Bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không?

Tai biến mạch máu não (đột quỵ) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu, đặc biệt ở người lớn tuổi và những người có bệnh lý tim mạch nền. Sự khởi phát đột ngột và hậu quả nặng nề của căn bệnh này khiến nhiều người lo lắng về khả năng điều trị và phục hồi chức năng sau tai biến. Để đánh giá một cách toàn diện khả năng phục hồi sau tai biến mạch máu não, cần tìm hiểu về cơ chế bệnh sinh, các tiến bộ trong điều trị cấp cứu, cùng những yếu tố tiên lượng có ảnh hưởng trực tiếp đến kết cục lâm sàng của từng bệnh nhân.

Bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không?

Tai biến mạch máu não có chữa được không? Thực tế, căn bệnh này không thể chữa khỏi hoàn toàn. Nhưng nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời, người bệnh có thể hồi phục một phần hoặc gần như trở lại sinh hoạt bình thường. Khả năng phục hồi của người bệnh sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

Thời gian cấp cứu khi bị tai biến

Nghiên cứu ước tính trung bình cho rằng trong một đột quỵ thiếu máu do tắc mạch lớn, khoảng 1.9 triệu neuron có thể bị mất mỗi phút nếu không được tái thông. Từ 3 - 4,5 giờ đầu sau khi khởi phát dấu hiệu tai biến được gọi là “thời gian vàng”. Nếu bệnh nhân được đưa đến bệnh viện và điều trị trong khoảng thời gian này, các tổn thương não do thiếu máu hoặc xuất huyết có thể được hạn chế tối đa, nâng cao khả năng hồi phục. Ngược lại, nếu thời gian cấp cứu bị trì hoãn, vùng não tổn thương sẽ lan rộng, nguy cơ di chứng nặng nề hoặc tử vong cao hơn, khả năng phục hồi chức năng cũng giảm đáng kể.

Vị trí tổn thương não

Vị trí tổn thương ảnh hưởng nhiều đến triệu chứng và tiên lượng. Tổn thương vùng vỏ vận động hay vùng Broca có thể gây yếu nửa người hoặc mất ngôn ngữ và thường khó phục hồi hoàn toàn, đặc biệt nếu ổ tổn thương lớn. Tổn thương vùng nội bạch cầu có thể gây liệt nặng do ảnh hưởng nhiều đường bó vận động. Tổn thương thân não thường dẫn đến tiên lượng rất nặng, khả năng hồi phục thấp.

Kích thước vùng nhồi máu hoặc xuất huyết

Bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không? Câu trả lời là không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng khả năng phục hồi sẽ cao hơn nếu những tổn thương có kích thước nhỏ. Ngược lại, các ổ nhồi máu hoặc xuất huyết lớn gây tổn thương lan rộng đến nhiều vùng chức năng cùng lúc, dẫn đến di chứng nặng nề hơn và hạn chế đáng kể khả năng phục hồi, thậm chí đe dọa tính mạng.

Mức độ tổn thương lan rộng và khả năng tuần hoàn bàng hệ

Ở những bệnh nhân có hệ thống tuần hoàn bàng hệ phát triển tốt, máu có thể được tái phân phối từ các mạch lân cận để nuôi dưỡng vùng não bị thiếu máu. Từ đó giúp hạn chế diện tích tổn thương và cải thiện khả năng hồi phục. Ngược lại, khi tuần hoàn bàng hệ kém hoặc tổn thương lan rộng ra ngoài vùng cấp máu chính, tế bào thần kinh bị thiếu oxy lâu hơn và dễ hoại tử không hồi phục.

Tuổi tác và tình trạng sức khỏe nền của người bệnh

Người trẻ tuổi thường có khả năng tái tổ chức thần kinh tốt hơn, nhờ đó tốc độ và mức độ phục hồi thường cao hơn. Ngược lại, ở người cao tuổi, quá trình tái tạo và thích nghi của hệ thần kinh diễn ra chậm hơn. Đồng thời họ có nguy cơ cao tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu hay bệnh tim mạch, sẽ cản trở quá trình hồi phục.

Sự tuân thủ phác đồ điều trị và phục hồi chức năng

Bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không đến đây bạn đã rõ. Nhưng cơ hội phục hồi sau tai biến sẽ cao hơn nếu người bệnh duy trì đúng các thuốc theo chỉ định, tham gia tích cực vào các chương trình phục hồi chức năng và được chăm sóc đúng cách.

Các phương pháp điều trị tai biến mạch máu não

Khả năng phục hồi của bệnh nhân bị tai biến mạch máu não phụ thuộc nhiều vào phương pháp điều trị.

Điều trị cấp cứu

Điều trị cấp cứu là bước quan trọng nhất để giảm tổn thương não và nâng cao khả năng phục hồi. Đối với nhồi máu não, việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong “giờ vàng” (3 - 4,5 giờ đầu sau khi khởi phát triệu chứng) giúp tan cục máu đông, khôi phục dòng máu lên não. Các bác sĩ cũng có thể thực hiện can thiệp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học để giải phóng mạch máu bị tắc. Kiểm soát huyết áp, đường huyết, hô hấp và nhịp tim giúp ổn định tình trạng bệnh nhân, tránh biến chứng nặng hơn.

Điều trị nội khoa lâu dài

Điều trị phòng ngừa thứ phát phải dựa trên nguyên nhân đột quỵ:

• Với đột quỵ do xơ vữa mạch hoặc không do nguồn tim, thuốc kháng kết tập tiểu cầu (ví dụ aspirin) là lựa chọn nền tảng.
• Nếu nguyên nhân tai biến là rung nhĩ/nguồn thuyên tắc tim, thuốc kháng đông đường uống (DOAC hoặc warfarin) thường được chỉ định để phòng tái phát.

Việc lựa chọn và thời điểm bắt đầu kháng đông cần cân nhắc kích thước ổ nhồi máu và nguy cơ chảy máu, không nên dùng kháng đông đại trà cho mọi bệnh nhân.

Điều trị ngoại khoa

Trong những trường hợp tai biến nặng hoặc có biến chứng nguy hiểm, phẫu thuật là lựa chọn cần thiết. Trong trường hợp có túi phình mạch não có nguy cơ vỡ hoặc đã vỡ, các phương pháp can thiệp kẹp túi phình (clipping) hoặc tắc nội mạch (coiling, stent/flow diverter) có thể được chỉ định để phòng xuất huyết tái phát.

Phục hồi chức năng sau tai biến

Phục hồi chức năng là giai đoạn quan trọng giúp người bệnh trở lại sinh hoạt bình thường. Các phương pháp bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Tập vận động cơ thể, phục hồi chức năng tay chân, tập ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp.
• Tâm lý trị liệu: Hỗ trợ tinh thần, giảm trầm cảm, căng thẳng sau tai biến.
• Chế độ dinh dưỡng cân bằng: Cung cấp dinh dưỡng phù hợp và đầy đủ, hỗ trợ sức khỏe tổng thể và phòng ngừa tái phát.

Khả năng hồi phục và tiên lượng sau tai biến mạch máu não

Ngoài thông tin bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không, nhiều người cũng quan tâm đến khả năng phục hồi và tiên lượng sau tai biến. Để hình dung dễ dàng hơn, bạn có thể tham khảo một số thống kê sau:

• Theo thống kê từ Verywell Health, khoảng 10% người bệnh hồi phục hoàn toàn như trước khi tai biến, 25% chỉ còn di chứng nhẹ. Gần 50% bệnh nhân bị tàn tật vừa đến nặng, trong đó có khoảng 10% cần chăm sóc dài hạn.
• Theo PMC, một nghiên cứu theo dõi chức năng qua 3 - 4 năm báo cáo: Trong số 202 người sống sót, 73% có kết quả chức năng tốt và 62% hoàn toàn độc lập trong sinh hoạt hằng ngày.
• Theo thông tin trên Pubmed, một nghiên cứu tại Tây Ban Nha cho thấy sau 1 năm có 51,7% bệnh nhân đạt chức năng tốt, 63,5% đi lại độc lập được.
• Cũng theo AHA Journals, đột quỵ xuất huyết não thường có tiên lượng xấu hơn, tỷ lệ tử vong hoặc tàn tật cao hơn so với nhồi máu não ở 5 năm sau.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã giải đáp được thắc mắc bệnh tai biến mạch máu não có chữa được không. Sau tai biến, bệnh nhân có thể cải thiện và phục hồi một phần nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và kết hợp với chế độ chăm sóc hợp lý. Để nâng cao khả năng phục hồi, các dấu hiệu tai biến cần được nhận biết sớm để bệnh nhân được cấp cứu kịp thời.