Các loại thuốc ADHD và tác dụng phụ của nó

Thuốc điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một phần không thể thiếu trong quá trình chăm sóc sức khỏe của những người bị bệnh này. Mỗi loại thuốc ADHD có cơ chế tác động khác nhau đến các hệ thống hóa học trong não, giúp cải thiện sự tập trung, kiểm soát hành vi và giảm các triệu chứng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được điều chỉnh chặt chẽ và cần quan tâm đến các tác dụng phụ có thể xảy ra.

ADHD là gì?

ADHD là viết tắt của Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder, hay còn gọi là rối loạn tăng động và thiếu tập trung. Đây là một rối loạn thường gặp ở trẻ em và có thể tiếp tục xuất hiện ở người lớn. Người mắc ADHD thường có các đặc điểm chính bao gồm sự thiếu tập trung, khó kiểm soát hành vi hoặc hành động hơn so với độ tuổi và tình trạng phát triển của họ. Một số người có thể có cả hai triệu chứng này.

Rối loạn này có thể ảnh hưởng đến năng suất học tập, công việc và các hoạt động hàng ngày. Điều trị ADHD thường bao gồm sự kết hợp giữa thuốc điều trị và các phương pháp hành vi như hỗ trợ giáo dục và tâm lý học. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người mắc bệnh.

Các loại thuốc ADHD

Sau khi chẩn đoán và xác định tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và phương pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp. Thuốc điều trị ADHD chứa chất kích thích là loại thuốc phổ biến nhất và thường là sự lựa chọn đầu tiên trong điều trị ADHD bằng thuốc. Các loại thuốc này hoạt động bằng cách tăng cường dopamine và norepinephrine trong não, giúp cải thiện khả năng tập trung và giảm mệt mỏi cho bệnh nhân.

Các loại thuốc chứa chất kích thích thường được chỉ định điều trị ADHD bao gồm:

• Amphetamines: Những loại thuốc kích thích này được dùng qua đường uống và bao gồm Dextroamphetamine và Lisdexamfetamine. Các tên thương hiệu gồm có Adderall XR, Dexedrine, Dyanavel XR, Evekeo, Procentra, và Vyvanse.
• Methamphetamine (Desoxyn): Là một loại chất kích thích khác có tác dụng tăng cường hàm lượng chất dẫn truyền thần kinh trong não, giúp làm giảm các triệu chứng ADHD nhưng có thể gây ra các tác dụng phụ như giảm cảm giác thèm ăn và tăng huyết áp.
• Methylphenidate: Hoạt động bằng cách giúp não hấp thu hormone norepinephrine và dopamine, có thể dùng qua đường uống hoặc dán lên da. Các tên thương hiệu gồm có Aptensio XR, Metadate ER, Concerta, Daytrana, Ritalin, Ritalin LA, Methylin, QuilliChew, Quillivant, và Focalin.

Ngoài các thuốc chứa chất kích thích, còn có những loại thuốc điều trị ADHD không chứa chất kích thích giúp kiểm soát các triệu chứng mà không tác động đến mức độ dopamine. Những loại thuốc này thường được sử dụng khi bệnh nhân không phản ứng tốt với các loại thuốc kích thích hoặc gặp phản ứng phụ từ thuốc này. Các loại thuốc không chứa chất kích thích điều trị ADHD bao gồm:

• Atomoxetine (Strattera): Giúp hormone có lợi norepinephrine hoạt động lâu hơn trong não, thường dùng một lần mỗi ngày. Một số bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ liên quan đến gan như vàng da, mệt mỏi, đau bụng hoặc sưng.
• Clonidine (Kapvay): Được sử dụng để giảm sự bồn chồn và cải thiện khả năng tập trung ở người bị ADHD, cũng được sử dụng để điều trị cao huyết áp. Do tác dụng làm giảm huyết áp, cần phải cẩn thận khi chỉ định cho bệnh nhân có huyết áp thấp.
• Guanfacine (Intuniv): Thường được kê cho người lớn bị cao huyết áp, giúp cải thiện hành vi, trí nhớ và sự thiếu tập trung liên quan đến rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).

Mỗi loại thuốc có đặc điểm và tác dụng phụ riêng, việc lựa chọn dựa vào tình trạng sức khỏe cụ thể và phản ứng của bệnh nhân, được theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh bởi bác sĩ chuyên khoa.

Các tác dụng phụ của thuốc ADHD

Các loại thuốc điều trị ADHD có thể gây ra một số tác dụng phụ khác nhau. Dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp của các loại thuốc này:

• Mất ngủ: Thuốc kích thích như Amphetamines hoặc Methylphenidate có thể làm giảm sự ngủ yên của người dùng.
• Giảm cảm giác thèm ăn: Một số người dùng thuốc kích thích có thể cảm thấy mất cảm giác thèm ăn, dẫn đến giảm cân.
• Tăng nhịp tim và huyết áp: Các thuốc kích thích có thể làm tăng nhịp tim và áp lực máu của người sử dụng.
• Rối loạn tiêu hóa: Có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như buồn nôn, đau bụng, hoặc tiêu chảy.

• Căng thẳng và lo âu: Một số người dùng thuốc có thể cảm thấy căng thẳng, lo âu hoặc dễ bị kích động.
• Tác động đến gan: Một số loại thuốc như Atomoxetine, có thể gây ra các vấn đề liên quan đến gan, nhưng hiếm khi xảy ra.
• Tác động đến tim mạch: Các thuốc có thể gây ra tác động lên hệ tim mạch, đặc biệt là ở những người có tiền sử về vấn đề tim mạch.
• Tác động lên thị lực: Một số người dùng thuốc có thể gặp các vấn đề liên quan đến thị lực, nhưng điều này khá hiếm.

Các tác dụng phụ có thể khác nhau tùy thuộc vào từng loại thuốc ADHD và từng cá nhân sử dụng. Việc điều chỉnh liều lượng và theo dõi sát sao dưới sự chỉ dẫn của bác sĩ là rất quan trọng để giảm thiểu các tác dụng phụ này.