Các loại thuốc giãn phế quản phổ biến và những điều bạn cần biết

Hệ hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc đưa oxy vào cơ thể và loại bỏ khí CO₂. Khi các ống dẫn khí bị co thắt do phản ứng viêm hoặc kích thích, tình trạng khó thở sẽ xảy ra. Thuốc giãn phế quản là giải pháp hữu hiệu giúp làm giãn các cơ xung quanh đường thở, từ đó cải thiện khả năng hô hấp. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần đúng liều, đúng thời điểm để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc giãn phế quản là gì?

Thuốc giãn phế quản là nhóm thuốc có khả năng làm giãn cơ trơn phế quản, từ đó giúp đường thở mở rộng và cải thiện luồng khí vào phổi. Loại thuốc này thường được chỉ định trong điều trị các bệnh lý như hen phế quản, COPD, viêm phế quản mạn và một số tình trạng dị ứng hô hấp. Tùy vào cơ chế tác động và thời gian hiệu quả mà thuốc giãn phế quản được chia thành nhiều nhóm khác nhau.

Các nhóm thuốc giãn phế quản phổ biến trên thị trường

Việc phân loại thuốc giãn phế quản dựa vào thời gian tác dụng và cơ chế hoạt động, giúp người bệnh và bác sĩ dễ dàng lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Nhóm đồng vận beta-2

Đây là nhóm thuốc kích thích trực tiếp vào thụ thể beta-2 ở cơ trơn phế quản, gây giãn cơ và mở rộng đường thở. Thuốc có hai dạng chính là tác dụng ngắn hạn (SABA) như salbutamol và tác dụng kéo dài (LABA) như salmeterol. Nhóm thuốc này thường được dùng để giảm nhanh triệu chứng khó thở trong các cơn hen cấp hoặc sử dụng lâu dài trong điều trị duy trì bệnh COPD.

Nhóm kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic hoạt động bằng cách ức chế tác động của acetylcholine - một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò làm co thắt cơ phế quản. Nhóm này bao gồm thuốc tác dụng ngắn như ipratropium và thuốc tác dụng kéo dài như tiotropium. Đây là lựa chọn phù hợp trong điều trị duy trì COPD và có thể kết hợp với thuốc đồng vận beta-2 để tăng hiệu quả điều trị.

Nhóm theophylline

Theophylline là dẫn xuất của methylxanthine, có tác dụng giãn cơ trơn phế quản thông qua việc ức chế men phosphodiesterase. Tuy nhiên, nhóm thuốc này có khoảng điều trị hẹp và dễ gây tác dụng phụ nếu dùng sai liều. Do đó, khi sử dụng theophylline cần theo dõi nồng độ thuốc trong máu thường xuyên và chỉ dùng khi các thuốc giãn phế quản khác không mang lại hiệu quả mong muốn.

Sử dụng thuốc giãn phế quản trong trường hợp nào?

Việc dùng thuốc đúng cách không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng tốt hơn mà còn hạn chế được các tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc giãn phế quản được sử dụng phổ biến trong điều trị các bệnh lý như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn tính và giãn phế quản. Ngoài ra, thuốc còn được sử dụng trong một số trường hợp cấp cứu như cơn hen ác tính hoặc khó thở do dị ứng. Việc chỉ định thuốc phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh, tần suất xuất hiện triệu chứng và đáp ứng điều trị của người bệnh.

Các kiểu tác dụng của thuốc giãn phế quản

Thuốc giãn phế quản được phân loại theo thời gian tác dụng để phù hợp với từng mục đích điều trị. Tùy theo triệu chứng và mức độ bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc tác dụng ngắn hay dài nhằm kiểm soát cơn khó thở hiệu quả nhất.

Tác dụng ngắn hạn

Thuốc có tác dụng nhanh chóng trong vài phút và kéo dài từ 4 - 6 giờ. Đây là nhóm thuốc thường dùng trong các trường hợp cần giảm nhanh triệu chứng, như cơn hen cấp hoặc khó thở đột ngột. Sử dụng quá mức nhóm thuốc này có thể gây lờn thuốc và tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ.

Tác dụng dài hạn

Thuốc có thời gian tác dụng từ 12 - 24 giờ, phù hợp trong điều trị duy trì nhằm kiểm soát triệu chứng lâu dài. Thường được chỉ định cho người bệnh COPD hoặc hen phế quản trung bình đến nặng, tuy nhiên nhóm thuốc này không thích hợp để dùng trong cơn cấp vì thời gian khởi phát tác dụng chậm.

Cách sử dụng thuốc làm giãn phế quản

Thuốc giãn phế quản có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau như dạng hít, dạng uống hoặc tiêm truyền tĩnh mạch. Trong đó, dạng hít được ưu tiên hàng đầu do tác động trực tiếp lên đường thở và giảm thiểu tác dụng phụ toàn thân. Người bệnh cần tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng, bao gồm cách lắc bình xịt, hít sâu đúng kỹ thuật và giữ hơi đúng thời gian để đảm bảo hiệu quả điều trị.

Tác dụng phụ của thuốc

Mặc dù có hiệu quả cao trong điều trị, thuốc giãn phế quản vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Tim đập nhanh;
• Run tay;
• Khó ngủ;
• Khô miệng;
• Đau đầu;
• Tăng huyết áp;
• Buồn nôn.

Tác dụng phụ thường nhẹ và tạm thời, tuy nhiên cần thông báo cho bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng.

Những lưu ý khi sử dụng thuốc giãn phế quản

Để đảm bảo an toàn, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn điều trị, đồng thời lưu ý các tương tác thuốc và điều kiện sức khỏe hiện tại.

Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định

Việc tự ý dùng thuốc giãn phế quản có thể gây ra những rủi ro nghiêm trọng như quá liều, nhờn thuốc hoặc che lấp triệu chứng bệnh khác. Người bệnh cần dùng thuốc theo đơn và hướng dẫn của bác sĩ.

Không ngưng thuốc đột ngột

Đối với các thuốc tác dụng dài hạn, việc ngưng thuốc đột ngột có thể làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi hoặc ngưng sử dụng thuốc.

Theo dõi phản ứng của cơ thể khi dùng thuốc

Người bệnh cần quan sát kỹ các phản ứng sau khi dùng thuốc, đặc biệt là dấu hiệu bất thường như nhịp tim nhanh, khó thở tăng nặng hoặc nổi mẩn ngứa. Nếu có biểu hiện lạ, cần ngưng dùng thuốc và đến cơ sở y tế gần nhất.

Sử dụng thuốc đúng cách và đủ liều

Dùng sai liều hoặc sai kỹ thuật hít thuốc có thể làm giảm hiệu quả điều trị. Người bệnh cần được hướng dẫn cách sử dụng đúng từ nhân viên y tế và duy trì liều lượng theo đúng thời gian chỉ định.

Kết hợp điều trị với thay đổi lối sống

Ngoài việc sử dụng thuốc, người bệnh cần bỏ hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với bụi hoặc chất kích thích hô hấp, tập thể dục phù hợp và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để tăng hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống.

Thuốc giãn phế quản là giải pháp hiệu quả giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chức năng hô hấp cho người mắc bệnh phổi. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao và tránh tác dụng phụ, người bệnh cần hiểu rõ từng nhóm thuốc, cách sử dụng và tuân thủ chỉ định từ bác sĩ. Việc kết hợp điều trị bằng thuốc với lối sống khoa học sẽ mang lại kết quả bền vững và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh.