Cẩm nang chăm sóc mẹ và bé sau sinh tháng đầu từ A-Z

Vượt cạn chính là cột mốc đánh dấu ngày mẹ bầu kết thúc hành trình mang thai 9 tháng 10 ngày để bước vào một giai đoạn mới mang tên “làm mẹ”, đồng thời cũng là lúc em bé phải làm quen với một môi trường hoàn toàn khác biệt. Lúc này cơ thể mẹ rất nhạy cảm và yếu đuối cần được chăm sóc hậu sản đúng cách bởi mẹ đã trải qua quá trình vượt cạn vô cùng vất vả.

Vì sao cần chăm sóc mẹ và bé sau sinh đúng cách

Chăm sóc mẹ và bé sau sinh tại nhà như thế nào để mẹ nhanh hồi phục sức khỏe, đầy đủ sữa cho con, bé phát triển khỏe mạnh là chủ đề được rất nhiều ba mẹ quan tâm, đặc biệt là những mẹ sinh con lần đầu còn nhiều bỡ ngỡ. Bởi sau khi trải qua thai kỳ và cuộc vượt cạn đầy gian nan, mẹ như bị vắt kiệt sức lực và mất rất nhiều máu. Hơn thế nữa chính là thời kỳ hậu sản, mẹ phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe. Những đứa trẻ sơ sinh cũng không ngoại lệ, chúng phải rời xa căn nhà ấm áp trong bụng mẹ để ra ngoài và phải làm quen, thích nghi với mọi thứ ở thế giới bên ngoài đầy lạ lẫm.

Bên cạnh đó, mẹ còn phải làm quen với thiên chức làm mẹ với việc cho con bú, tắm bé, vệ sinh cho bé,... song song với đó là nghỉ ngơi và chăm sóc bản thân. Không phải bà mẹ nào cũng thành thạo những việc này, do đó, việc chăm sóc mẹ và bé sau sinh để duy trì sức khỏe cho mẹ cũng như chăm sóc cho bé yêu đúng cách là việc cần được quan tâm đặc biệt trong thời kỳ hậu sản thường.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh

Sau 9 tháng 10 ngày trong bụng mẹ, cuối cùng bé cũng chào đời gặp ba mẹ. Bên cạnh niềm vui đón thiên thần nhỏ, ba mẹ cần nắm vững những kiến thức chăm sóc trẻ sơ sinh. Ngay sau sinh, trẻ đã được áp dụng các phương pháp chăm sóc sơ sinh tại bệnh viện như kẹp cắt dây rốn chậm, lau khô và da kề da với mẹ hoặc bố trong ít nhất 90 phút, kiểm tra sức khỏe sau sinh, hỗ trợ cho trẻ bú mẹ sớm, tiêm phòng các loại vắc xin cần thiết,... Còn sau khi về nhà, mẹ có thể thực hiện theo các hướng dẫn chăm sóc mẹ và bé sau sinh dưới đây.

Bữa ăn và giấc ngủ của bé

Trẻ sơ sinh có thể bú mẹ ngay sau khi chào đời. Các chuyên gia cũng khuyến cáo mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ ngay trong những ngày đầu sau sinh bởi đây chính là nguồn dưỡng chất hoàn hảo nhất dành cho trẻ. Trong sữa mẹ có rất nhiều dưỡng chất quý giá với tỷ lệ phù hợp như đạm, đường, vitamin,... mà không có bất cứ loại sữa công thức nào có thể sánh bằng. Đặc biệt, sữa mẹ còn chứa rất nhiều kháng thể, lợi khuẩn giúp cải thiện tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

Hơn nữa, việc cho trẻ bú sữa mẹ còn mang đến nhiều lợi ích cho người mẹ như cải thiện tâm trạng, rút ngắn thời gian phục hồi, hạn chế nguy cơ băng huyết, thiếu máu, giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn và các vấn đề liên quan đến tử cung, buồng trứng,... Tuy nhiên, với những trường hợp mẹ không đủ sữa thì có thể thay thế bằng các loại sữa công thức phù hợp với trẻ sơ sinh.

Vệ sinh và chăm sóc rốn

Trong chăm sóc mẹ và bé sau sinh thì vệ sinh, chăm sóc rốn cho trẻ là việc ba mẹ cần đặc biệt lưu ý. Bởi nếu không làm đúng cách, trẻ có thể gặp các vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe như viêm da, nhiễm trùng rốn. Đặc biệt, mẹ cần giữ ấm cho trẻ để làm quen dần với môi trường bên ngoài. Nhiệt độ phù hợp với trẻ sơ sinh lúc này là khoảng 27 đến 32 độ C. Trẻ cũng cần được tắm và gội đầu sạch sẽ mỗi ngày, sau khi tắm ba mẹ nên bôi kem dưỡng ẩm ở mặt và toàn thân cho trẻ. Đặc biệt cần vệ sinh rốn bằng nước muối sinh lý và lau thật khô sau khi tắm.

Ở giai đoạn này, trẻ sơ sinh cũng thường xuyên đi tiểu và đại tiện phân su, vì thế ba mẹ cần theo dõi bỉm thường xuyên để rửa và thay cho trẻ. Da trẻ rất nhạy cảm, nếu phải tiếp xúc quá lâu với bỉm chứa chất thải có thể gây ra tình trạng hăm rất đau và khó chịu.

Hướng dẫn cách chăm sóc mẹ sau sinh thường và sinh mổ

Nghỉ ngơi, vận động

Dù sinh thường hay sinh mổ, chăm sóc mẹ và bé sau sinh vẫn cần được quan tâm. Mẹ hãy dành nhiều thời gian nghỉ ngơi ngay sau khi vượt cạn để hồi phục sức khỏe. Sau khoảng 6 giờ, mẹ có thể tập đi lại nhẹ nhàng để giảm nguy cơ bế sản dịch. Sau khi về nhà, mẹ vẫn cần nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt để lấy lại sức, đồng thời duy trì tâm trạng thoải mái để tăng chất lượng nguồn sữa cho con bú.

Ngay sau sinh, mẹ nên tập cho bé bú liên tục để kích thích tuyến vú sản xuất sữa. Sau khi sữa đã có nhiều hãy kết hợp cho bé bú song song với hút sữa còn thừa để tránh tắc sữa. Đây cũng là cách để kích thích cơ thể phản xạ tiết sữa hiệu quả hơn.

Dinh dưỡng sau sinh

Trải qua quá trình vượt cạn, mẹ thường bị mất rất nhiều máu và sức lực. Do đó, trong thời gian ở cữ mẹ cần ăn uống theo chế độ phù hợp để nhanh hồi phục và có nguồn sữa dồi dào, giàu dinh dưỡng cho bé. Mẹ cũng không nên kiêng khem quá mức mà hãy ăn đa dạng thực phẩm sao cho đầy đủ các nhóm chất gồm tinh bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất. Đồng thời, hạn chế các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn, các loại gia vị cay, nóng, có mùi vì có thể ảnh hưởng đến mùi sữa mẹ tiết ra. Đặc biệt, mẹ cần uống nhiều nước ấm để đáp ứng nhu cầu của cơ thể và bù đắp lượng sữa đã cho bé bú.

Vệ sinh cá nhân

Bên cạnh nghỉ ngơi, dinh dưỡng thì việc vệ sinh như thế nào cũng là vấn đề rất được quan tâm trong quá trình chăm sóc mẹ và bé sau sinh. Theo các chuyên gia, mẹ không nên kiêng tắm gội mà có thể tắm sau vài ngày với nước ấm trong phòng tắm kín gió. Với các mẹ sinh mổ, sau khi tắm xong có thể vệ sinh vết mổ bằng dung dịch betadin hoặc povidine 10%, sau đó dùng gạc sạch thấm khô và để vết mổ hở không cần băng kín.

Ngoài ra, trong tháng đầu tiên sản dịch vẫn tiết ra rất nhiều, mẹ cần vệ sinh tầng sinh môn sạch sẽ 3 lần mỗi ngày bằng nước đun sôi để nguội hoặc dung dịch sát khuẩn đã được pha loãng. Sau khi rửa mẹ hãy dùng khăn sạch thấm khô. Đặc biệt, nên thay băng vệ sinh thường xuyên để tránh nguy cơ viêm nhiễm.

Chăm sóc tinh thần cho mẹ

Chào đón thành viên mới là niềm hạnh phúc của tất cả những người làm mẹ. Tuy nhiên, trong những ngày đầu sau sinh mẹ sẽ không tránh khỏi cảm giác bỡ ngỡ, căng thẳng, mệt mỏi bởi chưa quen với việc phải thức khuya, dậy sớm khi chăm sóc một đứa trẻ mới chào đời. Kèm theo đó là sự thay đổi hormone khiến mẹ trở nên nóng nảy, cáu giận vô cớ. Lúc này mẹ rất cần sự quan tâm, động viên và thấu hiểu của người thân trong gia đình để tránh rơi vào trầm cảm sau sinh.

Chăm sóc mẹ và bé sau sinh đúng cách chính là giải pháp hàng đầu để mẹ có tinh thần thoải mái, sức khỏe dồi dào, trẻ sơ sinh phát triển toàn diện. Mong rằng những hướng dẫn chăm sóc mẹ và bé sau sinh trong bài viết này sẽ giúp ba mẹ có thêm kiến thức trên hành trình làm mẹ thiêng liêng.

Xem thêm:

• Cách chăm sóc mẹ bầu nghỉ dưỡng sức sau sinh
• Ở cữ sau sinh đúng cách và khoa học giúp mẹ mau hồi sức