Bệnh thủy đậu có để lại sẹo không? Giải đáp thắc mắc về bệnh thủy đậu cùng chuyên gia

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Văn My - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - hiện công tác tại trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Bác sĩ Nguyễn Văn My đã có trên 20 năm kinh nghiệm làm việc với vai trò là Bác sĩ điều trị, đặc biệt là các bệnh liên quan đến chuyên ngành Truyền Nhiễm, Nhiệt đới. Hiện Bác sĩ Nguyễn Văn My đồng thời cũng là Nghiên Cứu Sinh chuyên ngành Y học Lâm sàng các Bệnh Nhiệt đới, tại Đại học Mahidol, Vương quốc Thái Lan.

Bé xuất hiện các nốt ban phỏng nước có phải là dấu hiệu của thủy đậu không?

Các dấu hiệu và biểu hiện triệu chứng điển của bệnh Thủy đậu:

Giai đoạn ủ bệnh: Dao động từ 10 - 21 ngày, thường 14 - 17 ngày.

Giai đoạn tiền triệu: Thường kéo dài 1 - 2 ngày trước khi xuất hiện ban. Người bệnh mệt mỏi, sốt từ 37,8° - 39,4°C kéo dài 3 - 5 ngày.

• Ban trên da xuất hiện đầu tiên trên mặt và thân, nhanh chóng lan ra tất cả các vùng khác trên cơ thể.
• Ban lúc đầu có dạng dát sẩn, tiến triển đến phỏng nước trong vòng vài giờ đến một vài ngày; phần lớn các nốt phỏng có kích thước nhỏ 5 - 10 mm, có vùng viền đỏ xung quanh. Các tổn thương da có dạng tròn hoặc bầu dục, vùng giữa vết phỏng dần trở nên lõm khi quá trình thoái triển của tổn thương bắt đầu.
• Các nốt phỏng ban đầu có dịch trong, dạng giọt sương, sau đó dịch trở nên đục; nốt phỏng bị vỡ hoặc thoái triển, đóng vảy; vảy rụng sau 1 - 2 tuần, để lại một sẹo lõm nông.
• Ban xuất hiện từng đợt liên tiếp trong 2 - 4 ngày. Trên mỗi vùng da có thể có mặt tất cả các giai đoạn của ban - dát sẩn (“tuổi” của ban), phỏng nước và vảy.
• Tổn thương thủy đậu có thể gặp cả ở niêm mạc hầu họng và/hoặc âm đạo.
• Số lượng và mức độ nặng của ban rất khác biệt giữa các người bệnh. Trẻ nhỏ thường có ít ban hơn so với trẻ lớn hơn; các ca bệnh thứ cấp và tam cấp trong gia đình thường có số lượng ban nhiều hơn.

Lưu ý: Người suy giảm miễn dịch, cả trẻ em và người lớn, nhất là người bệnh ung thư máu thường có nhiều tổn thương hơn, có xuất huyết ở nền nốt phỏng, tổn thương lâu liền hơn so với người không suy giảm miễn dịch. Người suy giảm miễn dịch cũng có nguy cơ cao hơn bị các biến chứng nội tạng (xuất hiện ở 30 - 50% số ca bệnh); tỷ lệ tử vong có thể lên tới 15% khi không có điều trị kháng virus.

Nguyên nhân nào gây ra bệnh thủy đậu?

Tác nhân gây thủy đậu là virus Herpes zoster (Tuýp hay Loại 3 của vi rút Herpes), thuộc họ Herpesviridae. Virus thủy đậu lây truyền qua đường hô hấp. Nguồn lây lớn nhất là người bị thủy đậu. Trong đó, người bệnh có khả năng lây cho người khác khoảng 48 giờ trước khi xuất hiện ban, trong giai đoạn phát ban (thường kéo dài 4 - 5 ngày) và cho đến khi ban đóng vảy.

Bệnh thủy đậu lây truyền như thế nào?

• Thủy đậu lây từ người sang người qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc gần.
• Thủy đậu là bệnh dễ lây truyền, tỷ lệ lây nhiễm lên đến 90% ở những người chưa có miễn dịch.
• Bệnh thường xuất hiện thành dịch ở trẻ em lứa tuổi đi học.

Bệnh thủy đậu có gây ra biến chứng vô sinh không?

Cho tới hiện tại, Y văn trên thế giới chưa ghi nhận thủy đậu gây vô sinh ở cả Nam và Nữ giới.

Bị thủy đậu có kiêng gió quạt hay kiêng tắm không?

Khi bị bệnh thủy đậu, không cần phải kiêng, tuy nhiên lưu ý là trong quá trình sinh hoạt, các sang thương trên da dễ bị tổn thương, vỡ từ đó dễ gây biến chứng bội nhiễm.

Bệnh thủy đậu có để lại sẹo không?

Biến chứng bội nhiễm vi khuẩn các nốt ban, thường liên quan đến tụ cầu vàng hoặc liên cầu gây mủ thì dễ để lại sẹo trên da.

Bị thủy đậu làm sao hết ngứa?

Để giảm ngứa khi bị thủy đậu, có thể áp dụng những phương pháp sau: 

Điều trị thuốc kháng histamine nếu người bệnh ngứa tại nơi tổn thương da.

Chăm sóc các tổn thương da: Làm ẩm tổn thương trên da hàng ngày, bôi thuốc chống ngứa tại chỗ, ngăn ngừa bội nhiễm vi khuẩn bằng thuốc sát khuẩn tại chỗ (như các thuốc chứa muối nhôm acetat).

Có thể sử dụng các loại lá dân gian để chữa bệnh thủy đậu không?

Chưa có các dữ liệu nghiên cứu khoa học về các phương pháp này, do đó không có bằng chứng về hiệu quả.

Những biện pháp nào giúp phòng ngừa bệnh thủy đậu hiệu quả?

Phòng ngừa đặc hiệu:

• Tiêm phòng vắc xin: Vắc xin thủy đậu là vắc xin sống giảm độc lực, được chỉ định cho tất cả trẻ em trên 1 tuổi (cho tới 12 tuổi) chưa mắc thủy đậu và người lớn chưa có kháng thể với Herpes zoster. Vắc xin thủy đậu có tính an toàn và hiệu quả cao.
• Huyết thanh kháng thủy đậu (varicella-zoster immune globulin - VZIG) được chỉ định cho những người có nguy cơ bị biến chứng nặng do thủy đậu trong vòng 72 giờ sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh.

Phòng ngừa không đặc hiệu:

• Tránh tiếp xúc người bệnh bị thủy đậu hoặc zona.
• Vệ sinh cá nhân. Thường xuyên đeo khẩu trang, sử dụng các dung dịch sát khuẩn đúng cách,…

Tiêm vắc xin có phòng ngừa được hoàn toàn thủy đậu không?

Theo thông tin của các nhà sản xuất vắc xin thì sau tiêm 2 mũi, tỷ lệ tạo chuyển đổi huyết thanh bằng xét nghiệm Miễn dịch huỳnh quang, tại thời điểm 6 tuần, sau tiêm liều 2 đạt 99,9 % tới 100 % lần lượt với Varivax (Hãng MSD Hoa Kỳ) và Varilix (Hãng GSK - Anh), đồng thời hiệu lực bảo vệ còn được kéo dài trong nhiều năm tiếp theo.

Phụ nữ mang thai có tiêm vắc xin thủy đậu được không?

Do liên quan đến yếu tố đạo đức nghiên cứu, nên các vắc xin này chưa được thực hiện trên phụ nữ mang thai, cũng như phụ nữ cho con bú, vì vậy chưa có dữ liệu về tính an toàn. Bởi vậy không có chỉ định tiêm vắc xin Thủy đậu trên cả hai nhóm phụ nữ này.

Trên đây là những câu hỏi thường gặp về bệnh thủy đậu, hy vọng những giải đáp từ bác sĩ Nguyễn Văn My có thể giúp bạn và gia đình phòng ngừa và có cách xử trí phù hợp khi mắc bệnh thủy đậu! 

Bác sĩ Nguyễn Văn My