩn đoán mắc bệnh bại não. Các bác sĩ thường theo dõi và chưa đưa ra chẩn đoán cho đến khi trẻ được ít nhất 18 tháng tuổi để đảm bảo chẩn đoán chính xác.

Các dấu hiệu phát triển của bệnh bại não thất điều ở trẻ bao gồm:

• Bước đi dang rộng chân.
• Khó khăn khi đan tay vào nhau.
• Dáng đi không vững.
• Khó nắm bắt đồ vật.
• Chuyển động điều chỉnh quá mức.
• Khó khăn khi thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại.
• Khó kiểm soát lời nói, nói lắp.
• Chuyển động mắt chậm.

Hướng điều trị bệnh bại não thể thất điều

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng là một trong những phương pháp điều trị chính cho bệnh bại thể não thất điều. Những phương pháp điều trị này có thể giúp trẻ mắc chứng mất điều hòa trở nên độc lập hơn sau này trong cuộc sống.

Một số phương pháp trị liệu được sử dụng:

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu thường là bước đầu tiên của quá trình điều trị, vật lý trị liệu kết hợp các bài tập về sức mạnh và sự linh hoạt với liệu pháp xoa bóp và các thiết bị chỉnh hình, chẳng hạn như nẹp và bó bột. Các thiết bị chỉnh hình rất hữu ích khi nói đến việc đi lại và tư thế bằng cách mang lại cho trẻ sự cân bằng và ổn định. Mục tiêu chung của vật lý trị liệu là giúp trẻ kiểm soát các vấn đề về vận động và trở nên độc lập hơn. Ở trẻ em bại não thể thất điều, có thể khó giữ thăng bằng hoặc kiểm soát phản xạ. Các nhà vật lý trị liệu sử dụng nhiều bài tập khác nhau khi làm việc với trẻ mắc loại bại não này để ngăn ngừa các cơ không được sử dụng thường xuyên bị yếu đi hoặc teo lại (teo cơ).

Phục hồi chức năng

Phục hồi chức năng có thể giúp cải thiện các vấn đề về thăng bằng hoặc phối hợp ở trẻ bị bại não mất điều hòa đồng thời tăng sức mạnh phần thân trên của trẻ. Mục tiêu chính của phục hồi chức năng là cung cấp cho trẻ mắc chứng thất điều, mất điều hòa những kỹ năng cần thiết để tự thực hiện các công việc hàng ngày và giảm việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ. Kỹ thuật viên phục hồi chức năng thường sẽ sử dụng nhiều bài tập khác nhau để đánh giá khả năng của trẻ trong việc thực hiện các công việc hàng ngày và các hoạt động phù hợp với lứa tuổi. Những bài tập này cũng có thể cải thiện các vấn đề về sức mạnh, phối hợp tay-mắt, kỹ năng xử lý cảm giác và chơi với trẻ cùng tuổi.

Trị liệu ngôn ngữ

Trẻ bị bại não thất điều thường gặp khó khăn trong việc thể hiện suy nghĩ hoặc cảm xúc thông qua lời nói cũng như gặp khó khăn khi nuốt. Trị liệu ngôn ngữ đòi hỏi phải sử dụng liệu pháp phát âm, bài tập thở và liên kết từ ngữ để giúp trẻ mắc bại não thể thất điều giao tiếp tốt hơn. Các nhà ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá kỹ năng giao tiếp của trẻ bằng cách thực hiện một loạt các bài kiểm tra rèn luyện thính giác hoặc nghe. Ngoài ra cũng sẽ sử dụng các hoạt động can thiệp ngôn ngữ kết hợp sách, đồ vật và hình ảnh để kích thích sự phát triển ngôn ngữ. Các bài tập nuốt sẽ cho phép trẻ mắc các bệnh như chứng khó nuốt tăng cường các cơ ở miệng và mặt.

Thuốc

Nhiều trẻ bại não thất điều được kê đơn thuốc như một liệu pháp bổ sung cho vật lý trị liệu. Thuốc giãn cơ và thuốc chống lo âu, chẳng hạn như Valium, có thể làm dịu tình trạng run rẩy. Thuốc cũng có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng xảy ra đồng thời, chẳng hạn như động kinh, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và tiểu không tự chủ. Các bác sĩ thường sẽ đánh giá mức độ run của trẻ bị bại não thất điều và kê đơn thuốc dựa trên mức độ nghiêm trọng và tần suất.

Trẻ bị bại não thể thất điều nên bắt đầu kế hoạch điều trị càng sớm thì cơ hội đạt được kết quả tích cực càng cao. Nếu không được can thiệp và điều trị sớm, trẻ bại não thể thất điều có nguy cơ bị chậm phát triển cả về thể chất và tinh thần. Hãy khám sức khỏe định kỳ cho bé, đặc biệt là từ khi sinh ra cho đến khi bé được ba tuổi để kịp thời phát hiện.