Bữa sáng cân bằng cải thiện sức khỏe tim mạch và trao đổi chất ở người lớn tuổi

Trong một bài báo gần đây đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng, Sức khỏe và Lão hóa, các nhà nghiên cứu đã điều tra tác động của chất lượng chế độ ăn uống và năng lượng nạp vào trong bữa sáng đối với sức khỏe tim mạch chuyển hóa ở người lớn tuổi. Một bữa sáng vừa phải (20 - 30% tổng calo hàng ngày) có thể giúp cải thiện thành phần lipid, giảm chất béo trung tính và tăng cholesterol HDL.

Tầm quan trọng của bữa sáng đối với sức khỏe

Bữa sáng đóng vai trò rất quan trọng trong chế độ dinh dưỡng hằng ngày, cung cấp khoảng 20 - 25% tổng năng lượng cần thiết cho cơ thể. Việc bỏ qua bữa sáng có thể dẫn đến nguy cơ cao mắc các rối loạn chuyển hóa, béo phì và tiểu đường.

Thói quen ăn sáng thường xuyên không chỉ giúp cải thiện chất lượng dinh dưỡng tổng thể mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như tăng huyết áp, hội chứng chuyển hóa, bệnh tim mạch và béo phì. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có tiêu chuẩn cụ thể để xác định thế nào là một bữa sáng "chất lượng cao".

Một số nghiên cứu trước đây, dù chủ yếu mang tính chất cắt ngang, cũng đã chỉ ra rằng bữa sáng giàu dinh dưỡng với các thành phần như rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe tim mạch và chuyển hóa. Dẫu vậy, vẫn thiếu các nghiên cứu dài hạn kiểm chứng mối quan hệ giữa lượng calo và chất lượng bữa sáng với sức khỏe chuyển hóa tim về lâu dài.

Tác động của bữa sáng và chế độ Địa Trung Hải đối với sức khỏe tim mạch

Nghiên cứu hiện tại tập trung tìm hiểu mối liên hệ giữa tỷ lệ năng lượng tiêu thụ vào bữa sáng và chất lượng bữa ăn với những thay đổi theo thời gian của các yếu tố chuyển hóa tim, bao gồm chỉ số khối cơ thể (BMI), huyết áp, chất béo trung tính và chức năng thận, ở người lớn tuổi mắc hội chứng chuyển hóa.

Đây là một phần của nghiên cứu quy mô lớn nhằm đánh giá sự tác động của chế độ ăn Địa Trung Hải (MedDiet) có hoặc không kết hợp tập thể dục đối với nguy cơ bệnh tim mạch ở nhóm đối tượng từ 55 đến 75 tuổi. Những người tham gia được khuyến khích áp dụng MedDiet với bữa sáng gồm sữa ít béo, ngũ cốc nguyên hạt, protein, dầu ô liu, các loại hạt và trái cây, nhưng không có hướng dẫn cụ thể về khẩu phần.

Để phân tích thói quen ăn sáng, người tham gia đã hoàn thành hồ sơ thực phẩm trong ba ngày tại ba thời điểm gồm ban đầu, sau 24 tháng và 36 tháng. Từ đó, các nhà nghiên cứu sử dụng Chỉ số Cân bằng Bữa ăn để đánh giá lượng năng lượng tiêu thụ và chất lượng bữa sáng.

Các yếu tố nguy cơ chuyển hóa tim được đo định kỳ, đồng thời các mô hình thống kê được áp dụng để xác định tác động của năng lượng và chất lượng bữa sáng lên các yếu tố này theo thời gian. Tất cả kết quả đều được điều chỉnh dựa trên các yếu tố ảnh hưởng như tăng huyết áp, tiểu đường, hoạt động thể chất, giới tính và độ tuổi.

Ảnh hưởng của năng lượng và chất lượng bữa sáng đến sức khỏe

Nghiên cứu hiện tại được thực hiện trên 383 người lớn tuổi bị thừa cân hoặc béo phì, đều mắc hội chứng chuyển hóa và có nguy cơ tim mạch cao. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về các yếu tố cơ bản giữa các nhóm phân loại theo chất lượng hoặc mức năng lượng tiêu thụ trong bữa sáng.

Những người tiêu thụ quá ít hoặc quá nhiều năng lượng vào bữa sáng có xu hướng tăng chỉ số khối cơ thể (BMI) và chu vi vòng eo (WC) theo thời gian so với nhóm tham khảo. Ngoài ra, cả hai nhóm này cũng có mức chất béo trung tính cao hơn và cholesterol HDL thấp hơn, trong đó nhóm tiêu thụ nhiều năng lượng cho thấy tác động tiêu cực rõ rệt hơn. Tương tự, những người ăn sáng kém chất lượng cũng có mức chất béo trung tính tăng và HDL thấp hơn.

Về huyết áp, không có sự thay đổi đáng kể ở cả huyết áp tâm thu và tâm trương dựa trên lượng năng lượng tiêu thụ vào bữa sáng. Tuy nhiên, những người có bữa sáng chất lượng kém có xu hướng tăng huyết áp nhẹ.

Mức glucose và glycated hemoglobin giữa các nhóm không cho thấy sự khác biệt lớn, mặc dù những người ăn sáng kém chất lượng có mức tăng nhẹ hơn. Chức năng thận được đánh giá thông qua mức lọc cầu thận ước tính (eGFR), cũng giảm nhẹ ở nhóm có bữa sáng kém chất lượng.

Nhìn chung, cả năng lượng và chất lượng bữa sáng đều ảnh hưởng độc lập đến các chỉ số sức khỏe, nhưng không có sự tương tác đáng kể giữa hai yếu tố này. Nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ năng lượng vào bữa sáng ở mức vừa phải (20 - 30% tổng calo hàng ngày) giúp cải thiện thành phần lipid, giảm chất béo trung tính và tăng cholesterol HDL. Một bữa sáng chất lượng cao, giàu protein và carbohydrate lành mạnh, có liên quan đến vòng eo nhỏ hơn, HDL cao hơn và chức năng thận tốt hơn.

Những kết quả này nhấn mạnh vai trò quan trọng của cả số lượng và chất lượng bữa sáng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch và chuyển hóa, đặc biệt đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao.