Cảnh báo tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam đang ở mức báo động

Việt Nam là một trong các quốc gia Đông Nam Á có tỷ lệ mắc viêm gan B cao và đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc kiểm soát căn bệnh này. Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong công tác phòng ngừa và điều trị bệnh, tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam vẫn còn ở mức đáng báo động. Điều này không chỉ gây gánh nặng cho hệ thống y tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người dân.

Tìm hiểu về viêm gan B: Nguyên nhân và cách lây truyền

Viêm gan B là bệnh nhiễm trùng gan do virus HBV (Hepatitis B Virus) gây ra. Đây là một loại virus DNA thuộc họ Hepadnaviridae, có khả năng lây nhiễm và tấn công tế bào gan, gây ra viêm nhiễm và tổn thương gan. Bệnh viêm gan B có mấy loại? Bệnh được phân chia thành 2 loại gồm viêm gan B cấp tính và viêm gan B mạn tính.

Viêm gan B chủ yếu lây truyền qua ba con đường chính: Từ mẹ sang con, qua đường máu và qua đường tình dục. Lây truyền từ mẹ sang con là con đường phổ biến nhất, đặc biệt là trong trường hợp mẹ bị nhiễm viêm gan B mạn tính. Dùng chung kim tiêm, xăm mình không an toàn và truyền máu không được kiểm soát chặt chẽ là những yếu tố nguy cơ cao lây nhiễm HBV qua đường máu. Quan hệ tình dục không an toàn cũng có thể làm tăng nguy cơ lây truyền virus.

Thực trạng tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính có khoảng 296 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với viêm gan B mạn tính vào năm 2019, tương đương với khoảng 3,3% dân số toàn cầu. Trong số đó, khoảng 1,5 triệu người nhiễm mới mỗi năm và khoảng 820.000 người tử vong do các biến chứng của viêm gan B như xơ gan và ung thư gan.

Theo thống kê mới nhất, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ lưu hành virus viêm gan B cao nhất thế giới, với ước tính khoảng 10 - 20% dân số mang virus này. Tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam cao hơn đáng kể so với tỷ lệ trung bình toàn cầu là khoảng 3.5%. Điều này có nghĩa là cứ 10 người Việt Nam thì có 1 - 2 người nhiễm virus viêm gan B. Đáng lo ngại nhất là tỷ lệ nhiễm HBV mạn tính ở người trưởng thành dao động từ 7 - 20%, một con số cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu.

Thực trạng viêm gan B ở nước ta không chỉ đáng báo động về mặt số lượng mà còn về sự phân bố không đồng đều của bệnh. Các khu vực nông thôn và miền núi - nơi điều kiện y tế còn hạn chế và nhận thức về bệnh còn thấp, thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với thành thị. Những người có trình độ học vấn và thu nhập thấp cũng có nguy cơ nhiễm bệnh viêm gan B cao hơn do hạn chế trong việc tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế.

Mối lo ngại khi tỷ lệ mắc viêm gan B cao

Tỷ lệ mắc viêm gan B cao ở Việt Nam không chỉ là một “hồi chuông” cảnh báo về gánh nặng bệnh tật và kinh tế đang đè nặng lên xã hội. Viêm gan B mạn tính nếu không được kiểm soát có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan và ung thư gan. Đây đều là những căn bệnh nguy hiểm, gây tử vong cao và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam có khoảng 8,4 triệu người mắc viêm gan B mạn tính và mỗi năm có khoảng 12.000 ca tử vong do các biến chứng của bệnh. Ung thư gan là một trong những hậu quả nặng nề nhất của viêm gan B. Theo số liệu từ Globocan 2020, ung thư gan là căn bệnh ung thư phổ biến thứ 4 và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư tại Việt Nam, với hơn 26,000 ca tử vong mỗi năm. Đáng buồn thay, viêm gan B mạn tính được xác định là yếu tố nguy cơ chính cho ung thư gan, chiếm tới 70 - 80% các trường hợp. 

Đáng chú ý, ung thư gan tại Việt Nam chiếm nhiều nhất trong các loại ung thư, gây tử vong hằng năm hơn 25.000 trường hợp (gấp ba số tử vong hàng năm do tai nạn giao thông ở nước ta). Nguyên nhân chính gây ung thư gan là do tỷ lệ cao viêm gan virus và do rượu bia.

Chi phí điều trị viêm gan B và các biến chứng (bao gồm chi phí khám chữa bệnh, thuốc men, phẫu thuật và chăm sóc dài hạn) rất lớn. Điều này không chỉ gây áp lực tài chính cho người bệnh và gia đình mà còn ảnh hưởng đến năng suất lao động và thu nhập của họ. Tỷ lệ mắc bệnh cao cũng đặt một gánh nặng đáng kể lên hệ thống y tế và ngân sách quốc gia.

Các biện pháp phòng chống viêm gan B

Tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam đòi hỏi việc áp dụng các biện pháp phòng chống bệnh hiệu quả và triệt để. Tiêm phòng vaccine được xem là "lá chắn thép" bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của virus viêm gan B. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vắc xin phòng viêm gan B có hiệu quả lên đến 95% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng và các biến chứng mạn tính. Việt Nam đã triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng viêm gan B cho trẻ sơ sinh từ năm 1997. Và kết quả là tỷ lệ nhiễm HBV ở trẻ em đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, việc tiêm chủng cho người lớn, đặc biệt là những người có nguy cơ cao như nhân viên y tế, người tiếp xúc với máu và dịch cơ thể, vẫn cần được đẩy mạnh.

Sàng lọc và phát hiện sớm viêm gan B cũng là một chiến lược quan trọng. Xét nghiệm máu đơn giản có thể phát hiện sự hiện diện của virus viêm gan B. Nếu được chẩn đoán và chữa viêm gan B kịp thời, người bệnh có thể được theo dõi sức khỏe, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan.

Giáo dục sức khỏe đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về viêm gan B. Tuyên truyền về đường lây truyền, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh giúp mọi người hiểu rõ hơn về căn bệnh này và có ý thức bảo vệ bản thân và cộng đồng. Khuyến khích người dân đi tiêm phòng và xét nghiệm cũng là một phần quan trọng của công tác giáo dục sức khỏe.

Đảm bảo an toàn máu và các sản phẩm máu là một yếu tố không thể bỏ qua. Đảm bảo an toàn trong quá trình hiến máu, lấy máu và truyền máu giúp ngăn chặn lây truyền HBV qua đường máu.

Cuối cùng, phòng tránh lây nhiễm trong các cơ sở y tế là trách nhiệm của toàn ngành y. Cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vệ sinh, khử trùng và an toàn tiêm truyền là biện pháp quan trọng để bảo vệ cả nhân viên y tế và bệnh nhân khỏi nguy cơ lây nhiễm HBV.

Tỷ lệ viêm gan B cao tại Việt Nam là một hồi chuông cảnh báo về tình trạng sức khỏe cộng đồng. Căn bệnh này không chỉ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe người bệnh mà còn tạo ra gánh nặng kinh tế to lớn cho cá nhân và xã hội. Kiểm soát viêm gan B, cần sự chung tay của toàn xã hội trong việc nâng cao nhận thức, tiêm chủng vắc xin, sàng lọc và điều trị sớm, đồng thời đảm bảo an toàn máu và phòng tránh lây nhiễm trong các cơ sở y tế.