Cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn hiệu quả

Mùa mưa là giai đoạn thuận lợi tạo môi trường cho loài rắn sinh sôi, kết hợp với tình trạng biến đổi khí hậu cùng ô nhiễm môi trường biển khiến loài rắn biển phải đi tìm môi trường sống mới, quấy nhiễu và gây hại tới con người. Người bị rắn biển cắn nếu không được cấp cứu đúng và kịp thời có thể bị liệt chi không hồi phục hay thậm chí là tử vong.

Trong bài viết dưới đây, Nhà Thuốc Long Châu sẽ cung cấp đến bạn đọc những thông tin cơ bản về cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn và những thông tin liên quan.

Rắn biển có nguy hiểm không?

Rắn biển là loại rắn thuộc họ rắn hổ, sinh sống phần lớn thời gian trong môi trường biển, đặc biệt là vùng nước ấm ven biển từ Ấn Độ Dương tới Thái Bình Dương. Ở Việt Nam, rắn biển còn được gọi là đẹn, đẻn hay ông hèo. Các loài rắn biển thường có cấu tạo cơ thể ngang dẹt như lươn và vì rắn biển không có mang nên chúng thường xuyên phải trồi lên mặt nước để thở. Các loài rắn biển nguy hiểm vì chúng thường có nọc độc mạnh. Hiện nay, tần suất rắn biển lên bờ ghi nhận ngày càng nhiều, đặc biệt trong mùa mưa, phần lớn do sự ô nhiễm và biến đổi môi trường biển.

Dấu hiệu khi bị rắn biển cắn

Điều quan trọng đầu tiên, cần xác định vết cắn có độc hay không? Đánh giá qua hình dạng vết thương, rắn độc thường có 2 răng lớn nằm ở vị trí 2 răng cửa của hàm trên dùng để tiêm nọc vào bắp thịt, thể hiện vết cắn đặc trưng là hai lỗ tròn. Đôi khi, những loài rắn biển có độc nhưng lại để lại "vết cắn khô" là vết cắn không chứa độc mà chỉ gây kích ứng nhẹ tại vị trí cắn.

Dấu hiệu nhận biết vết cắn của rắn độc

Tiếp đến, đánh giá vùng da xung quanh vết cắn xem có dấu hiệu sưng nề, đau rát, nóng đỏ hay nguy hiểm hơn là có những nốt mưng mủ trắng hoặc có vùng da hoại tử màu đen.

Ngoài ra, cần đánh giá tổng thể toàn thân bệnh nhân với các triệu chứng như đau lan tỏa toàn thân, nôn mửa, yếu liệt chi, khó thở, loạn nhịp tim hay đau tức ngực…Khi bệnh nhân đã xuất hiện những triệu chứng toàn thân, cần áp dụng cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn nhanh chóng đồng thời đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất. Giai đoạn toàn thân là giai đoạn dễ dẫn tới tàn phế hay tử vong với nguyên nhân chính là do nọc độc làm yếu liệt các cơ hỗ trợ việc hô hấp của bệnh nhân.

Vùng da bị tổn thương nặng nề khi bệnh nhân điều trị muộn

Cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn

Khi gặp bệnh nhân bị rắn cắn, ta cần hành động nhanh để tránh hậu quả đáng tiếc như tàn phế hay tử vong, đặc biệt khi vết thương có dấu hiệu sưng phù, chuyển màu đỏ hay màu đen. Ta cần thực hiện những bước sơ cứu sau để hạn chế tác động của nọc rắn lên bệnh nhân:

Bước 1: Tiếp cận người bị rắn biển cắn

• Khẩn trương gọi cấp cứu y tế hoặc liên hệ tới cơ sở y tế gần nhất giúp bệnh nhân được nhanh chóng tiếp nhận điều trị, đặc biệt trong 12 giờ đầu khi bệnh nhân bị rắn cắn.
• Di chuyển bệnh nhân tới vị trí an toàn và thoáng, tránh xa vị trí bị rắn cắn.

Bước 2: Cố định người bị rắn biển cắn

• Trấn an bệnh nhân, ngăn họ đi lại hay giãy giụa, cố định bất động tay hay chân bị cắn bằng nẹp nếu có thể.Nếu không có nẹp, cần giữ cố định chi bị cắn, ngăn nọc độc di chuyển cơ thể nhanh hơn,đồng thời giữ cho vết thương thấp hơn mức của tim.
• Cởi bỏ quần áo, vật dụng giúp bệnh nhân dễ thở hơn, đồng thời tránh bó ép vị trí vết thương nhưng không cố cởi quần áo, tránh làm cử động vết thương.

Bước 3: Xử trí vết thương do rắn biển cắn

• Làm sạch vết thương bằng nước muối sinh lý, xà phòng hay nước sạch, sau đó nhẹ nhàng băng vết thương tránh nhiễm trùng, nhiễm bẩn.
• Đối với nhân viên y tế hay những người đã được hướng dẫn và thực hành, tiến hành kỹ thuật băng ép bất động và duy trì cho tới khi bệnh nhân được tiếp cận điều trị tại các cơ sở y tế, từ đó làm chậm triệu chứng liệt, đồng thời cố định chi có vùng bị thương.

Bước 4: Trong trường hợp phát hiện người bị rắn biển cắn muộn, xử trí triệu chứng toàn thân

• Khi bệnh nhân đã có các triệu chứng toàn thân như khó thở, cần hô hấp nhân tạo bằng phương pháp hà hơi thổi ngạt hoặc phương tiện y tế nếu có như bóng bóp khí. Nếu bệnh nhân có dấu hiệu khó thở kèm mạch chậm hay mất thì cần tiến hành hồi sức tim phổi ngay tại chỗ.
• Nếu bệnh nhân bất tỉnh, cần đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn để tránh chất nôn hay lưỡi tụt gây bít tắc đường thở.

Bước 5: Theo dõi chỉ số sinh tồn của người bị rắn biển cắn.

Trong thời gian chờ xe cấp cứu tới, cần theo dõi sát sao tình trạng của người bệnh, đặc biệt cần chú ý đến nhịp tim, nhịp thở và nhiệt độ cơ thể.

Chú ý: Trong trường hợp xác định là vết cắn của rắn lành, không độc, ta vẫn cần liên hệ cơ sở y tế gần nhất, sơ cứu và theo dõi tại trung tâm y tế ít nhất trong 12 giờ đầu tiên.

Tư thế được khuyến cáo với bệnh nhân bất tỉnh

Những lưu ý khi sơ cứu người bị rắn biển cắn

Bệnh nhân thường bị đặt vào tình thế nguy hiểm khi sơ cứu bệnh nhân bị rắn cắn theo kinh nghiệm truyền miệng. Việc sơ cứu bệnh nhân sai cách không chỉ làm chậm thời gian bệnh nhân được tiếp cận điều trị đúng mà còn có thể khiến nọc rắn phát tác sớm hơn. Để bảo toàn tình trạng bệnh nhân cũng như tránh di chứng về sau, ta cần lưu ý một số điểm sau:

• Tuyệt đối không sơ cứu cho nạn nhân bị rắn cắn bằng phương pháp dân gian như đắp thuốc lá, bôi chất lạ hay tự ý sử dụng các loại thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ.
• Tuyệt đối không sử dụng vải, quần áo buộc chặt quanh vùng bị cắn. Hành động này không chỉ làm đau bệnh nhân, tác động tới vùng có vết thương mà còn ngăn máu nuôi chi, khiến chi thiếu máu, lâu dần có thể dẫn tới hoại tử chi không hồi phục. Không những thế, khi nhân viên y tế cởi bỏ vùng bị buộc chặt có thể khiến chất độc dồn nhanh về tim, khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái sốc và tử vong ngay lập tức.
• Không nặn, ép hay dùng vật nhọn nạo khoét vết thương loại bỏ nọc vì sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cho bệnh nhân, đặc biệt khi bệnh nhân đang trong tình trạng yếu toàn thân.

Phòng tránh rắn biển cắn

Cách phòng tránh rắn biển cắn nói riêng hay rắn cắn nói chung là tránh xa môi trường rắn sinh sống hay ẩn nấp.

Nếu cần tới những vùng nguy cơ có rắn, nên trang bị quần áo bảo hộ chuyên dụng hoặc mang ủng, quần dày và găng tay, đèn chiếu sáng, đồng thời trang bị kiến thức về cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn. Ngoài ra, nên đi vào ban ngày hay vào những ngày khô ráo, nắng đẹp để hạn chế tối đa trường hợp gặp rắn.

Nếu thấy rắn, cần nhẹ nhàng di chuyển ra xa vị trí có rắn hoặc đứng yên nếu rắn bò đi nơi khác, tuyệt đối không tạo tiếng động lớn, tiến lại gần hay cố gắng bắt, đuổi theo hay dồn ép con rắn.

Thông qua bài viết này, Nhà Thuốc Long Châu hi vọng bạn đã phần nào nắm được dấu hiệu nhận biết các loại vết thương của rắn biển cắn và đặc biệt là cách sơ cứu khi bị rắn biển cắn. Hãy chia sẻ bài viết này để lan tỏa mạnh mẽ thông tin về kỹ năng sơ cứu khi bị rắn biển cắn cho mọi người xung quanh, bạn nhé!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp